Türklerin İslamiyet Öncesi Ve Sonrası Yaşamları

Türklerin İslamiyet Öncesi ve Sonrası Yaşamları
İslamiyet Öncesi Türklerin yaşamları
Devlet Yönetimi
Uygurlar dışında bütün Türk Devletleri göçebe devlet şeklinde yaş>ışlardır
Aileler obaları, obalar boyları, boylar ise budunları meydana getirirdi
Devlet, hanedanın ortak malı kabul edilirdi
Hakanın yetkileri "Kurultay" denilen danışma meclisi ile sınırlandırılmıştı

Not: Bu durum Türk devletlerinde taht mücadelelerine sebep olmuştur Bu yüzden Türk devletleri çok kısa sürelerde yıkılmıştır Devlet kuzey-güney, doğu-batı, sağ-sol olmak üzere ikiye ayrılırdı Sağı hükümdarlar yönetirdi Senede iki kez toplanan Kurultay adı verilen bir meclis vardır Boy beylerinden oluşurdu Önemli kararlar alınırdı Kurultay, Türklerde askeri yapıda demokrasinin olduğunu gösterir

Hukuk
İslamiyet öncesinde kurulan Türk devletlerinde yazılı hukuk kurallarına rastlanmaz
Genelde, sosyal hayatı düzenleyen sözlü hukuk kuralları yani töreler baskındır
Devlet yapısında töreyi uygulayan adalet teşkilatının başı hükümdardır
Töre hükümleri ile çok ağır cezalar verildiği görülmüştür

Ordu
İlk Türk devletlerinde kadın-erkek her Türk asker sayılırdı
İlk düzenli Türk ordusu Asya Hun İmparatoru Mete Han tarafından kuruldu
Ordunun başında başbuğ denilen başkomutan bulunurdu
Türkler savaşlarda en çok sahte ricat denilen geri çekilme taktiğini uygulayarak başarılı oldular

Not: Mete Han tarafından kurulan ordu, Türk Kara Kuvvetleri'nin temeli olarak kabul edilmiş ve Çin, Moğol, İran, Bizans ve Roma'yı da etkilemiştir

Din
Tek bir tanrının varlığına inanılmış, Tanrı'ya "tengri" adı verilmişti
Bu tanrı Gök tanrı olarak da bilinmekteydi
Doğa da bir takım gizli güçlere inanılırdı
Şamanizm yani iyi ruh ile kötü ruhun varlığına inanı> bir inançta yaygındı
Öldükten sonra yaşama inanç vardı

Not: İslamiyet öncesi Türklerde görülen tek Tanrı inancı, İslamiyet'in kabul edilmesinde etkili olmuştur Bu Türklerde öldükten sonra yaşama inanılır, mezarlara Balbal'lar dikilirdi (Balbal, öldürülen düşman sayısı kadar dikilirdi)

Ekonomik Hayat
Bozkır kültürünün bir sonucu olarak göçebe ve yarı göçebe bir hayat sürmüşlerdir
Göçebe hayatın bir sonucu olarak hayvancılık zorunlu geçim kaynağı olmuştur
Bununla birlikte balıkçılık, tarım ve yağmacılık da ekonomik hayatta önemli yer almıştır

Dil ve Edebiyat
Türklerde görülen en eski dil Göktürkçe ve alfabe olarak da Göktürk alfabesidir
VII yüzyılda Göktürkler tarafından Göktürk alfabesi ile yazı> Orhun kitabeleri bilinen en eski Türk yazıtları olarak kabul edilir
Uygurlar da Uygur alfabesini kullanmışlar ayrıca hareketli harfleri bulmuş ve matbaayı kullanmışlardır

Bilim ve Sanat
Oniki hayvanlı Türk takvimini meydana getirmişlerdir
Bilim adamlarından meydana gelen ve Keneş Meclisi adı verilen bir meclisi meydana getirmişlerdir
Göçebe hayat sürdükleri için taşınabilir sanat eserleri olarak kemer, kılıç, at koşumu gibi el sanatları ile uğraşmışlardır

İslamiyet Sonrası Türklerin Yaşamı
Devlet Yönetimi
Devletin başında bulunan kişi, hem dini, hem de siyasi açıdan tüm yetkilere sahipti
İslamiyetin kurulduğu ilk yıllarda, devlet başkanı Hz Muhammed idi
Hz Muhammed'den sonra devlet başkanlığı görevi için halifeler seçildi
Halifeler, Hz Muhammed'in peygamberlik görevi dışındaki dünyevi bütün görevlerini yerine getirdiler
Hz Ömer döneminde sınırların genişlemesi ile devlet yapısında yenilikler yapılarak vali ve kadılar atanmaya başlandı
Dvlet hazinesi olarak bilinen Beytül Mal oluşturuldu
Emeviler Dönemi'nde halifelik babadan oğula geçmeye başladı

