![]() |
Amasya Genelgesi Ve Erzurum Kogresi |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Amasya Genelgesi Ve Erzurum KogresiAMASYA GENELGESİ (21-22 HAZİRAN 1919) Mustafa Kemal, havza genelgesini yayınladıktan sonra İstanbul’a çağırılmış fakat buna uymamıştır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Genelgenin yayınlanma amacı: Türk kurtuluş hareketini kişisel bir hareket olmaktan çıkarıp, milletin birlik ve dayanışmasını sağlayan milli bir hareket haline getirmektir ![]() Amasya genelgesi, Mustafa Kemal’in dışında bazı komutanlar tarafında da imzalanarak yayınlandığı için; Havza genelgesinden farklıdır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Amasya Genelgesi, Mustafa Kemal’in Samsun ve Havza’dan askeri komutanlara, sivil yöneticilere gönderdiği bildiri ve genelgelerle halka açıkladığı görüşlerin bir program ve karar halinde açıklanmasıdır ![]() Mustafa Kemal ve sayılan komutanlar kendi aralarında; askeri ve milli teşkilatın hiçbir suretle terk ve başkasına bırakılmaması silah ve cephanelerin teslim edilmemesi, işgallerde ortak hareket edilmesi kararlarını da alırlar ![]() Mustafa Kemal’in , yaveri Cevad Abbas Bey’e yazdırdığı genelgenin esasları şunlardır: Yurdun bütünlüğü ve bağımsızlığı tehlikededir ![]() İstanbul’daki hükümet, üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yerine getirmemektedir ![]() ![]() Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır ![]() Milletin durumunu ve davranışlarını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için, her türlü etkiden ve denetimden kurulmuş bir kurulun varlığı gereklidir ![]() Anadolu’nun her yönünden en güvenli yeri olan Sivas’ta, milli bir kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır ![]() ![]() ![]() Bunun için bütün illerin her sancağından, halkın güvenliğini kazanmış üç delegenin mümkün olan süratle hemen yola çıkarılması gerekmektedir ![]() Her hangi bir kötü durumla karşılaşılabileceği düşünülerek, bu iş bir sır gibi tutulmalı ve delegeler gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidir ![]() Doğu illeri adına, 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır ![]() ![]() Önemi:Bu genelgeyle; Kurtuluş Savaşı’mızın gerekçesi, yönetim ve metodu belirlenmiştir ![]() ![]() AMASYA GENELGESİNİN ÖZELLİKLERİ: Amasya genelgesi, iç ve dış düşmanlara karşı bir isyan, bir ihtilal parolası niteliğindedir ![]() Milli irade kavramı yerleştirilmeye çalışılmıştır ![]() Milli egemenlik ve milli devlet kavramlarından ilk defa söz edilmiştir ![]() Türk Kurtuluş Savaşı’nın gerekçesi, planı, programı ve metodu açıklanmıştır ![]() İstanbul Hükümeti’nin, Türk Milletine karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmediği ve bunun için de İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerine karşı, Türk milleti ayaklanmaya davet edilmiştir ![]() Amasya Genelgesi, Türk İnkılap tarihinde, yeni bir Türk Devletinin korumasında katkısı olan çok önemli bir hukuki ve siyasi belge değeri taşır ![]() AMASYA GENELGESİNİN ETKİLERİ VE SONUÇLARI: Genelge ile yurtta büyük bir sevinç başlamış ve Havza Genelgesi ile istenilen gösteri ve mitinglerin yapılması hız kazanmıştır ![]() Anadolu’nun her tarafında milli nitelikli Sivas Kongresi için delege seçimi başlamış ve seçilen