Faust (Goethe) Dr. Faust Hikâyeleri

Dr Faust Hikayeleri
Faust serileri 16 yy'dan bu yana Avrupa edebiyatının en yaygın olan serilerinden sayılmaktadır Tarihte var olan Johann Faust hakkında edinilen eksik bilgi ve skandalize olmuş hayatının sonu, masal ve efsaneler oluşturma konusunda işe yaramış ve onun hayatı ile ilgilenen yazarlara girişim imkanı sunmuştur Çok farklı versiyonlar ile geri dönen Faust serilerinin özellikleri, Faust'un bilgi ve güç edinme çabalarını, şeytan ile yaptığı antlaşmayı ve cinsel tutkularını kapsamaktadır
Popüler kültürde Faust imajı, delilik ve şarlatanlık olarak nitelendirilirken, 18yy'dan bu yana Faust serilerinin değeri oluşmaya başlamıştır Ana temayı ise insanın, inancın gücü ve bilimsel anlayışın güvenilirliği arasında yarattığı şüphe oluşturmaktadır Faust, ben-merkezci bir şekilde kendini ispatlama ve sosyal bir öğrenme arasındaki mücadelenin ortasında kalan, sınırlarını aşarak çaba gösteren bir kişidir
Rönesans ve Barok
Afsunnameler (büyü kitapları), 1500 yılından bu yana Johann Faust'a atfedilen büyü sözlerini içermektedir Mucizeye olan inancın azalması nedeniyle Faust'a karşı edebi bir ilgi oluşmaya başlamıştır Ortaçağ mütevazılığinden kurtulan; fakat özgüvenini küstahlığa dönüştüren bir kişi örneği olarak Faust, beğenilen vanitas (boş beşeriyet düşkünlüğü; ölü doğa türü) sembolüne bir örnek olmuştur Aynı zamanda tüm düzlemlerde kaçık ve şirret bir imaj sergilemektedir Johann Faust'un hayatını ele alan ilk kapsamlı eser 1587 yılında yayımlanmıştır Matbaacı Johann Spies, hikaye olarak da bilinen Historia von D Johann Fausten adlı eseri yayımlamıştır Eser, çoğu efsanevi öğelerden oluşan, çok sayıda hikaye ve fıkrayı içermektedir Spies, Faust'un Teoloji ve Tıp öğrenimi, büyücülük ile uğraşısı ve Faust'u sonunda cehenneme götüren şeytanla olan antlaşması hakkında bilgi vermektedir Açıkçası yazarın Hıristiyan tavrı tanımlanmaktadır Kitap, dindar bir yaşam için olumsuz bir Faust tablosunu ve bir nasihati sergilemektedir Aynı zamanda büyük bir popülerlik elde etmiştir 1588 ve 1611 yılları arasında İngilizceye, Felemenkçeye, Fransızcaya ve Çekçe'ye çevrilmiştir Faust serileri böylece yurt dışına yayılmayı da başarmıştır
1589 yılında İngiliz Christopher Marlowe "Historia" eserinin dramatik bir versiyonunu oluşturmuştur Die tragische Historie vom Doktor Faust başlıklı bu eser, tüm esaslı seri unsurlarını içermektedir; fakat Faust figürü, Rönesans tarzı net bir karakteri yansıtmaktadır Küstahça dünyanın üzerinde bir güç talep etmekte; teoloji ve ahirete olan yönelimi küçümsemektedir Burada da kötü sona neden olan büyüye ve şeytana ruhunu satmaktadır Buna rağmen Marlowe'da, açıkça figürlerine karşı bir sempati görülmektedir Faust figürüne olumlu bir yön kazandıran ilk Faust çalışmasıdır
Marlowe'un dramı, 1600 yılında İngiliz oyuncular tarafından Almanya'ya getirilmiş ve gezici tiyatrolar tarafından ele alınmıştır Faust, irtical komedinin baş figürüne benzetilmesiyle birlikte tuhaf bir figür olmuştur Serilerin sahneye koyulan sayısız metinlerini temsil eden Faust figürleri, mizahi figür ve şeytan figürü arasında değişmektedir Çoğunlukla kukla oyunu, dresaj, bale ve fişek eğlenceleri arasında bir sirk eğlencesine araç olmaktadır Ausburglu gösteri uzmanı Rudolf Lang, Faust konusuna ilişkin bir köpek numarasıyla (1717-21) Avusturya ve Almanya çevrelerinde etki yaratmıştır ve kendisini büyücülük ithamlarına karşı ciddi bir şekilde savunmak zorunda kalmıştır
1750 yılından bu yana
Faust serilerinin kullanımında, yüksek ve popüler kültür arasında sürekli derinleşen bir uçurum görülmektedir Aydınlanma Çağında, Faust figürlerinin yerinde olduğuna ve esas itibariyle değer kazanmasına ilişkin çabalar baş göstermiştir Gotthold Ephraim Lessing 1757'de, 17 edebi mektubunda, kendisinin tasarlamış olduğu Faust dramasından bir bölüm yayımlamıştır Faust bu dramada, bilginin peşinde koşan bir Rönesans insanını temsil etmektedir Bilgi uğruna gösterilen bu çaba nedeniyle şeytan tarafından korunmaktadır Faust'u sembolleştiren aydın sanatçı ve bilim adamlarının temelde olumsuz figürler olmamaları gerekmektedir Lessing bu eserini asla tamamlayamamıştır Değerli kılma çabaları, 1775 yılından bu yana "Fırtına ve Coşku" döneminde farklı bir boyut daha kazanmıştır Birçok genç yazar bu sorunu ele almıştır Faust, onların arzularını, monoton, uygarlaşmış ve doğaya yabancı olan bir dünyadan zihinsel-duygusal bir maceraya dönüştürmüştür Paul Wiedmann, Faust'un ailesi tarafından ziyaret edildiğini ve dönüşünü konu alan timsali bir drama ele almıştır Jakob Michael Lenz'in Höllenrichter isimli eserinde Faust'un hayatı, aşktan uzak bir cehennem azabı olarak anlatılmaktadır Friedrich Maximilian Klinger'in romanı Fausts Leben, Thaten und Höllenfahrt ise, Aydınlanma Çağı taşlamaları ve Fırtına ve Coşku dönemi öykülerinin bir karışımından oluşmuştur
