Azerbaycan Halk Oyunları - Kafkas Oyunları

Azerbaycan Halk Oyunları


KAFKAS HALK DANSLARI


Kafkas Halk Dansları yüzyıllardır, Kafkasya insanının günlük yaşamında çok önemli bir yer tutmaktadır Düğünlerde, bayramlarda, evdeki şenliklerde, konuk ağırlamada-uğurlamada, kış ve yaz gecelerinde, arkadaş toplantılarında dans, günlük yaşamın bir parçasıdır Danslar oynanmış, unutulmuş; yerine yenisi gelmiş, anlamını, biçimini değiştirmiş ama Kafkasyalının yaşamındaki önemini bugün de yitirmemiştir Birçok dansın etnografik geçmişi çok eskilere dayanmaktadır Örneğin, çok tanrılı dönemlerde Kafkasya'da oynanan "TSOPPAY" dansı Ateş Tanrısı'nın ateşi etrafında af dilemek için dönen bir kurbanı canlandırırken, İslamiyet'in kabulünden sonra yine ateşin etrafında dönerek Gazavat'a çıkacak olanların sevdikleriyle vedalaşma dansı, günümüzde ise "WUIG" ya da "SİMD" adıyla halk arasında düğünlerin ilk açılış dansı olmuştur Kafkas Halk Danslarında, Kafkasyalının bütün bir karakteri görülür Kadına olan saygısını, kadınla birlikte oynadığında gösterdiği ciddi, gururlu ve dengeli hareketlerinde görebiliriz Arkadaşları ile birlikte bulunduğunda da çevik, sert ve savaşçı kişiliğini, bir o kadar estetik davranışlarını ve cesaretini görebiliriz

Maral Oyunu

Bu oyun ormanda ava çıkan avcılar ile Maral(geyik)'ler arasında geçen olaydan esinlenmiştir Avcılar tüfeklerini gizleyerek arkaarkaya marallara doğru yaklaşmaya çalışırlar (yaklaşma çeşitli figürlerleanlatılmaya çalışılmaktadır Avcılar bir masal (geyik) sürüsüne yaklaşırlar:Avlarını avlama hırsı ve sevinci içinde bulunan avcılar gözlerine inanamayacaklarıbir olay vuku bulur Maralların (geyik) hepsi beyaz gelinlikler içinde süzüle süzüleortaya çıkan birer kız görünümünü alırlar "Maral sözü Iğdır veçevresinde genelde kadınlar ve kızlar için kullanılan bir kelimedir Maral olaraktabir edilen, çok güzel, eşi ve benzeri tarif edilemeyen biri olarak tanımlanır)Avcılar bu durum karşısında büyülenir her avcı birer genç kızı (maral) alarakeşleşirler, birlikte değişik figürlerle buluşmanın sevincini yaşarlar Derkendüğün hazırlıkları başlar

Gelin Havası

Bu oyun özellikle düğünlerin sonunda gelinimasadan alıp götürmeleri sırasında çalınır Oldukça ağır hareketlerle oynanırBu oyun sırasında damatın akrabaları ve ailesi gelinin ailesine sataşmak amacıyla vesevinçlerini dile getirmek isteğiyle ellerine aldıkları kap ve kaşıkları birbirinevurarak müziğe eşlik ederler Grup şeklinde hem oynanır hem de gelini damatın evinegötürmek amacıyla yürünür Damat tarafları coşkulu bir şekilde etrafa şekerlerdağıtır Gelin ailesinde, kızlarının evlerinde ayrılacağı için büyük birhüzün vardır Damadın ailesinde ise büyük bir sevinç ve coşku vardır Bu oyunundiğer bir adı da "mirzeyim vağzalı"dır Bu oyun ve müzikte değişikduyguların hepsi bir anda yaşanırAyrılık ve kavuşma gibi[/color

Şeyh Şamil Oyunu

Şeyh Şamil Oyunu Türk'ün direnmegücüdür Kafkasya'da yapılan uzun savaşlar içinde Türk Kahramanı Şeyh Şamil'indireniş gücünü belirtmek için bu adı aldığı söylenmektedir Oyun bir kaçbölümde oynanmaktadır Dua bö1ümü hüzünlü müzikle oynanmakta ve sahnede kız veerkek yerlerini almaktadır Oyunun doğuşu şöyle anlatılır Şeyh Şamil'in Ruslarlasavaşın son dönemlerinde yakınlarından bazıları savaşın bitmesini Rusların yalandolu iknaları ve vaatleriyle istemektedirlerBu olayı Şeyh Şamil'e ancak anasıdiyebilir diye düşünüp ve annesini ikna ederek Şeyh Şamil'e gönderirler ŞeyhŞamil olaya büyük tepki gösterir ve annesine a1tmış kırbaç cezası verir Ancakcezayı kendisine de uygulattırırKırbaçlar Şamil'e vuruldukça halk acı vehüzünden kıvrılarak çeşitli hareketler yaparlar Daha sonra bu olay oyun halinegetirilir