delegeler, büyük gizlilik içinde Sivas’a hareket etmiştir ![]() ![]() İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal’i tutuklaması için 15 ![]() ![]() Mustafa Kemal görevden alındığını 26 Haziran 1919’da Sivas’a geldiğinde öğrenir ![]() ![]() ![]() ![]() UYARI: Mustafa Kemal, kendi düşündüğü şekilde de görevden alınacağını biliyordu ![]() ![]() ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ – 7 AĞUSTOS 1919) Erzurum Kongresi bölgesel bir kongredir ![]() Kongreyi “doğu illeri Mudafaa-i Hukuk-u milliye” Cemiyeti’nin Erzurum şubesi toplayacaktır ![]() ![]() ![]() ![]() ERZURUM VE SİVAS KONGRESİ’ NİN BENZERLİKLERİ Erzurum Kongresi’nden 64, Sivas Kongresi’nde de 24 delege yer almıştır ![]() ![]() Kongreler öncesinde İtilaf Devletleri, Erzurum ve Sivas’ı işgal ederek, bu kongreleri engelleyeceklerini yaymışlardır ![]() ![]() Her iki kongre de Mustafa Kemal, kongre başkanlığına aday olmuş ve bu konu delegeler tarafından çok tartışılmıştır ![]() ![]() Her iki kongrede de çok tartışılan konulardan bir diğeri “Manda”konusudur ![]() ![]() Uyarı: “Manda ve himaye kabul edilemez” kararı, her iki kongre de alınmış olmakla beraber; bu konu Kuva-i Milliyeci’ler arasında, Sivas Kongresi’inden sonra bir daha gündeme gelmeyecektir ![]() ![]() ![]() Her iki kongrede de; “Mebusan Meclisi’nin derhal toplanması sağlanacaktır ![]() ![]() Erzurum Kongresinde 9 kişiden oluşan Heyet-i Temsiliye kurulmuştur ![]() ![]() ERZURUM KONGRESİNDE ALINAN DİĞER KARARLAR Yabancı işgali ve müdahalesiyle Osmanlı Hükümeti dağılacak olursa, millet hep birlikte savunma yapacak ve direnecektir ![]() UYARI : Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlatılması gereği, Amasya Genelgesi’nden sonra bir kere daha, kongre tarafından ortaya konulmaktadır ![]() Vatanın istiklalini korumaya merkezi hükümet muktedir olmadığı takdirde, maksadı temin için bir geçici hükümet kurulacaktır ![]() ![]() ![]() UYARI : Yeni bir hükümet kurulması düşüncesi ilk defa ortaya çıkmaktadır ![]() Kuva-i Milliye’yi amil (etken) ve İrade-i Milliye’yi (milli irade) hakim kılmak esastır ![]() UYARI : Kongre kararlarının temel fikridir ![]() ![]() ![]() Milli irade kavramı yerleştirilmeye çalışılmaktadır ![]() Saltanatın kaldırılacağı, milli (ulusal) devletin kurulacağı anlaşılmaktadır ![]() Halk yönetimi olan “Cumhuriyet”in kurulacağı anlaşılmaktadır ![]() Hıristiyan halka, siyasal hakimiyet ve toplum dengemizi bozacak imtiyazlar (ayrıcalıklar) verilemez ![]() UYARI : Tanzimat ve Islahat Fermanları’na bir tepkidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Misak-ı Milli’de yer alan “azınlıklara komşu ülkelerdeki Müslüman Türklere tanınan haklardan daha fazlası tanınamaz” kararından farklıdır ![]() KONGRENİN ÖNEMİ VE SONUÇLARI Erzurum kongresi, Doğu Anadolu’nun kaderini görüşmek üzere toplandığı halde, memleketin bütününü ilgilendiren sorunlar hakkında kararlar alınarak; Milli Mücadele’nin esas programını hazırlamıştır ![]() UYARI : Milli Mücadele’nin temel amacı, kayıtsız şartız bağımsızlık, kayıtsız şartsız milli hakimiyet idi ![]() ![]() Kongrede vatan sınırları belirtilerek, vatanın bir bütün olduğu ve parçalanamayacağı ilan edilmekle, emperyalistlere de Türklüğün ata yurdunun işgal edilmeyeceği anlatılmıştır ![]() ![]() Mustafa Kemal’e