Kazakistan'ın Tarihi Ve Siyasi Bilgiler

1400'lü yıllarda çeşitli Türk kavimlerinin bir araya gelmesiyle Orta Asya'da yeni bir boy doğmuştur 1400'lü yıllar öncesinde Kazak toprakları pek çok Türk devletinin kurulduğu geniş bozkır alanlarıdır
Kazak stepleri dahil Orta Asya'da Milattan Önce 5000-1200 yılları arası; Afayesnova, Andrenova ve Karasuk kültürleri gibi kültürleri yaşamıştır Bu döneminden sonra Kazak steplerinde kurulan medeniyetler şöyle sıralanabilir: Sakalar, Xiongu, Çi-çi yönetimindeki Xiongu'lar, Aparlar, Göktürk Kağanlığı, Batı Göktürk İmparatorluğu, Hazarlar ve Bulgar Dönemi, II Göktürk Kağanlığı, Türgiş Devleti, Arap Akınları, Karluklar ve Kimekler, Karahanlı Devleti, Oğuz Yabgu, Kıpçaklar, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Harzemşahlar Devleti, Moğol Hakimiyeti, Altın Orda Devleti dönemleri
Çağdaş Kazakistan'ın Doğuşu
Çağdaş Kazak Ulusu'nun doğuşu: Altın Orda Devleti'nin yıkılmasından sonra Deşt-i Kıpçak yöresinde bulunan Türk kavimleri Nogay Han etrafında toplanarak Nogay Hanlığı'nı kurdular Daha sonra Kazak Hanlığı'na dönüşen bu hanlık 1465'ten 1847'ye kadar Kırgız Bozkırlarındaki Türk kavimlerinin ortak adı oldu Kazak Hanlığı, bugünkü Kazakistan toprakları üzerinde üç parçadan oluşuyordu: Büyük Cüz, Küçük Cüz, Orta Cüz Cüzler Hanın oğulları tarafından yönetiliyordu Söz konusu cüzler 1771'den sonra birbirinden bağımsız hareket etmeye başladılar 1770 sonlarında Kazak cüzleri güçlü Rus İmparatorluğu ve Çin arasındaki mücadele arasında kaldı 1847'de Kazak Hanı olan "Kenesarı Han" döneminde Ruslar, Kazak cüzleri üzerideki egemenliğini tam olarak sağladılar 1863'te tüm Orta Asya'da bir "Rus Generalliği" kuruldu ve bu generallik bölgeyi bölümlere ayırdı Bu dönemde Ruslar Kazak bölgesini, "Kazak Kırgızları Hanlığı" olarak adlandırdı 1900'lerle birlikte pekçok Rus, Kırgız Bozkırlarına yerleşmeye başladı 1906'da Orta Asya'yı Rusya'ya bağlayan demiryolu bitirildi
Açlık ve politik sebeplerle 1912-1917 yılları arasında Rus hükümetine karşı Orta Asya'da ayaklanma başladı 1917'de Çarlık Rusya'da ihtilal olması sebebiyle Orta Asya'da bağımsız dönem yaşandı 1917-1920 yılları arasında eski Kazak cüzleri biraraya gelerek bağımsız "Alaş Orda Devleti"ni kurdular Hükümet Başkanı, Alikhan Bokeikhanov, başkenti Semey olan bu devlet üç yıl yaşayabildi 1920'den sonra Ruslar egemenliği ele geçirdiler ve bu tarihten sonra Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dönemi başladı
SSCB Dönemi
1920'de Orta Asya'da Ruslar iki Sovyet Cumhuriyeti kurdular Bugünkü Kazakistan'da kurulan Cumhuriyete Ruslar "Kırgızistan Özerk SSC" adını verdiler 1925'de ise yanlış adlandırıldığı gerekçesiyle Rus yönetimi; Kırgızistan Özerk SSC adını, "Kazakistan Özerk SSC" olarak değiştirdi İlk dönemler Orenburg şehri de Kazakistan'a dahildi ancak daha sonra Rusya'ya bağlandı 1936'da Özerk ibaresi kaldırılarak "Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" kuruldu 1924'den 1934'e kadar tarım politikaları nedeniyle sorunlar yaşandı Pek çok Kazak boyu, Uygur bölgesine göç etti II Dünya Savaşı'nda zor dönemler geçiren ve nüfusunda büyük azalma olan Kazakistan SSC, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dönemi boyunca Sovyet tarım politikalarının uygulandığı bir merkez oldu 1990 yılında meydana gelen ekonomik krizler ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin yıkılmasından sonra 16 Aralık 1991'de Yüksek Meclis "Kazakistan Cumhuriyeti'nin Milli Bağımsızlığı" anayasal belgesini kabul etti ve Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev imzaladı Bu belge yeni bağımsız bir devletin kurulmasının temelini sağladı
