Akıllı Bina Deyip Geçmeyin, Klima Sistemini Öğrenin!

Uzm Dr Orhan DALKILIÇ

GÖĞÜS HASTALIKLARI UZMANI




Son yıllarda büyük iş ve alışveriş merkezleri, konutlar genellikle akıllı bina teknolojisiyle inşa edilmektedir Akıllı bina demek kısaca yangın ve güvenlik sistem otomasyonları olan, ısıtma/soğutma havalandırma sistemlerinin merkezi otomasyona bağlı olduğu, kapalı, dışarıyla açılabilir bir cam ile irtibatı olmayan, havalandırmasını filtreden geçirerek ortama veren klima santralleri ile yapan, dış ortamdan ayrıştırılmış bina demektir Bu yöntemle hem daha steril, hem de ısıtma ve soğutma yönünden daha ekonomik bir ortam hedeflenmiştir Ancak bununla birlikte umulmadık sorun ve hastalıklara da ortam hazırlanmıştır


Akıllı binaların klima ve havalandırma yönüyle incelenmesi:

Akıllı binalarda merkezi klima santrallerinden binanın taze hava ihtiyacı karşılanır(cam vs açılarak havalandırma yapılmaz)


Klima santrallerinde ortama göre uygun seçilmiş filtreler kullanılır


Filtreler F4, F7, F9 ve HEPA FİLTRE şeklinde sıralanabilir Hepa fitreler hastane binalarında genelde ameliyathane ve yoğun bakımlarda kullanılır Klima santralleri dış havanın durumuna göre, ısıtma ya da soğutma yaparlar Oda sıcaklıkları klima santralinin dönüş hava sıcaklığına bakarak otomasyondan ayarlanır


Klima santralinde ısıtma ve soğutma serpantinleri bulunur Serpantinlere sıcak su kazanlardan, soğuk su chiller ünitelerinden sağlanır


Dış havanın nem oranı düşük ve çok soğuk olduğu zamanlarda, ısıtma serpantinleri tam kapasite çalıştığı için, oda içindeki nem oranları biraz düşebilmektedir Buna bağlı oluşan kuru hava aşağıdaki belirtilere ve hastalıklara zemin hazırlayabilir


Kapalı binalarda kullanılan klima sistemi karışım havalı sistem (içerden dönen havayı tekrar kullanan-ısıtma-soğutma kazanımı için) ise, yani içerdeki hava yeniden kullanılırsa ortamdaki mikroorganizmaları tekrar iç ortama vererek enfeksiyonların yayılmasına neden olabilir Bunların başında Legionella zatürresi yapan mikroorganizma gelmektedir Bu nedenle % 100 taze hava ile çalışan klima santralleri kullanılmalıdır Yani klima sistemi iç ortamdan aldığı pis havayı tamamen dışarı vererek yeni temiz-taze hava almalıdır Dışarıya atılan havanın enerjisinden faydalanmak ve dolayısıyla enerji tasarrufu sağlamak için, Isı Geri Kazanımlı Klima santralleri tercih edilmelidir Havanın kurumaması için özellikle kuru iklimli bölgelerdeki akıllı binalarda ek olarak nemlendirme ünitesi klima sistemine eklenmelidir


Maalesef bazı binalarda daha ekonomik olduğu için iç havayı süzerek yeniden iç ortama veren karışım havalı sistem kullanılmakta buda farkında olmadan daha büyük masraf gerektiren sağlık ve sosyal sorunlara yol açmaktadır Halbuki akıllı bina demek insan sağlığını daha da koruyan, kapalı bina sendromuna yol açmayan, daha temiz, daha steril bir ortam sunan bina olarak inşa edilmelidir


Bina klimaları veya oda havalandırması(fan coil)kullanılırken nelere dikkat edilmelidir;Otel ve hastane odalarına, kapalı binadaki çalışma ortamına veya evimizdeki klimalı odaya girdiğimizde yazın veya kışın yaptığımız ilk iş bilinçsizce klima ayarlarıyla oynamaktır


Kullanım hatalarının en aza indirilmesi için aşağıdaki önerilere dikkat etmek gerekmektedir

Genellikle binalarda havalandırma ve ısıtma/soğutma sistemi iki kademeli olarak çalışmaktadır

