Duygular.....

Küllî irade ve cüz’i irade ne demektir?

Küllî irade , sonsuz işleri birlikte dileyebilen ilâhî iradedir Cüz’i irade ise bir anda ancak bir şey dileyebilen, iki şeye birlikte taallûk edemeyen insan iradesidir

--------------------------------------------------------------------------------


Kur'an' da; "İnsan zayıf yaratıldı" buyurulmaktadır İnsanın belli başlı zayıflıkları nelerdir ?

Bu zayıflık, daha dünyaya gelir gelmez kendini göstermeye başlar Diğer canlıların yavruları kısa zamanda hayata uyum sağlayıp, kendi başlarına hayatlarını devam ettirebilecek seviyeye ulaşırlar İnsan yavrusu ise, bir-iki yılda ancak ayağa kalkar 15-20 yılda ancak bir kısım fayda ve zararları öğrenir Ömrü boyunca da, hayat kanunlarını öğrenmeye muhtaçtır

--------------------------------------------------------------------------------


Ra`d Sûresi 28 ayatte, “Kalpler ancak Allahın zikriyle tatmin olur” buyrulmaktadır Bu ayeti biraz açıklar mısınız?

Kalbin Rabbi, onun ancak zikirle tatmin olacağını bildiriyor bize Nedir zikir? Kelime mânâsıyla hatırlama Allahı hatırlatan her hâdise, her levha, her ilmî eser birer zikir vesilesi Kalp, bir fabrika, bir saray, bir misafirhane olan şu muhteşem kâinatın ancak Allahın emir ve iradesiyle var olduğunu bilmekle tatmin olur

--------------------------------------------------------------------------------


İnsan hürriyetini sınırlandırmak, insana bir sıkıntı ve azap değil midir?

Bir balık, deniz içinde dilediği yöne gidebilir Ama onun bu hürriyeti, deniz ile sınırlıdır Ondan dışarı çıkması yasaklanmıştır Karalar, ormanlar onun için yasak bölge Tilkilerle, aslanlarla arkadaşlık etmesi, sanki, haram kılınmış O, denizde yaşayacak ve ömrünü diğer balıklarla geçirecektir Bu hürriyet kısıtlaması onun zararına değil faydasınadır

--------------------------------------------------------------------------------


Dünya sevgisi hakkında farklı değerlendirmeler yapılıyor Bazıları dünya zevkinden başka bir şey düşünmezlerken, bazıları da dünyanın her türlü zevkine karşı çıkıyor, sadece ahiret için çalışmak gerektiğini söylüyorlar Bu iki ucun bir orta noktası yok mu

Dünyanın üç yüzü vardır: “İlahî isimlere âyine olma”, “cennete tarla olma” ve “ehl-i hevesatın oyuncak yeri olma” yüzleri Bir müslüman dünyanın ilk iki yüzünü sever İbadet ve tefekkür ile bu yüzleri değerlendirmeye çalışır Öte yandan, bu dünya nimetlerinden meşru dairede faydalanır, zevk alır Dünya sevgisinin tehlikeli olanı ilk iki yüzü unutarak dünyanın sadece üçüncü yüzüyle oyalanmaktır

--------------------------------------------------------------------------------


İnsanın, kendi nefsine zulmetmesi ne demektir?

Zulüm, “haddi tecavüz” demektir; başkasının mülkünde onun rızası olmaksızın tasarruf etme mânâsına gelir Mâlik-i Hakiki ancak Allahtır, mülk Onundur Kimin tasarrufunda ne varsa ancak emanettir O halde insan, diliyle her dilediğini söyleyemez İlâhî rızaya muhalif söz sarf eden insan, diline zulmetmiş demektir Göz, Allahın bir başka mûcizesidir Cenâbı Hak, o yağ parçasında ziyayı göz nuruna çevirir O nuru, haram sahalarda dolaştırmak göze zulmetmek demektir

--------------------------------------------------------------------------------


“Havf ve reca (korku ve ümit) arasında olmak” ne demektir?

