Nüfus Ve Yerleşme/Türkiye'de Yerleşim

TÜRKİYE'DE YERLEŞİM

Konut Tipinde Etkili Faktörler

1 İklim ve bitki örtüsü: Nemli iklim bölgelerinde genellikle ahşap evler, kurak iklim bölgelerinde ise toprak ve kerpiç evler vardırörnek , Karadeniz Bölgesinde ahşap, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve GDoğu Anadolu Bölgelerinde kerpiç evler hakimdir
2 Doğal çevrede en fazla bulunan yapı malzemesi
3 Ekonomik ve sosyal yapı: Göçebe hayatı sürdürenlerde konut genelde çadırdır
4 Ekonomik olarak gelişmişlik arttıkça betonarme yapılar artmaktadır
5 Deprem bölgeleri
Yerleşme Tipleri

A-KIRSAL YERLEŞME

Köy Kanunu'na göre nüfusu 2000'den az olan yerleşme birimlerine köy denir Yurdumuzda muhtarlık olarak 37 bini aşkın köy vardır Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır İş bölümü , alt yapı hizmetleri, eğitim -sağlık hizmetleri gelişmemiştir Kırsal yerleşmelerde en büyük yerleşim birimi köydür Köyden daha küçük olan yerleşim birimleri (köy altı yerleşmeleri) : Çiftlik , mezra, Kom , divan , yayla, oba gibi adlarla adlandırılır
KIRSAL YERLEŞME

1Toplu Yerleşme: Yağışın ve suyun az olduğu alanlarda görülür İnsanlar su başlarında toplanmıştır Yurdumuzun büyük bir kesiminde toplu yerleşme hakimdir
2Dağınık Yerleşme: Yağışın bol olduğu , su sıkıntısının olmadığı nemli iklim bölgelerinde eğimli arazilerde görülür Evler arasında tarla , bağ ve bahçeler vardır Yurdumuzda en fazla Doğu Karadeniz Bölümünde görülür

Not: Dağınık ve toplu yerleşme üzerinde etkili olan faktörler: Yağış ve yer şekilleridir
Köylerimizin başlıca sorunları

Köylerimizin sorunları, köyde yaşayan vatandaşlarımızın ihtiyaçlarından kaynaklanır Bu ihtiyaçların sıralanmasında sağlık, eğitim, aydınlanma, iletişim, ulaşım ve ısınma gibi sorunlar başta gelir
Sağlık sorunları

Köylerimiz nüfusları az olan yerleşim yerleri olduğu için pek çoğunda hastane veya sağlık ocağı gibi kurumlar yoktur Bu bakımdan ihtiyaç duydukları anda doktor, hemşire, sağlık memuru ve ebe gibi sağlık personelinden istifade etmeleri mümkün değildir Bu gereksinimleri için en yakın kasaba veya kente gitmeleri gerekmektedir Bu durum hemen müdahale edilmesi gereken hastalar için olumsuz sonuçlara yol açabilir Özellikle anne ve çocukların, doğum anında ve sonrasında bir sağlık personeli kontrolünde olmamaları ölümlere neden olabilmektedir

Köylerimizde ayrıca yeterince gerekli önlemler alınmadığı için sıtma, verem ve çocuk felci gibi hastalıklar da sıkça görülmektedir Devletimiz, halkımızın da desteğiyle köylerimizin sağlık sorunlarını planlı bir şekilde gidermeye çalışmaktadır
Eğitim sorunları

Eğitim, toplumların kalkınmasında büyük önem taşır Bu bakımdan devletimiz hemen hemen okulsuz köy bırakmamıştır Ancak köylerdeki nüfusun çok hızlı artması, ulaşım, iletişim gibi sorunlarının henüz tamamıyla çözümlenememiş olması, buralardaki eğitimi olumsuz yönde etkilemektedir

Özellikle köy okullarımızın bazılarında öğretimin henüz birleştirilmiş sınıflarda yapılması önemli bir sorundur Bu okullarımızda zaman zaman öğretmen ve araç gereç sıkıntısı da çekilmektedir Ancak devletimiz, köylerimizin eğitim sorunlarını çözmek için bazı projeler geliştirmiştir Taşımalı eğitim sistemi, yatılı bölge okulları uygulaması ve ücretsiz kitap dağıtımı bunlardan bazılarıdır
İletişim sorunları

Telefon, faks, radyo, televizyon, gazete vb iletişim araç ve yayınlarının köylerimize ulaştırılması gerekmektedir Köylerimizin pek çoğunda bu tür olanaklar sağlanmıştır Vatandaşımız, yurt dışında bulunan bir yakınıyla kolayca haberleşebilmektedir Günümüzdeki iletişim araç ve gereçleri, çağın gelişmelerine uygun olarak yurdun her köşesine ulaştırılmaya çalışılmaktadır
Ulaşım sorunları

Köylerimizin kalkınmasında yollar önemli bir etkendir Köyde yaşayan vatandaşlarımız, ürünlerini kara yolu aracılığıyla pazar yerlerine götürürler ve sattıkları ürünlerin geliriyle geçimlerini sağlarlar Bu bakımdan, köyleri daha büyük yerleşim birimlerine bağlayan yolların yeterli düzeyde olması gerekmektedir Ayrıca bu yolların yılın her gününde hizmete açık olması da önemlidir Ancak köylerimizin bir kısmı doğal şartların yarattığı olumsuzluklar nedeniyle henüz bu olanaklara yeterli düzeyde kavuşmuş değildir Her alanda olduğu gibi devletimiz bu konuda da halkımızın katkısıyla köylerimizin ulaşım sorunlarını çözmeye çalışmaktadır
Isınma sorunları

Kırsal yerleşmelerden olan köylerimizde vatandaşlarımız ısınmak için yakıt olarak tezek, odun, kömür ve gaz kullanırlar En yaygın olarak kullandıkları yakıt maddesi odun ve kömürdür Odunun yaygın kullanımı ormanlarımızın bilinçsizce kesilip yok edilmesine neden olmaktadır Bu olumsuzluğu gidermek için belediyelerin ve valiliklerin ortak planlama ve yardımıyla, köylerimizde kalitesi yüksek kömür kullanımının yaygın hale getirilmesi gerekmektedir
Aydınlanma sorunları

Yurdumuzda bugün elektriği olmayan köy sayısı çok azalmıştır Köylerimizin tümünün elektriğe kavuşturulması, aydınlanma ile birlikte çeşitli iletişim araçlarının kullanımını da artıracaktır Böylece köylerimizde günlük yaşam kolaylaşacak, insanlarımız, yurdumuz ve dünya ile ilgili haberleri anında öğrenmiş olacaklardır
B-KENTSEL YERLEