Türk Dilinin Tarihi Gelişimi

Türk Dilinin Tarihi Gelişimi

Türkçe'nin ilk devresi hakkında açık ve kesin bir bilgi yoktur İlk devrede Ana Türkçe ve daha sonraki devresinde İlk Türkçe adı verilmektedir Bu devrelerden bugüne örnek kalmamıştır Ana Türkçe farazî bir devredir İlk Türkçe devresi, tarih sahnesinde görüldüğümüz zamana aittir İlk Türkçe devresi; Büyük Hun İmparatorluğu zamanındaki Türkçe'dir Bu devreden elimize herhangi bir örnek geçmemiştir Hun devrinde söylenmiş bâzı şiirleri Çince metinlerden öğrenmek mümkündür Vesikalara dayanan devre; Eski Türkçe adı verilen devrededir Bu devrede milâdın başlangıcından II asra kadar devam etmiştir (Eski Türkçe denince ilmî araştırmalarda II asır akla gelir) Türkçe'nin tarihî gelişmesi üç devreye ayrılmaktadır

1- Eski Türkçe devresi : Başlangıçtan, II asra kadar
2- Orta Türkçe devresi : II asır - 13 asır arası
3- Yeni Türkçe devesi : 13 asır - 20 asır arası

1 ESKİ TÜRKÇE DEVRESİ : Bu devrenin bilinen ilk metinleri 8 yüzyılda dikilmiş olan Orhun anıtlarıdır Bu devre de içinde ikiye ayrılır

a) Göktürkçe : Kendi yazımız olan Göktürk alfabesi kullanılmıştır Bugüne kadar gelen en eski metindir Göktürk yazısı ile yazılmış anıtlardır

b) Uygurca : İslâmiyet'ten önceki bu Eski Türkçe devresinin Göktürk yazıtlarından sonraki yazılı ürünleri Uygur Türkçesi metinleridir
Uygur Türkleri; Göktürklerin millî yazı dillerini bırakmış İranlılarla akraba olan bir kavim Soğdların yazısını ve Mani-Buda dinlerini kabul etmişlerdir Eski Türkçe devresinin ikinci bölümünü teşkîl eden Uygur Türkçesi ile yazılmış eserler dinî mahiyettedir

2 ORTA TÜRKÇE DEVRESİ : Bu devrede gerek Türk dilinde, gerek Türk kültüründe önemli değişmeler olmuştur 10 asırda İslâmiyet resmen kabul edilmiş ve yazı olarak Arap harfleri alınmıştır Bu devrede Karahanlı devletinin bulunması dolayısıyla Karahanlı Türkçesi de denmektedir İslâmiyet'ten sonraki Türk edebiyatının ilk eseri Kutadgu Bilig'dir
11 asırda yeni yazı dillerinin meydana gelem temayülü gösterdiği bir çağdır Eski Türkçe devresindeki yazı dilinin ve bunun son safhası olan Uygur Türkçesi'nin bir devamı sayılmakla beraber zamanında Hakaniye Türkçesi diye adlandırılan Karahanlı Türkçesi, Doğu Türkçesi yazı dilinin başlangıcı olarak da kabul edilmektedir Doğu, Batı ve Kuzey Türkçeleri olarak 13 asırdan itibaren ortaya çıkmaya başlayan yeni yazı dilleri devresi ile Eski Türkçe devresi arasındaki bu döneme; Orta Türkçe devresi veya geçiş devresi denmektedir

3 YENİ TÜRKÇE DEVRESİ : 11 asrın yeni yazı dillerinin meydana gelme temayülü göstermeye başladığı Orta Türkçe devresini açıklarken işaret etmiştik 13 asır sonlarına doğru, Doğu ve Batı Türkçe arasında yeni ve birbirinden farklı yazı dilleri meydana gelemeye başlamıştır Doğu Türkçesi, Eski Türkçe'nin ve Karahanlı Türkçesi'nin bir devamı olarak ortaya çıkmıştır Doğu Türkçesi, Orta Asya müşterek Türkçesi demektir Batı Türkçesi, Oğuz Türkleri'nin konuşma diline dayanmaktadır 13 asırdan itibaren yazı dili olarak kullanılmıştır Batı Türkçesi iki koldan gelişmiştir Bunları Osmanlı Türkçesi ve Azerî Türkçesi kabul edebiliriz Bunlar arsındaki fark 15 asrın sonlarında görülmüştür Daha önce her iki yazı dili de aynı özellikleri taşımıştır Doğu Türkçesi'nin bir de Kuzey kolu vardır 15 asra kadar devam etmiştir Doğu Türkçesi ile ilgili Kuzey Türkçesi'ni Kıpçak Türkleri'nin kullandıkları yazı dili oluşturmuştur Kıpçak Türkçesi mahsullerine, Kuzey Afrika'da ve Mısır'da rastlanmaktadır Daha sonra Kıpçakça, Oğuzca unsurlar alarak Batı Türkçesi ile birleşmiştir Çağatayca öncesi, Doğu Türkçesi adı da verilmektedir Çağatay Türkçesi 15 asırda edebiyat dili olarak Ali Şîr Nevaî tarafından kurulmuştur 16 asırda Babür Şah Çağatay Türkçesi'nin büyük temsilcisidir 17 asırda da Çağatay Türkçesi ile yazılmış bâzı eserler bulunmaktadır Çağatay Türkçesi'nin yerine Özbek yazı dili gelmiştir Kuzey Türkçesi olarak Kıpçak Türkçesi'nden sonra Kırım ve Kazan Türkçesi'nin devam ettiğini görüyoruz Batı Türkçesi iki koldan gelişmiş ve böylece bir edebiyat oluşmuştur Osmanlı; Türkiye Türkçesi'nin tarihî devresini teşkil etmiştirforumsinsinet

Bugün yeni Türkiye Türkçesi kullanılmıştır Azerî Türkçesi ise Kuzey ve Güney olmak üzere iki kolda gelişmiştir Doğu Anadolu halk ağızları lehçe itibari ile Azeri Türkçesi'ne yakındır Böylece Teni Türkçe devresi 13 asırdan 1908'e kadar gelmiştir Bunun kolları Osmanlı ve Azerî Türkçesi, Çağatay öncesi ve Çağatayca, Kıpçak Türkçesi ve Kazan Türkçesi'dir Yeni Türkçe devresi bugünkü modern hâlini almıştır