göre ; Erzurum Kongresi İstanbul Hükümeti ve işgal kuvvetleri tarafından iyi karşılanmamıştır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Not: Erzurum ve Sivas Kongrelerinde yer alan ortak kararlar, ayrıca yazılmamıştır ![]() UYARI : Halkın sevinç gösterilerinde bulunması, Milli mücadele Hareketi’nin gücünü Halktan aldığı ve halka mal olduğunu gösterir ![]() SİVAS KONGRESİ (4-7 EYLÜL 1919) Kongrenin ilk gümlerinde Başkan Mustafa Kemal, kendilerinin İttihat ve Terakki’ci olmadıklarını açıklar ![]() ![]() [CENTER]ALINAN KARARLAR[/CENTER] Kongre; Anadolu ve Rumeli’de kurulmuş olan bütün Müdafaa-i Hukuku Milliye Cemiyetlerini, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı ile tek cemiyet haline getirildi ![]() ![]() Manda ve himaye kesin olarak reddedilmiştir ![]() UYARI: Manda yönetimi “ulusal bağımsızlığa” ters düştüğü için reddedilmiştir ![]() “Temsilciler Kurulu, doğu Anadolu’nunbütününü temsil eder” kararı, Sivas Kongresi’nde, “Temsilciler Kurulu, yurdun bütününü temsil eder ![]() ![]() UYARI: Temsilciler Kurulu, T ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Misak-ı Milli’nin esasları belirlendi ![]() Batı Anadolu Kuva-i Milliye Komutanlığı’na Ali Fuat Paşa getirildi ![]() UYARI: Ali Fuat Paşa’nın Kuva-i Milliye Komutanlığına atanması, Sivas Kongresi’nin bir hükümet gibi (Yürütme organı ) çalıştığını göstermektedir ![]() İrade-i Milliye gazetesinin çıkarılması kararlaştırıldı ![]() UYARI: Basın ve yayının önemi anlaşılmış; Bu gazete İstanbul basınının, aleyhte yaptığı yayınları etkisiz kılmak için çıkarılmıştır ![]() “Padişah tarafından dağıtılan Mebusan Meclisi’nin, derhal toplanması sağlanacaktır ![]() UYARI: İstanbul Hükümeti’nin alacağı kararlarda halkı temsil edenleri etkili kılmak amacıyla bu karar, Erzurum Kongresi’nden sonra, Sivas Kongresi’nde de tekrarlanmıştır ![]() SİVAS KONGRESİ’NİN ÖNEMİ VE SONUÇLARI Padişahın izniyle değil, milletin arzusuyla toplanan bir kongredir ![]() Sivas Kongresi’nde Erzurum Kongresi gibi, ihtilalci bir karakter taşımaktadır ![]() ![]() Kongre Ali Fuat Paşa’yı, Batı Cepheleri Kuva-i Milliye Komutanlığına getirilmekle, yürütme yetkisini kullanmıştır ![]() Mondros Mütarekesi’nin uygulanışına karşı çıkılmış ve yabancı işgallere karşı da direnileceği açıklanmıştır ![]() Manda’nın reddedilmesi, “kayıtsız şartsız bağımsızlık” ilkesi açıkça benimsenmiştir ![]() Mustafa Kemal her türlü engele rağmen, Kuva-i Milliye’nin önderi durumuna gelmiştir ![]() Mustafa Kemal, Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’nin ve Temsilciler Kurulu’nun başkanı olarak; 11 Eylül 1919 tarihinden itibaren yönetimi, hukuken ve fiilen elinde bulundurduğundan, Milli Hükümet’in başkanı olarak kabul etmak gerekir ![]() SONUÇLARI: Mustafa Kemal, Kuva-i Milliye’nin lideri olmuştur ![]() Padişah baskı ve şiddetle Mustafa Kemal’in yükselişini durdurmayacağını anlamış, varlığını devam ettirebilmek için O’na yaklaşmak gereğini duymuştur ![]() İstanbul’da hükümet değişikliğine neden olmuştur ![]() Mustafa kemal ile Padişah’ın arasının açılmasında en büyük etken, Sadrazam Damat Ferit Paşa Hükümeti idi ![]() ![]() UYARI: Benzer hükümet değişikliği, baş komutanlık Meydan Muharebesi’nden sonra da görülür ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|