1991-1993 yılları arasında SSCB'nin çözülmesinden sonra Kazakistan'da parlamenter - başkanlık idari sistemi kabul edildi 1991 - 1995 yılları arasında GSYİH' büyük bir düşüş oldu 1995 senesindeki GSYH 1990 yılındaki GSYİH'nin sadece %61,4' ne ulaşabildi Devlet kalkınmasındaki reformlar, pazar eksenli ekonomi ve siyasi sistem reformları olan gereksinim cumhurbaşkanlığı sistemine ihtiyaç doğurdu 1995 Anayasasına göre Kazakistan bir Başkanlık Cumhuriyeti idaresini tercih etti Mart 1995 - Ocak 1996 arasında Cumhurbaşkanı 134 kararname yürürlüğe koydu ve uluslar arası anlaşmaları kabul eden 60'tan fazla kararname çıkarttı Cumhurbaşkanının ekonomi, finans ve siyaset alanlarında yaptığı etkili yasama yeniden yapılanma ve ilerleme süreçlerine güçlü bir ivme kazandırdı
Cumhurbaşkanı yıllık halka hitabında Kazakistan halkına ülkedeki durum ve iç-dış politikanın ana hatlarını açıklayan, bir mesaj vermekte İlk Sesleniş Ekim 1997'de verildi ve "Kazakistan halkı için Refah, Güvenlik ve Esenlik" olarak adlandırıldı O daha çok Kazakistan'ın kalkınma stratejisi 2030 veya Kazakistan-2030 olarak ta bilinir Bundan sonraki Cumhurbaşkanın Hakla her yılki seslenişleri söz konusu Kazakistan-2030 Stratejisi temelinde ele alındı ve sürekli olarak yeni hedefler koyuldu
Bağımsızlıktan Beri Kazakistan'ın Kalkınması
Kazakistan'ın on beş yıllık bağımsız gelişimi siyasi, sosyal ve ekonomik sistemlerdeki büyük değişikliklerle karakterize edilebilir Reformlar yeni bir siyasi sistemin ve devlet sisteminin kurulmasıyla etkili olmuştur Ekonomik krizleri de aşarak birçok yeniliklere imza attı
Devlet sisteminde güçler ayrılığı prensibi - yasama, yürütme ve yargı - tesis edildi 1995 Anayasasına göre Cumhurbaşkanı devletin başıdır ve bu üç organın ahenkli çalışmasından sorumludur Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından eşit oylama ile seçilir
Demokratik ve sosyal reformları derinleştirme, sivil toplumu oluşturma ve siyasi partiler ile sivil toplum kuruluşlarının etkinleştirme süreçleri devam etmekte Siyasi çeşitlilik, eşit haklar, her vatandaşın kanun önünde eşit olma kutsallığı ve bağımsız basının serbestliği sağlanmakta Dil Kanunu gereği her etnik grubun kendi ana dilini korumasını ve geliştirebilmesini garanti altına alır
Semey nükleer deneme alanının kapatılması ile ilgili tarihi bir adım atıldı Dünya tarihinde ilk defa bir ülke gönüllü olarak kendi nükleer silah deposundan vazgeçmiştir Kazakistan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin nükleer güce sahip üyeleri - Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin tarafından tam güvenlik garanti elde etmiştir 8 Eylül 2006 da imzalanan Orta Asya'da Nükleer Silahtan Arındırılmış Saha Anlaşması, bölge için daha büyük bir güvenlik sağlayacaktır
Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı N A Nazarbayev, 2002 Ekiminde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda öncelikle önerdiği Asya'da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansının toplanması çağrısı gerçekleşerek, dünya çapında destek gördü Bizzat Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından başlatılan Semavi ve Geleneksel Dinler Liderleri Kurultayı hoşgörüye, kültürel diyalogun gelişmesine ve barışın güçlendirilmesine önemli katkılar sağlamakta
Kazakistan toplam 14000 km uzanan sınırlarını komşu ülkeleri ile anlaşmaya bağlayan ilk devlettir ve şuanda bir sınır anlaşmazlığı mevcut değil
Kazakistan'ın dış politikası çok yönlülük üzerine kurulmuştur Rusya, Çin, Avrupa Birliği (AB) Orta Asya Devletleri ve dünyadaki Müslüman ülkelerle diyalogu ve işbirliğini geliştirmeyi amaçlamakta