Havf:, “korku, korkutmak”, reca ise “emel, ümit, yalvarmak, dilek” demektir Havf, tatlı bir korku: Allah’ın celâl, kibriya ve azameti karşısında haşyet duyma Reca ise zevkli bir ümit: Onun lütuf, ihsan ve kereminden daima ümitvâr olma

--------------------------------------------------------------------------------


Bazıları insan iradesini hiçe sayıyor ve insanın, yaptığı isyanlardan sorumlu olmadığını iddia ediyorlar İnsan bütün işlerini bir cebir altında mı yapmaktadır? Değilse hangi fiillerinden sorumludur?

Her insan vicdanen bilir ki, kendisinde iki ayrı hareket, iki ayrı fiil söz konusudur Bir kısmı ihtiyarî, yani kendi isteğiyle, iradesiyle ortaya çıkıyor Diğer kısmı ise ızdırarî; yani tamamen onun arzusu, iradesi dışında cereyan ediyor

--------------------------------------------------------------------------------


“Benlik” duygusu insana niçin verilmiştir?

Benlik, insanın kendi varlığından ve sıfatlarından haberdar olması, nefsini ve malını kendine nispet edebilmesidir Benlik, gerçekte büyük bir nimet, büyük bir sermaye Ama onu yerinde kullanmak şartıyla Arzın halifesi olduğunu unutmayıp Kâinat Sultanı’nın namına hareket etmek, Onun emanetlerini, yine Onun rızası yolunda kullanmak şartıyla

--------------------------------------------------------------------------------


İnsana irade sıfatı niçin verilmiştir ve bu sıfat nasıl kullanılmalıdır?

İrade insan için büyük bir lütuf Örümceğin bir ağı vardır, başka bir şey örmeyi dileyemez İpek böceği de ağdan anlamaz Atın işi koşmak, deveninki yük taşımak, bülbülünki ötmektir Bunların dışına çıkmaya güç yetiremezler Onlara bu irade verilmemiştir Ama, insan öyle mi? Elinden, iğne de çıkıyor, füze de Fikrinden, nice farklı, hatta birbirine zıt kitaplar fırlayabiliyor

--------------------------------------------------------------------------------


Teveccüh-ü nâs (insanlardan tebrik, taktir ve alkış bekleme) hastalığından nasıl kurtulabiliriz?

Teveccüh-ü nâs, kulların sevgisine, alkışına, takdirine kapılıp, dünyaya geliş gayesinden sapma hastalığı, kendisi gibi zavallı bir başka insandan medet bekleme gafletidir Teveccüh-ü nâs, riyanın davetçisi, rızaya giden yolun en büyük engelidir Riya, rüyetten geliyor: Yaptığı iyilikleri insanların görmesini istemek, gösteriş yapmak, başkaları beğensinler diye bir takım yapmacık hareketlerde bulunmak

--------------------------------------------------------------------------------


Nefsin tezkiyesi, temizlenmesi nasıl olur?

Nefsin tezkiyesi iki ayrı mânâya geliyor: Birincisi nefsini temize çıkarmak, ona toz kondurmamak, kusurlarını örtmek, hatta elinden gelirse bunları faziletmiş gibi göstermektir Bir de: “Muhakkak, nefsini temizleyen kurtuluşa erdi” (Şems Sûresi, 9) âyetinde teşvik edilen nefis tezkiyesi vardır

--------------------------------------------------------------------------------


“Nefis” ile “Nefs-i emmare” ne demektir, aynı şeyler mi, yoksa farkları var mı?

Nefis derken çoğu zaman nefs-i emmareyi kastederiz Kötülüğü emreden bu nefis, zamanla terbiye göre göre, günahlardan uzaklaşa uzaklaşa safiyet kazanır Sonunda Allah’ın razı olduğu bir nefis olma makamına kadar çıkar Nefsin bir manası da zat demektir Yani ruhla bedenin her ikisini birden nefisle ifade ederiz

--------------------------------------------------------------------------------


Bütün varlık âlemi beş duyu ile algılanabilir mi? Duyularla algılayamadığımız varlıkları inkâr edilebilir mi?

