Olympia (Tablo) Kökenleri

[b]KökenleriTitian'ın klasik temalardaki nü tablolarının en ünlü örneklerinden biri olan Urbino Venüsü ileride Urbino Dükü olacak Guidobaldo'nun siparişi üzerine yapıldı


On dokuzuncu yüzyılın ilk yarısında Fransa'da, Venedik Okulu'nun eserleri çok popüler oldu ve dönemin ressamlarını etkiledi[62] Manet'nin eğitmeni Thomas Couture'un başyapıtı kabul edilen Çöküş Dönemi Romalıları[63] (Les Romains de la decadence) isimli çalışmasında bu etki görülebilir adouard Manet'nin de 1856 yılında İtalya'yı ziyaret ettiği ve Rönesans ustalarının tablolarını kopyaladığı bilinmektedir[64] Sanatçı, İtalya'dan döndükten sonra Louvre Müzesi'ndeki birçok klasik tablonun benzerlerini yaptı[62] Manet bu çalışmalarında, Couture'un tavsiyesi doğrultusunda eserlerin edebi detayları ile ilgilenmiyor, bunun yerine yapı ve tekniklerini yineliyordu[62] Olympia'nın kompozisyonu ise ressamın Floransa'daki günleri sırasında Uffizi Galerisi'nde kopyaladığı, Titian tarafından 1538 yılında yapılan Urbino Venüsü isimli tablodan alınmıştır[40] Manet'nin 1856 tarihli Urbino Venüsü kopyasındaki kadının bakışları ve kafasının duruş şekli, Emile Zola'nın Portresi'nde (1868) arka planda yer alan Olympia'nın duruşunu anımsatır[65] Ayrıca, bu çalışmadaki kadın, izleyiciye Titian'ın tanrıçasından daha yakın durmaktadır Urbino Venüsü'nün Ingres, Franz von Lenbach ve William Etty de dahil olmak üzere pek çok ressam tarafından kopyasının yapıldığı bilinmektedir ve Manet'ninki hariç tüm kopyalar aslına uygundur[65]




Manet, Olympia'nın kompozisyonunda ilham aldığı Urbino Venüsü'nün 1856'daki İtalya ziyareti sırasında bir kopyasını yaptı[66]


Urbino Venüsü'nde klasik bir aşk tanrıçası elinde bir demet gül, ayaklarının ucunda küçük bir köpekle beyaz çarşaflı bir yatağa uzanmış izleyiciye bakmaktadır Arka planda, dışarının göründüğü bir pencere ve sandığa kıyafet yerleştirmekte olan iki hizmetçi vardır Titian'ın evcilleştirmeyi tercih ettiği Venüs'ünün bakışları çekingendir, eli cinsel organını yumuşakça, kolayca kaldırılabilir şekilde kapatmıştır[28] Ayağının ucuna yerleştirilmiş olan köpek sadakati,[40] sandık evliliği ve pencereden görünen ağaçlar doğurganlığı temsil eder[28] Manet ise çıplağını kapalı bir iç mekanda betimlemeyi tercih etmişti ve saklanacak bir şey varmış gibi pencereleri sıkıca örtmüştü Kadının ayak ucuna köpeğin yerine, yeşil gözleri parlayan siyah bir kedi yerleştirdi Kedi argoda "fahişe" manasına gelse de bu tabloda karmaşık duyguları ifade ettiğine inanılır[67] Hizmetçinin getirdiği çiçekler ise evliliği değil yasak ilişkiyi temsil ediyordu[28] Olympia'nın eli dikkati oraya çekmek istermişcesine cinsel organının üstündedir Oysa Venüs, gizlemek istermiş gibi cinsel organına bastırmaktadır[49] Titian'ın çıplağı ağırkanlılıkla yatmaktayken Manet'nin çıplağı, gergin, dik ve kedinin farkında bir şekilde uzanmıştır[27] Yumuşak bir şekilde çizilmiş, yuvarlak hatlara sahip tanrıça, sade ince küpeleri ve bileziği haricinde tamamen çıplaktır İnce, kemikleri görünen Olympia'nın ise saten terlikler, ağır altın bilezik, saçındaki çiçek gibi abartılı süsleri vardır Venüs, izleyicisine baştan çıkartıcı bir şekilde bakıyor olsa da Olympia'nın yanında oldukça cansız bir kadın gibidir[40] Olympia ise Titian'ın tanrıçasıyla karşılaştırıldığında bağımsızlığın simgesi gibi görünmektedir[68] Manet'nin bu tabloyu oluştururken aklında Olympia'nın modern bir Venüs olduğu olduğu düşüncesi vardı[27]




Titian'a da örnek olmuş Giorgione'nin Uyuyan Venüs isimli tablosu[69]