Birinci kademe: Her katta bulunan merkezi klima santralleri ortamdaki kirli havayı emmekte

ve %100 taze havayı ihtiyaca göre ısıtarak ya da soğutarak ortama vermektedir

İkinci kademe: Her odada bulunan fan coil cihazları oda kumandaları sayesinde

odanın ısıtma ya da soğutmasına destek olmaktadır Oda termostatları sayesinde otomatik olarak ısı ayarlanan seviyede tutulmaktadır Eğer oda termostatları doğru kullanılmaz ise hem istenilen konfor temin edilemez hem de ciddi bir enerji israfı olur


Klima santralleri ortamdan dönüş sıcaklığına göre otomatik olarak ısıtma ya da soğutma vanasını açar Odalardaki fan coil cihazları da oda termostatlarının ayarına göre çalışır ODA TERMOSTATLARI 23±1 DERECEYE AYARLANMALIDIR Aşırı yüksek/düşük ayarlanırsa oda ile klima santrali arasında dengesizlik olacağından hem enerji israfı hem de ısı ayarlarında düzensizlik oluşabilir Başka bir deyişle araba kullanırken hem gaza hem de firene basarsak, yol alamadan benzin harcamaya benzer



FANCOIL KULLANIM ÖNERİLERİ

1-) Fancoili açınız ( On-Açık, Off- Kapalı )

2-) Oda sıcaklığını ayarlayınız ( Standart 23'C +/- 1?C)

3-) Bazı modeller için üfleme seçeneklerini ayarlayınız:

( COOL-Soğuk, HEAT-Sıcak ) (Bu seçenek olmayanlar otomatik ayarlar)

4-) Fan hızı ayarı: a-) 1Kademe (düşük)

b-) 2Kademe (orta)

c-) 3Kademe (yüksek)

· Fancoil oda sıcaklığına ulaştığında (ayarladığınız derece değeri) ısıtma veya soğutma işlemini durduracaktır Oda sıcaklığı düştüğünde ısıtacak, yükseldiğinde soğutacaktır Fancoil bu işlemi oda sıcaklığını sabit tutmak için otomatik olarak devam ettirecektir

· Oda çabuk ısınsın diye 30?C ya da çabuk soğusun diye 15?C ye ayarlamak çok yanlıştır Fancolin vanası var İhtiyaca göre açılıp kapanıyor Sıcak bir odayı çabuk soğutmak için termostat ayarını ideal değeri olan 23?C ye ayarlamakla 15?C ye ayarlamak arasında fark yoktur Ancak oda ideal değerinin altına 21?C lere geldiğinde farkına varamayız ve soğuk olmaya başlar Isıtmak için tekrar enerji harcarız Merkezi sistem ısıtmaya, fancoil de soğutmaya devam ederek ciddi bir enerji israfı olur

Kapalı binalarda gözükebilen sağlık sorunları; Kapalı bina sendromu?

Hiç farkında olmadan baş gösteren çeşitli belirtiler, önceden olmayan bir hastalığınızın ortaya çıkmasına çalıştığınız kapalı binanın klima sisteminden kaynaklanabilir


Geçmeyen kuru öksürük, ağız-boğaz ve gözde kuruma ve yanma, nezle, burunda akıntı, hapşırma ve kaşıntı, çeşitli yerlerinizde kaşınma, kabızlık, baş ağrısı, sırt ve bel ağrısı, göğüste sıkışma, sık sık enfeksiyon geçirme gibi belirtilerin altında bu kapalı ve kuru havalı suni ortamlar yatabilir Erken teşhis ve tedavi edilmediği takdirde kapalı binalarda gözlenen bu belirtiler ileride alerjik rhinit, sinüzit, astım, bronşit, zatürree, verem, kanser, depresyon gibi çeşitli hastalıklara dönüşebilir Bu nedenle çalıştığımız ve yaşadığımız ortamların klima sistemini iyi öğrenmeli, yaz ve kış ısı ayarı uygun sıcaklıkta tutulmalı, vücut sıcaklığına yakın olmalı, filtreleri zamanı geldiğinde değiştirmeliyiz Önüne geçilemeyen semptomlara sebep oluyorsa sistem ve çalışılan ortam gözden geçirilmelidir