Sanayinin Kuruluşunda Etkili Olan Faktörler Nelerdir

Sanayinin Kuruluşunda Etkili Olan Faktörler Nelerdir

1 Hammadde

Ülkemiz sanayinin kuruluşunda en önemli faktör olan hammadde kaynakları bakı- mından oldukça zengindir Bunlardan yeraltı kaynakları bakımından demir, krom, bakır, çinko rezervleri gibi metal madenler, bor tuzları, çimento hammaddeleri, ma- denler, deniz ve göl sularımızdaki tuz ve sodyum sülfat gibi metalik olmayan ma- denler bakımından geniş rezervlere sahiptir Diğer taraftan tarımsal, hayvansal ve orman ürünleri gibi yer üstü kaynakları da ülkemizde büyük çeşitlilik gösterir Ni- tekim dokuma sanayinin ana hammaddesi olan pamuk ve yapağı,şeker sanayinin hammaddesi olanşekerpancarı, çay sanayinin hammaddesi olan çay, sigara sanayi- nin hammaddesi olan tütün, gıda endüstrisinin hammaddesi olan un, sebze, meyve ve çeşitli hayvansal ürünler, kağıt ve selüloz sanayinin ana hammaddesi olan orman ürünleri bakımından ülkemiz oldukça zengindir

Enerji

Sanayinin en önemli kuruluş koşulu faktörlerinden biri de enerji kaynaklarıdır Türkiye enerji kaynakları bakımından gerekli potansiyele sahip bir ülkedir Petrol ve taşkömürü yetersizliğine karşın linyit rezervleri bakımından oldukça zengindir

Ülkemizde elektrik enerjisinin üretimi için 1935 yılında Elektrikİşleri Etütİdaresi kuruldu Bu kuruluş yurdumuzun hangi bölgesinde hidro-elektrik santral, hangi bölgesinde termik santral kurulması gerektiğine karar verir Nitekim Zonguldak'ta

Çatalağzı'nda kurulan termik santral kömür tozlarını yakarak sadece kömür havza- sına elektrik karşılamakla kalmamış,İstanbul ve Ankara'ya kadar uzanan kesimin elektrik gereksinimini karşılamıştır Ayrıca Kütahya ve Soma yöresindeki zengin linyit yataklarından yararlanarak biri Kütahya kuzeyinde Seyitömer, diğeri Balıke- sir güneyinde Soma'da iki termik santral kurulmuştur Marmara Bölgesinde doğal- gaza dayalı Hamitabat,İstanbul yakınlarında akaryakıtla çalışan Ambarlı ve Silah- tardaki termik santrallar ve Afşin-Elbistan termik santralı ülkemizin enerji gereksi- nimini sağlayan başlıca santrallardır Ayrıca son yıllarda Rusya'dan getirilen doğal- gaz sanayimizin kullandığı başlıca enerji kaynakları arasındadır

Beyaz kömür olarak adlandırılan hidro-elektrik enerji bakımından oldukça zengin olan ülkemizde ilk hidro-elektrik santral Sakarya nehri üzerinde kurulan Sarıyer barajıdır Daha sonra Kızılırmak üzerinde kurulan Hirfanlı barajı, Kesikköprü bara- jı, Sakarya nehri üzerindeki Gökçekaya ve Porsuk barajları, Gediz nehri üzerinde Demirköprü, Büyük Menderes üzerinde Kemer, Güneydoğu Anadolu bölgesinde Fırat üzerinde Atatürk barajları ülkemizin enerji gereksinimini karşılayan hidro- elektrik santralların sadece birkaçıdır

Ülkemizde tüm elektrik santralleri enterkonnekte sistem ile birbirine bağlanmıştır Ülke çapında enerjinin dengeli olarak dağıtılması ve sanayi tesislerinin gereksini- mini karşılamak için kurulan bu santrallar sanayinin kurulup gelişmesinde önemli rol oynamışlardır

Ülkemizde jeotermal enerji santrallarımızda(Denizli-Kızıldere,İzmir-Balçova, Aydın-
Germencik, Çanakkale-Tuzla, Afyon-Ömer-Göcek, Nevşehir-Acıgöl, Ankara-Kızılcaha-
mam) oldukça önemlidir Diğer taraftan uranyum ve toryum rezervleri hayli zen-
gin olan ülkemizde ilerde nükleer santralların da kurulması gerekmektedir

İşgücü

Sanayide üretim ne kadar makineleşse de nitelikli işgücüne her zaman gereksinim duyulur Ülke nüfusunun sürekli artması ve genç nüfusumuzun fazla oluşu, işgücü bakımından ülkemizi zengin bir konuma getirmektedir

Diğer taraftan Cumhuriyetin ilk yıllarında nitelikli işgücü bulamayan sanayi tesis- leri için günümüzde bu sorun ortadan kalkmıştır Üniversitelerin mühendislik bö- lümlerinden mezun olan gençler sanayinin hemen her dalında çalışabilecek nitelikli teknik personel açığını ortadan kaldırmaktadır Ayrıca ara işgücü gereksinimi de çeşitli teknik lise ve yüksekokullar vasıtasıyla karşılanmaktadır

Sermaye

Sanayinin kuruluş koşullarından biri olan sermaye, ülkemizde çeşitli biçimlerde karşılanır Bu bakımdan çimento,şeker ve dokuma sanayimiz büyük ölçüde milli sermaye ile kurulmuştur Demirçelik, çinko-kurşun, boksit tesisleri gibi metalürji fabrikaları uzun vadeli dış kredi kaynaklarından yararlanarak faaliyete geçmişler- dir Otomotiv ve uçak sanayimiz ise yabancı sermaye ortaklığı ile aktivite kazanmış- tır

Ulaşım ve Pazar

Hammaddenin tesise taşınmasında, mamul malın pazara gönderilmesinde önemli rol oynayan ulaşım sorunu ülkemizde 1950'lerden itibaren karayollarının yapımı ile büyük ölçüde aşılmıştır Günümüzde yurdumuzun her bölgesi ile ulaşım bağlantısı yaz-kış kesilmemekte, köyler dahil olmak üzere her bölgemize kara ve demiryolu bağlantısı bulunmaktadır Modern yükleme ve boşaltma yapabilen gerekli araç ve gereçle donanmış limanlarımız, ihtiyacı karşılayacak bir ticaret filomuz vardır Özellikle TIR filomuz oldukça gelişmiş bir düzeydedir Bu nedenle milletlerarası pazarlara hammadde veya yarı mamul madde gönderilmesinde herhangi bir problem kalmamıştır

Ülkemiz pazarlama konusunda ise birtakım güçlüklerle karşılaşmaktadır Bu güç- lüklerin başında Avrupa Topluluğu ülkeleri ile ABD gibi sanayileşmiş ülkelerin sanayi malları ile kalite ve standart yönünden rekabet edemeyişimiz gelir Ayrıca bu ülkelerin ticari mallarımıza koydukları kotalar sanayimizi olumsuz yönde etkiler Ancak bu olumsuz faktörlere rağmen sanayi ürünlerimizin dış ticaretimizin %80'ini oluşturması ülkemizin bu yolda önemli bir ilerleme kaydettiğini gösterir