Urbino Venüsü, sonraki yıllarda da Uffizi Galerisi'nde sergilenmeye devam etti Buna rağmen, Olympia ile arasındaki benzerlik 1890'lı yıllara kadar anlaşılamadı[70] İlk kez Gustave Geffroy'un bir "Venedik tablosuna" benzettiği Olympia'nın kompozisyonunun Urbino Venüsü'nden alındığını, 1897 yılında Leonce Benedite ortaya çıkardı[71] Ressamın aynı sene çizdiği Kırda Öğle Yemeği tablosunun Raffaello Santi'nin tasarladığı ve Marcantonio Raimondi'nin oyduğu Paris'in Yargısı gravürünün kompozisyonu ile benzerliği[72] dönemin eleştirmenlerince Olympia'ya göre çok daha kolayca görülebilmişti[70] Bunun sebebi de bu benzerliğin diğerine göre çok daha açık olmasıydı
Giorgione'nin Uyuyan Venüs (1510) isimli tablosu da dolaylı olarak Olympia'ya örnek olmuş bir diğer eserdir[73] Titian'ın Urbino Venüsü'nün kompozisyonunda Giorgione'nin bu tablosunu örnek aldığı bilinmektedir[69] Bu yüzden Manet'nin Olympia ile klasik atalarından olan bu çalışmayı da andığına inanılır[74]




Francisco Goya'nın Caprichos serisinin bu levhasındaki genç kadın tıpkı Olympia'daki model gibi izleyicinin gözlerinin içine bakmaktadır


Manet'nin Olympia'yı çizerken etkilendiği bir diğer tablonun İspanyol ressam Francisco Goya'nın Çıplak Maya isimli eseri olduğuna inanılır[75] Ressamın Çıplak Maya'yı ilk kez görmesine, arkadaşı Charles Baudelaire sebep oldu[76] Fotoğraf sanatçısı Nadar İspanya'ya gittiğinde, Baudelaire için "Alba Düşesi" olduğu iddia edilen bir modelin poz verdiği çıplak tablonun fotoğraflarını çekti[77] Manet'nin de bu fotoğrafları gördüğü bilinmektedir Olympia'nın siyahi bir hizmetçi figürü eklenmiş Çıplak Maya gibi olduğu düşünülür[78] adouard Manet, 1870 yılında Madrid'e yaptığı ziyaret sonrasında bir arkadaşına gönderdiği mektupta şunları yazdı:




Manuel de Godoy'un koleksiyonu için yapılan, ancak daha sonra İspanyol engizisyonu'nun el koyduğu Francisco Goya'nın Çıplak Maya'sı tarihin en baştan çıkarıcı nülerinden biri kabul edilir[79] Tablo, Manet'nin esin kaynaklarından biridir[80]



"Beni ustadan sonra etkileyen iki ressam daha var: Çok tuhaf olan El Greco ve başyapıtı akademide sergilenen Goya (Alba Düşesi nasıl büyüleyici bir fantezi)[81]"




Manet'nin bu mektubunda Goya'nın diğer bir tablosu olan Giyinik Maya'dan bahsedildiği varsayılır Çünkü ressamın Olympia'sının selefi olan Çıplak Maya sergilenmiyordu ve ancak özel izinle görülebiliyordu[81] Bir diğer iddiaya göre ise Manet, İspanya'yı ziyareti sırasında Çıplak Maya üzerinde çalıştı[78]
Çıplak Maya da tıpkı Olympia gibi dönemine göre modern bir eserdir[82] Goya, bu eseriyle ilk kez tanrıça olmayan sıradan bir çıplağı betimledi ve Manet de Goya'nın başlattığı bu yolda ilerledi[82] Goya'nın Maya'sı tehlikeli ufak tefek bir kadınken, Manet'nin Olympia'sı Parisli bir hayat kadınıydı Francisco Goya'nın Caprichos serisinde de Maya kadar çıplak olmasalar da yanlarında hizmetçileri olan genç kadınlar vardır[83] Örneğin, serinin bir levhasında genç kadın ayaklarının tekini ileriye uzatmış, tıpkı Olympia gibi izleyicinin gözünün içine bakmaktadır Bu levhadaki arka plan ise Manet'nin Olympia'sını andırır[84]
Gustave Courbet'nin Olympia'yı ilk gördüğünde iskambil kağıtlarına benzetmesinin sebebi, Manet üzerindeki Japon sanatının etkisi olarak yorumlandı[68] O dönemdeki pek çok sanatçı Japon resimlerindeki yassılıktan, parlak renklerden ve cesur hatlardan etkileniyordu[85] Olympia'daki iki boyutluluk aynı zamanda o dönemin *****grafik fotoğraflarını anımsatıyordu[68] O günlerde fotoğraf çekme furyası vardı ve bu fotoğrafları bazı hayat kadınları kartvizit olarak da kullanıyorlardı[86] Manet'nin bu çalışmalardan herhangi birinden etkilenip etkilenmediği bilinmemekle birlikte, 1854 yılında Eugene Durie tarafından çekilen Odalık (Odalisque) isimli fotoğraf gibi Olympia'nın kompozisyonuna çok benzeyenleri vardır[86]

Kaynak : Wikipedia