Kazakistan, Avrasya Ekonomik Topluluğu (AET), Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİO), Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) gibi bölgesel entegre organizasyonlara aktif katılımcısı ve öncülüğünü yapmıştır Birleşmiş Milletler (BM), İslam Konferansı Örgütü (İKÖ), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlarla aktif bir rol oynamaya devam etmektedir Kazakistan uluslararası kültürel-insani örgütlerle (UNICEF, UNESCO, BM Kalkınma Programı (UNDP) ve Uyuşturucu Kontrol Programı (UNDCP), SCDR ve diğerleri) finansal kuruluşlarla (Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (IBRD), Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası (EBRD), Asya Kalkınma Bankası (ADB) ve diğerleri) önemli işbirliğindedir
Son on beş yıl zarfında ülkenin ekonomik düzeni ciddi bir biçimde değişti Pazar ekonomisi ve enstitüleri yapılandırıldı Özelleştirme yapıldı ve yepyeni bir vergi sistemi oluşturuldu, yerli müteşebbislik şartları yaratıldı, bankacılık sistemi geliştirildi ve kırsal kesimlerdeki ekonomik ilişkiler yeniden yapılandırıldı Devlet sistemi gelişiminde, milli silahlı kuvvetlerden yurtdışında büyükelçilikler açılmasına kadar birçok sahada çok fazla tecrübe kazanıldı Emeklilik ve kamu hizmetleri ile ilgili sosyal reformlar yapıldı Kazakistan 1993-2006 periyodunda rekor düzeydeki 50 Milyon $ tutarından fazla doğrudan yabancı yatırımın teşvikini yönetti ve aynı periyotta 75 Milyon $ tutarında iç yatırım gerçekleştirdi 1995 ten 2005 yılına kadar ülkede gayri safi yıllık hâsıla (GSYİH) %69,7 arttı ve 2005 yılında 1990 yılındakinden %13,5 daha yüksekti 2006 GSYİH 80 mlr ABD dolara ulaştı Bağımsız Kazakistan başarılı bir kalkınma yolu izledi Cumhurbaşkanı'nın halka verdiği mesaja göre, bugün Kazakistan dünyanın rekabet gücü en yüksek 50 ülkesi arasına girmesine imkan verecek sosyal ve ekonomik modernleşme ve demokratikleşme sürecindedir Geçen on beş yılın kazanımları istikrar, bağımsızlık ve güçlü ekonomiyle sonuçlanmıştır
Devlet Yapısı
Kazakistan, cumhurbaşkanlığı idari şeklindeki üniter devlettir Temel kanun -Anayasadır Devletin başı - Cumhurbaşkanı'dır 1991 yılından beri Kazakistan Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'dir 1997 yılından beri başkent Astana'ya taşındı Devlet dili Kazakça Para birimi Tenge Milli Gün - 16 Aralık - Kazakistan Cumhuriyeti'nin Bağımsızlık Günü olarak kutlanır Diğer resmi tatiller (yeni yıl 1-2 Ocak), Uluslararası Kadınlar Günü (8 Mart), Nevruz Bayramı (22 Mart), Kazakistan Halklarının Birlik ve Beraberlik Günü (1 Mayıs), Cumhuriyet Günü (25 Ekim) 2006 dan beri Kurban Bayramının birinci günü ve Rus Ortodoks Noel'i resmi tatil olmuştur
Kazakistan'da yasama, yürütme ve yargı temel güçlerinin ayrılığı prensibi kabul edilmiş ve uygulanmaktadır Yasama parlamento tarafından gerçekleştirilmiştir Üst kurulda - Senato - 39 milletvekili, alt kurulda - Meclis - 77 milletvekili vardır Hükümet, yürütme gücünün en yüksek yapısıdır Hükümetin başı Başbakandır Kanun otoritesi devlet mahkemeleri tarafından temsil edilir Yüksek Mahkeme adliyenin en yüksek otoritesidir Yasamayı ve hukuki işleri idare eden devlet kurumlar - Anayasa Konseyi, Başsavcılık ve Kazakistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı'dır Kazakistan Cumhuriyeti Başsavcılığı devletin cumhurbaşkanına karşı sorumludur
Siyasi Sistem
Kazakistan çok partili sistem gelişiminin ikinci safhasına 2002 yılında Parlamento'dan geçen yeni "Siyasi Partiler" yasasından sonra girdi Halen 11 tane kayıtlı siyasi parti vardır Meclisin 77 üyesinin 67'si aynı idare ile yönetilen tek aday bölgelerden seçilir, geriye kalan 10 milletvekili ise parti listeleri baz alınarak ve de nispi temsil yoluyla tek ulusal seçim bölgelerinden seçilir Herhangi bir partinin temsil edilebilmesi için zorunlu olarak seçmenlerin % 7'sinin oyunu alması seçim barajı vardır