Şurası bir gerçektir ki; varlık âlemi sadece beş duyu ile hissedilebilenlerden ibaret değildir İnsan görme duyusu ile, maddî varlıkları görür Dili ile tatlar âlemini, kulağıyla sesler âlemini, burnuyla kokular âlemini hisseder Hâlbuki; elektrik, yerçekimi, mıknatısın itme ve çekme kuvveti gibi nice gerçekler vardır ki, bunlar, ne görülürler ne de işitilirler Bununla birlikte gerçeklerin varlığı şüphe götürmez

--------------------------------------------------------------------------------


Zevk nedir? Niçin verilmiştir?

Diyorlar ki: Dünyaya bir kere gelinir Sonun başlangıcı yoktur Gülün, eğlenin, bir yıldırım hızıyla geçen ömrünüzü zevk ve safa ile geçirin İman, ahiret, ibadet, helal, haram, ölüm gibi size sorumluluğunuzu hatırlatacak ve zevklerinizi kısıtlayacak kavramları düşünmeyin Siz bir kelebek kadar hür ve kayıtsız olmalısınız "İç bade, güzel sev, var ise aklü şuurun / Dünya var imiş, ya ki yok imiş ne umurun" Bu bir hayat felsefesidir ve adına Hedonizm denir

--------------------------------------------------------------------------------


Çevremizde, az da olsa, “görmediğime inanman” diyen kişilerle karşılaşıyoruz Bunlara bu yanlış düşüncelerinden vazgeçirmek için neler söylemeliyiz?

Şurası bir gerçektir ki; varlık âlemi sadece beş duyu ile hissedilebilenlerden ibaret değildir İnsan, görme duyusu ile, sadece madde alemini görür Diliyle tatlar âlemini, kulağıyla sesler âlemini, burnuyla kokular âlemini hisseder Hâlbuki; elektrik, yerçekimi, ışınlar alemi, radyoaktif dalgalar ve nice gerçekler vardır ki, bunlar, ne görülürler ne de işitilirler Bununla birlikte, bu gerçeklerin varlığı şüphe götürmez

--------------------------------------------------------------------------------


Hadiseleri, varlıkları yüzeysel olarak değerlendirmek onları yanlış algılamaya sebep olabilir mi? Kâinattaki görülen mükemmel faaliyet nasıl değerlendirmelidir?

Gaflet olarak tanımladığımız durum karşısında insan, bu âlemi baştan başa saran ince nizamı, mükemmel intizamı, harika ahengi, göz kamaştıran güzelliği göremez Mesela, bu kainatın bir fabrika gibi kolay ve ahenkli idare edilmesine, sistemli bir şekilde çalıştırılmasına bakamaz

--------------------------------------------------------------------------------


Allah’ın ahlakıyla ahlaklanmak ne demektir?

İnsan kendisine İlâhî bir ihsan olan irade sıfatıyla güzel şeyler irade ederse, kudret sıfatını iyi ve faydalı işleri görmede sarf ederse, ilim sıfatıyla faydalı ilim öğrenirse, merhamet duygusunu yerinde kullanır Allah’ın kullarına ve diğer mahlukatına merhametle muamele ederse kısacası kendisinde yaratılan bu sıfatlar ve hisler âlemini Allah’ın razı olduğu istikamette kullanırsa İlâhî ahlakla ahlaklanmış olur

--------------------------------------------------------------------------------


Haset nedir, zararları nelerdir?

Haset hastalığının temelinde, haset edilen kimseyi ve onun elindeki dünya nimetlerini ebedî zannetme gafleti yatar Akıl planında, gerçeğin böyle olmadığını herkes bilir; ama, hissiyat hükmünü icra etti mi, zavallı akla kıvranmaktan öte bir şey kalmaz

--------------------------------------------------------------------------------


Dini hükümlerde, aklın fonksiyonu nedir?

Allah’ın isim ve sıfatları, insanın yaratılış gayesi, İlâhî emir ve yasaklar, hangi ibadetin ne zaman ve ne şekilde yapılacağı, melekler, cinler, kabir ve ahiret âlemleri gibi konularda akla düşen vazife nakle tâbi olmaktır