Eski Mısırda Rahipler-Mabetler-Ayinler

Eski Mısır da Rahipler – Ayinler – Mabetler

Mısır dininin tatbikatini rahipler yapar ve onlar bu teolojiyi düzenlerlerdi Rahipler krallar tarafindan çok zengin bir hale getirilmislerdir Rahipler, halk tarafindan ilahlara kesilen kurbanlar ve verilen hediyelerle bol bol geçiniyorlar ve mabetlerde genis yerlerde oturabiliyorlardi Ayni zamanda da devlete vergi vermekten muaftilar Angarya islerde çalistirilmadikları gibi, askeri görevde görmüyorlardi Böylece halk içinde bir otoriteye sahiptiler

Mabetler, Mısır sehrinde en önemli yeri isgal ettigi gibi, abide bakimindan da en büyük binalardir Mabet Tanrıların evi, heykel ve sembollerin saklandigi mukaddes ter, ayni zamanda da totem sayilan hayvanların serbestçe girebildikleri bir bina idi

Ayinler, büyük dini törenlerden başka, her gün mabetlerde gerçek formüllü dualarla ilah heykellerin önünde yapilir ve bunları ya bizzat kral veya rahipler idare ederlerdi Mabedin içine güzel kokular yakilir ve rahibeler tarafindan müzik çalinarak dans edilirdi Ayinler her gün ve her mabette ayni sekilde icra edilirdi

Buna göre ilahların da krallar gibi, iki esasi vardır:

1- Vücut “Zet”ki yeryüzünde ilahi temsil eder
2- Ruh “Ka” ise ilahi ve semavi olan elmandir

Ilk temsil edilen ilahlar MÖ 4000 ortalarında baslamiştir Mısır’ın dini fikirleri belirten ilk belgelerden biri MÖ 2625 yilinda Saqqara piramitlerindeki, Kral Unas’in mezarinda olan yazidir Heliyopolis’te yer tutan ve Güneş temeline dayanarak “Ra” adini tasiyan mabut bulunur

Mısır’da bir de ayni kavrami ifade eden ilahlar, başka başka isimlerde de anilmislardir Mesela Hor, Ra, Aton isimleri hep Güneş’i temsil eden ilahlardir Bunun sebebi siyasi merkezlerin degismesidir

Mısır ilahlarıni iki büyük grupta toplayabiliriz: Yerel Totemler “gök” ve Yer Ilahları

Yerel totemler, göçebe kabilelerin yerlestikleri sitelerde, mukaddes saydikları hayvan ve putları insan vücudu ile de birlestirerek temsil ettikleri ilahlardir Bu suretle kabile ilahları, yerel Tanrılar olmuslar ve “sitenin hakimi” sayilmislardir

Ilahlar ilk zamanlarda erkek olsun kadın olsun yalniz yasar ve hakimiyetini korumada çok kiskanç davranirdi Fakat Mısırli buna bir aile olusturmakta gecikmemis, evli düsünülen ilah çocugu ile beraber bir üçlü sisteme geçmiştir

Bunda bas hakim olan baba degildir Bazen de kadın ilahe tamamiyla hakim durumdadir Mesela Dendara’daki Hathor gibi

Ilah ailesiyle beraber kendi sarayi sayilan mabette oturur, bazen de yanina başka ilahların girmesine izin verebilirdi Yeryüzünde yaşayan ve Tanrınin sembolü temsil edilen Firavun da her vakit ilahin karsisina çikabilirdi

Fakat kral her mabette ayni zamanda bulunamayacagi gibi, kendisine vekil olarak rahipleri birakir ve onlar ilaha, mabede ve onun arazisine bakarlardi

Bazı yerel ilahların hakimiyet sahaları, zamanla da genislemiştir Bunun en tipik örneği Deltada Busiris eyaletinde bir agaçla temsil edilen bitki ve ölüler ilahi Osiris’in ta Güney Mısır’a kadar gidisidir Buradan önce Memfis’e giderek, yerel ölü ilahi olan Anubis’in yerine geçmis, sonra da Yukari Mısır’da Abidos’ta köpek şekline girerek ölüleri korumustur Sonraki devirlerde ise bütün Mısır’da Osiris ölüler ilahi olarak yer almiştir

