Cinayetler-Cezalar Ve Kısas Hükümleri-7

CİNAYETLER-CEZALAR VE KISAS HÜKÜMLERİ-7
ALPEREN GÜRBÜZER

TAZİR

Tazir; engelleme, red, zorlama, aşağılama ve terbiye etme anlamına gelir Hukuk dilinde tazir tedip ve ceza demek, suçu işleme cüretinden caydırmaktır Tazir cezaları yedi kısma ayrılır:
İhtar, vaaz ve nasihat, sert yüz gösterme, tekdir ve tevbih, habs etmek, sürgün, teşhir ve görevden alma, kulak bükmek, darb ve dayak, nakdi cezadan ibarettir
Tekdir ve tevbih; suçluyu azarlamadan sert sözler söylemek demektir HzÖmer(ranh) yakışıklılar genci bazı kadınları fitneye düşürme muhtemeli üzerine sürgün etmiştir Bununla birlikte HzÖmer bir şahsıda sürgün etmişti O şahısda irtidad edip Rum ülkesine katılmıştı Bunun üzerine sürgün ve uzaklaştırma konusunda ihtiyatla hareket etmeli Hele bir yabancı bir memlekete sürgün asla caiz değildir HzÖmer bu olaydan sonra; ‘bundan sonra kimseyi sürgün etmem’ demiştir
Teşhir; eşeğe ters bindirilerek şehir içinde dolandırmak gibi rezil etme uygulamaları gibi caydırıcı bir cezadır
Tazir maksadıyla darb-dayak on değneğe kadar dövülebilir On değnekten fazla vurulmaz Ancak başkasının cariyesine, bir ölüye cinsel ilişkide bulunana doksan dokuz değnek vurulur Sille tokat vurmak suretiyle tazir caiz değildir Ramazan ayında gündüzün içki kullanan şahıs hakkında had ile beraber yirmi değnek vurulur
Tazir için icab eden şartlar; akıllı olması, alışverişine fesad karıştıran, gerçeğe aykırı beyanda bulunmak, belediyenin koyduğu fiattan fazlasına satmak ve zımmiye söven taziri hak eder Yedi yaşında namaz kılmak emredilir, on yaşında iken kılmazsa uslandırma ve ıslah maksadıyla dövülür Büyük zatlara dil uzatanlar hakkında(Peygamberlere, sahabiye, sadatlara, seyyidlere, alimlere) dövme, hapis ve başka şekilde taziri gerektirir
Ramazanda özürsüz oruç bozan bir mukim taziri hak eder Toplum ahlakına aykırı çılgınlıklarda bulunanlarda taziri hak eder
Bidatçı bidatini halk arasında yaymaya devam etmekte ısrar ederse tazir gerekir Gerçeğe aykırı jurnalcilik, Cuma namazını engellemek, resmi sıfatını kullanıp sahtekarlık yapmak, seyyid olmadığı halde seyyidliği kullanmak da tazir gerekir Zorlanmış olarak gayri meşru ilişkide bulunan tazir gerekir Öldürmek maksadıyla yemeğe zehir katan, bir kimsenin malını elinden almak için şerbetine sarhoşluk veren madde katmak da taziri gerektirir Gebe kadını korkutup ve dövmek de öyle
Kendi kölesini öldüren tazire müstehak olup haps edilir Bir kimsenin evini ve ekinlerini yakan hem tazmin hemde tazir gerekir Ölülerin kefenlerini soyan tazir gerekir Casusluk yapanlarda tazir cezası verilir Umum arazileri işgal edenler tazir cezası verilir Hayvanlara ve ölüye cinsel ilişkide bulunmak, hırsızlık maksadıyla evin duvarını delen, kilidi açarak içeriye girip, eşyaları toplarken yakalanan hakkında tazir gerekir(hapis-dayak şeklinde) Salih bir insana; müşrik- kafir ithamında bulunmak ve büyü yapmakla tazir edilir Babasına sözle eza veren, çocuklarına içki içiren, çocuklarına sövüp sayan, her lisanda örfe göre çirkin sözler söyleyen, rüşvetçilik yapanlara tazir gerekir Devletin parasını taklit edip sahte para basanlarda hakeza öyle
Karısını haksız yere döven, kadın hayızlı ve nifaslı iken cinsel ilişkide bulunan tazir edilir Kumar gibi vasıtalara başvurarak halkın paralarını ellerinden alma girişimleri tazir gerektirir Bir kimseye karşı öldürme ve yaralama maksadıyla silahın göstererek hücum eden tazir edilir(hapis,dövülme) Birbirini döven iki şahıs hakkında ikisi de tazir edilir
Hamile kadın dövülmek suretiyle eğer muzga(et parçası) düşmesine sebebiyet verdiyse şiddetli tazir ve haps ile tedip edilir Şayet düşen cenin ise tazirden başka gurre denilen nakdi cezaya çarptırılır
Ebe bir kadın, hamile kadınların çocuk düşürmek için ilaç vererek düşmesine neden olup veya bazı kadınlarında ölümüne sebep oluyor ve bu işi alışkanlık haline getirmişse veliyyül emrini emriyle uslandırması meşru olur Ölüleri mezardan çıkarıp yakan tazir edilir
Ayak takımı bazı kimselerin kendi aralarında taziri hak eden laflar söyleyerek birbirlerinden incinmediklerinden dolayı tazir gerektirmeyebilir
Tazir itiraf, delil, şahit, yeminden dönme, hakimin bilgisiyle ispatlanabilir Tazirin iki erkeğin şahitliği ile olduğu gibi, bir erkek ile iki kadının şahitliği ile de ispatlanabilir Bu hususta şahitlik üstüne şahitlikte muteberdir Tazirde bulunmaya her Müslüman yetkilidir Peygamberimizin; ‘Sizden biri kötülük gördüğü zaman onu eliyle, gücü yetmezse diliyle, onunla da gücü yetmezse kalbiyle buğzetsin’ hadis-i şerifi buna delildir Tabiki öncelikle tazir cezası veliyyül emre, naibi , hakimlere ve memurlara aittir
Kişi hukukuyla ilgli suçlardan dolayı tazire selahiyet yalnız veliyyül emr ve naiblere aittir
Bir kimse ister kendi karısı, ister mahremi isterse bir başka yabancının gayri meşru ilişkide bulunduklarını görünce, bağırarak dayak ile mani olması icab eder Öldürmesiyle de bir tazmin lazım gelmez Kendi karısını gördüğünde bağırmaksızın, dayak atmaksızın zani ile zaniyeyi öldürebilir
Bir efendi kölesini, bir hoca talebesini, bir koca karısını ihtiyaç anında uslandırma maksadıyla hafif dövebilir, aşırı döverse taziri hak eder
Darb cezası; kalın giysisi çıkarılıp ayakda dövme cezasıdır Darbelerin adedi nisbeten az, şiddeti fazla olan cezadır
Tazir ile had arasında ki fark; tazirde veliyyül emr cezanın miktarın belirleyebilir had’de ise belirleyemez, zaten önceden takdir edilmiş ve belirlenmiştir Tazirde şefaat kabül edilir, had’de ise caiz değildir Tazir cezası veliyyülemr, emirler, hakimlerce tatbik edileceği gibi her müslümanın da kendi çapında tazirde bulunma durumu sözkonusudur Had sadece veliyyül emr ve naibince uygulanır
Faydalanılan kaynak: Ömer Nasuhi Bilmen’in Hukuki İslamiyye ve Kamusu eseri