Diğer bir bü1üm bıçak atma olayıdır ve oyun esnasında kız oyuncu göğsünde birtahta parçası ile yere uzanır Erkek ağzındaki bıçakları but tahtaya ağzıylasaplar Bu oyunun doğuşu ise şöyle anlatılır Şamil ve arkadaşları tutsakdüştüklerinde bir gemi ile sürgüne gönderilirken, Rus askerlerinin eğlencelerebaşladıkları ve Şamil'in arkadaşlarını ortada oynattıkları, Şamil'i de oynatmakistediklerini ancak Şamil bıçaksız oynamayacağını bildirmesi üzerine bıçaklarverildiği, bunlarla oynadığı zaman bıçakları arkadaşlarını önüne sapladığıve bir işaret üzerine bıçakları alarak döğüşe geçtikleri ve kurtulduklarınıanlatılmaktadır

Kıskanç

Üç kişi ile oynanan bir oyundur Bazen topluolarak da oynanır Genelde iki kız bir erkekten oluşur Kızların aynı erkeğe tutkunolmaları ötekinin kıskanıldığının gösteren bir açılışla kızla birlikte,alanın ters köşelerine doğru giderler Oğlan oyunu tek ve beceri sergileyen birbiçimde sürdürür ikisini de aynı sevgi sunuşları iletir ikisinin de gönlünüyapar, geldiklerinde oyun üçlü görünüşünde sürdürülür Hızlı melodisivardır

Vağzalı

Son derece zarif melodisiyle, ince yumuşakhareketler bu oyunun halk arasında daha geniş yayılmasına neden olmuştur Herdüğün töreninde vazlığının cazip edası işiti!ir Vazlağının düğüntörenlerinde gelin oyununun ritmiyle bütünleştirdiği zarif, sade, ahenklifigürleriyle sergiler

Gazağı

En eski oyunlardan birisidir Oldukça çabuk,hareketli, coşkun bir oyundurBlindiğine göre bir savaşçı oyunudur Oyunu harbegidenler oynardı Oyunda çeşitlilik ve teknik açıdan hareketler çoktur Oyungüzellik, yapı ve incelik bakımından zengindir

Tamara

Adını, Azerbaycan oyunlarını sergileyenmeşhur Salyanlı Reğgase Tamara'nın şerefine onun adı verilmiştir Oldukçaçazibedar, lirik oyundur Esasen kadınlar çoğu zaman da erkekler beraber oynanırOyunda rengarenk ritmik vurgular vardır

Terekeme

Bu oyun çok eski zamanlarda Azerbaycan'damesken kurmuş olan kabilenin adıdır Terekemeler hayat tarzı olarak ayrı göçebe birhayat yaşayan kabile idi Aynı müziğe sahip olan Terekeme oyunu iki variantdaoynanır Birinçi variantda onu yalnız 'kadınlar oynar ikinci variantda daha çevik,oynaklı ve kırık sesli geniş hareketli oyundur Bunu kadınlar ve erkekler oynarlar

Ayşat

Oyun Aras Nehri'nin akışına bakarak sudakihareketlerden esinlenerek ifa edilir Kızın hareketleri suyun dalgalanmasını, erkeğindönüşü ise girdapları andırır

kafkas danslarında bıçak

Anlatıldığı kadarıyla çeçen kartalı şeyh şamil arkadaşlarıyla beraber rusların esiri olurÇeçenistandan rusyaya doğru götürülürken rus askerleri yoruldukları için mola verme gereği duymuşlarRus askeri bu yanından içkisi eksik olmaz tabi,içerler kafalaı biraz hoş olunca da şeyh şamilden onları eğlendirmeleri istenirKoca kartal oyunuylada meşhurdur,oynamaya başlamadan önce kıvrak zekasını kullanarak kurtulma planı yapmaktadırRus askerlerinden oynun içeriği dolayısıyla bıçak ister bu isteği ruslarda hemen kabul ederKoca kartal başlar oynamaya ve elindeki bıçakları teker teker arkadaşlarına atar ve arkadaşlarıda durumu anlayarak bağlarını çözer oracıkta rus askerlerini etkisiz hale getirirler

İşte kafkas oyunlarında bıçak kullanılmasının aslında oyun gereği değilde o an ki plan doğrultusunda kullanıldığı ama bunun zamanla oyuna eklendiği bilinmnektedir