Bu yerel ilahların esas ilk merkezleri kesin olarak pek tespit edilmemekle birlikte, bir çokları daima malum olmustur Mesela Asagi Mısır’da Horus, Busiris’te Osiris, Memfis’te Ptah, Dendara’da Hathor gibi

Eski fikirden kalmis olarak tarihi devirlerde de tapilan canli hayvanlar olmustur Bunların en baslicasi ve söhret sahibi olan , Memfis’te takdis edilen Apis Öküzü’dür Beyaz lekeleri olan siyah renkli bu öküzün, basinda üçgen şeklinde beyaz bir alametin olmasi lazimdi Memfis’te beslenerek korunmustur Bu hayvan Ptah’in bir canli numunesi sayilir ve onun bu hayvanda yasadiğini rahipler anlayabilir sanilirdi Alnindaki siyah üçgenden başka sirtinda akbabaya benzeyen bir sekil, sag yaninda bir hilal, dili üzerinde ise hamam böcegine benzeyen bir isareti bulunmasi gerekti Ayni zamanda da kuyruk tüylerinin çift olmasi gerekiyordu Bu sartlara uyan Apis Öküzü Ptah mabedinin karsisina yapilmis bir mabette, itina ile rahipler tarafindan bakilir ve beslenirdi Gündüzleri belirli zamanlarda avluya çikarilan mukaddes öküzün her hareketinde rahipler bir anlam çikarirdi Bu hayvan ölünce Mısırlılar tarafindan büyük bir matem oldu Ama yenisinin meydana çikişi büyük sevinç olurdu Ölen öküzler mumyalanarak büyük cenaze törenleri yapilir ve Saqqara’da bulunan yer alti galerilerindeki lahitlere konulurdu Isis-Apis olan bu hayvan için, Serapeum denilen mabette ayinler yapilirdi Ölünce yerine yeni bulunan Apis geçer ve totem hayvan yasamis olurdu

Ilahlara bir takim kuvvetler de atfedilmiştir:

1- Osiris : Ölüler Tanrısı
2- Ptah: Artistlerin ve Madencilerin Tanrısı
3- Hathor : Ask ve Nese Tanrıçası
4- Maat: Adalet ve Hukuk Tanrısı
5- Sobek: Sular Tanrısı
6- Seshet: Yazi Tanrıçası
7- Sekhmet: Savas Tanrıçası
8- Min: Çöllerdeki Seyyahların koruyucusu ve Hasat Tanrısı
9- Tot: Ay ve Ilim Tanrısı
10- Geb: Toprak Tanrısı
11- Set: Kuraklik ve Kötülük Tanrısı
12- Isis: Analik ve Bereket Tanrıçası

Gök ilahini çok büyük bir inek şeklinde düsünen Mısırlılar, ona “Hathor” adini vermislerdir Arz Onun ayakları altinda durdugu farz edilir ve karninda ise yildizlar parlardi Diger taraftan bu Gök Ilahi’na bazı eyaletlerde “Sibu” adi verilmiştir

Ay ilahina “Tot” adi verilmiştir Fakat bunların içinde en büyük olarak Güneş Ilahi “Amon-Ra, Horus” basta sayilir Mısırlıların “Yaradilis Destani” bu Güneş fikrinden dogar Onlar Güneşin dünyada ilk dogdugu günü “Yaratan” kabul ediyorlardi Bu ilah, bitkileri, hayvanları ve insanları yaratmiştir Ilk yaratilan insanlar “Ra”nin dogrudan dogruya çocuklarıdir

Bundan başka toprak ilahi da yer almaktadir Toprak Ilahi “Geb”dir Bazen de bu Tanrı “Isis” kabul edilirdi

wwwspatyomcom