Not: Hz Muhammed'in ölümünden sonra ilk dört halife (Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali) seçimle belirlenmiştir

Emeviler Dönemi'nde sınırların genişlemesi ile yeni devlet görevlileri ortaya çıktı

Ordu
Sınırların genişlemesi ile ordu önem kazanmaya başladı
Hz Muhammed ve Hz Ebubekir döneminde düzenli bir İslam ordusu yoktu
İslam Devleti'nde, eli silah tutan her erkek asker olarak kabul edilirdi
İlk düzenli İslam ordusu Hz Ömer devrinde kuruldu
Abbasiler devrinde, Türkler ve diğer milletler İslam ordusunda görev almaya başladı
Hz Osman devrinde ilk defa donanma kuruldu

Sosyal Hayat
Sosyal hayata dair düzenlemeler Kur'an-ı Kerim'den alınırdı
İslamiyette insanlar arasında fark olmamasına rağmen, Emeviler Dönemi'nde Araplar kendilerini diğer uluslardan üstün görmüşlerdi
Arap olmayan Müslümanlar ise Mevali olarak adlandırılmıştı
Abbasiler döneminde Araplarla Mevali eşit duruma geldi
İslam Devleti'nde, Hristiyan ve Yahudiler'den oluşan topluma Ehl-i Kitap denir
Ehl-i Kitap haricinde Müslüman olmayan kesime de Ehl-i Küfür denir
Müslüman olmayan bu toplumlar haraç ve cizye vergileri verirdi

Ekonomik Hayat
Ekonomi daha çok tarım, hayvancılık, ticaret ve el zanaatlarına dayalıydı

Not: Abbasiler Dönemi'nde el zanaatları ile uğraşanlar, Fütüvvet Birlikleri denilen meslek örgütleri oluşturmuşlardır

Hayvancılığın gelişmesi ile halı ve kilim dokumacılığı da gelişti
Seramik, cam işlemeciliği ve dokumacılık da ilerledi
Ticaret, İslamiyet ile birlikte Arap Yarımadası'nda oldukça hızlandı
En çok ticaretin yapıldığı devlet Bizans'dıforumsinsinet
İslam Devletleri'nde, devlete ait gelirlere Beyt-ül Mal denir

Devlete ait gelir kaynakları
1 Savaş ganimetlerinin beşte biri

2 Gayrimüslimlerden alınan Haraç

3 Müslümanlar'dan alınan Öşür

4 Gayrimüslümlerden alınan Cizye

5 Maden, tuz, gümrük gelirleri

Emevi halifesi I Velid zamanında ilk İslam parası basıldı

Dil ve Edebiyat
İslamiyet'te dil ve edebiyatın kaynağı Kur'an-ı Kerim'dir
Arapça, Emevi halifesi Abdülmelik zamanında resmi dil olarak kabul edildi
İslamiyet'ten önce, sözlü edebiyat gelişmişken, Hz Muhammed'in hayatını yeni nesillere aktarmak amacıyla yazılı edebiyata da önem verildi
Düşünce hayatı Abbasiler ile birlikte gelişmiştir

Bilim
İslam medeniyetlerinde bilim; İslami bilimler ve pozitif bilimler olmak üzere ikiye ayrılır
İslam bilimlerinin temeli Kur'an-ı Kerim'dir
Tefsir : Kur'an-ı Kerim'in ayetlerinin yorumlanması bilimidir
Hadis : Hz Muhammed'in söylediği sözler ve yaptığı işlerin bütününe hadis denir
Hadis biliminin önde gelenlerinden biri Sahih-i Buhari'nin yazarı İmam Buhari'dir
Fıkıh : İslam hukukudur Temeli Kur'an-ı Kerim'dir
Kelam : İslam felsefesidir
Ünlü İslam bilginlerinden başlıcaları; Razi, İbn-i Cemşit, Farabi, İbn-i Sina, İbn-i Rüşt, Biruni, Taberi, Mesud-i, İbnül Esir ve İbn-i Haldun'dur

Sanat
Sanat İslamiyet ile birlikte büyük gelişme gösterdi
İslamiyet'in yayılması ile İslam sanatında İran, Türk ve Bizans sanatlarının etkisi görüldü
İslam sanatı denince akla ilk gelen, mimaridir
En önemli mimari eserler arasında; Ömer Camii, El Ezher Camii, İbn-i Tulun Camii, El Hamra Sarayı ve Kurtuba Camii sayılabilir
El sanatlarında; oymacılık, kakmacılık, nakkaşlık, hat ve tezhip sanatları oldukça gelişti