Hiç kesintiye uğramayan bu gelenek, 19 yy'ın sahne melodramı şeklinde genişlemiştir Bu bağlamda Ferdinand Kringsteiner'ın Johann Faust (1811) ve Ernst August Klingermann'ın Faust (1815) adlı eserleri, popülerlik kazanan etkileyici dramlardır Louis Spohr ise, operası Faust için, önemli bir içeriğe sahip olacak müziğini oluşturmak üzere, bu serilerde etkileyici bir detay araştırmasına girmiştir Faust figürü popüler kültürde değiştirilmeden dursa da bu figürün yüceltilmesi, son benimseniş dönemlerinde önemini yitirmiştir 1808 yılında Goethe, Faust Der Tragödie erster Teil isimli eserini yayımlamıştır Eserine, kendisini dine mensup etmeden ikircimli, ümit dolu bir son yüklemiştir Bu eser, tüm Faust serilerinin en önemlisi olmuştur 1832 yılında yayımlanan ikinci bölüm ise daha çok bir sahne oyunu formatında kültür eleştirel bir denemedir Goethe yaklaşık 60 yıl boyunca Faust serileriyle ilgilenmiştir Faust'u, kendisini kilise vesayetinden kurtaran modern bir entelektüel, insancıl ve Rönesans insanı olarak tasvir etmiştir Goethe'nin Faust çalışmaları, bilgiye ulaşma ve farklı deneyim yaşama arzusu üzerinde yoğunlaşmıştır Arzu ettiği evrensel bilgiyi kendi gücü ile elde edemeyen Faust'un kendisini kabul ettirmek zorunda olması, bu bilimsel trajediyi doruk noktasına çıkarmıştır Goethe, esas olmayan çirkin bir anlayışla yolu ile şeytanla olan antlaşmayı yerinde göstermiştir Daha önceleri Lessing, bu öğrenme hırsını, insanların en soylu eğilimleri olarak nitelendirmiştir Ayrıca Goethe, Faust'un bilgi arayışını Gretchen trajedisi ile ilişkilendirmiştir Faust tarafından baştan çıkarılan Gretchen, kendisine zıt olan masumiyetin kişileştirilmesidir
Friedrich Theodor Vischer'in Faust Der Tragödie dritter Teil (1902) isimli Goethe parodisi kendini gösterememiştir Buna rağmen Faust serileri, Bale ve Opera sahnelerinde sayısız versiyonları ile gündemde kalmıştır Bunların en ünlüsü, 1859 yılında sahnelenen, coşku ve duygu yüklü olan Faust olmuştur İlk Amerikan müzikali The Black Crook (1866) ise Faust serilerini, konuşulan bir sahne spekülasyonuna ilişkin ipucu olarak yansıtmaktadır
20 yy
Eski rejimin kati yıkılışı ve dünya savaşlarının getirdiği sonuçlar, 20 yy'da Faust serilerine ilgi gösterilmesiyle şekillenmeye başlamıştır Heinrich Mann yeniden, "Professor Unrat" (1905) isimli eserinde olumsuz, kibirli ve gülünç bir Faust figürü yaratmıştır Kardeşi Thomas Mann ise, 1947 yılında yayımlanan romanı Doktor Faustus ile 1587'de ele aldığı Historia adlı esere intikal etmektedir Olayı, 1900 yılının başladığı döneme taşımakta ve Almanya'nın orta sınıf halkını eleştirmektedir Michail Bulgakow'un hiciv eseri Der Meister und Margarita ise Sovyet rejiminin halkını yansıtmaktadır Hans Eisler'in 1952 yılındaki seslendirilmeyen opera libretosu "Johann Faustus" adlı eserinde Faust, 1525 yılı civarında gerçekleşen mücadelede, çiftlerin çiğnenen haklarını temsil etmektedir
Kukla tiyatrosu, Max Jakob'un sorumluluğundaki Hahnstein kukla sahnesi tarafından bir festival eğlencesinden bir tiyatro formuna taşındıktan sonra, yine 20 yy'da Faust figürü, kukla oyunu çerçevesinde yeniden canlılık göstermiştir Faust kukla oyunlarının ileri gelen yazarları arasında Max Jakob Friedrich Arndt'ın (Hahnstein baş figürü) yanı sıra Walter Büttner ve Otto Schulz-Heising bulunmaktadır Günümüzde hala Gerd J Pohl (Piccolo kukla oyunu), Andreas Blaschke (Köln figür tiyatrosu), Harald Sperlich (Hohenloch figür tiyatrosu), Dr Johannes Minuth (Freiburg kukla sahnesi) ve Stefan Kügel gibi geleneğe sahip çıkan kukla oyuncuları, bir Faust oyununu temsil etmektedir

Kaynak : Wikipedia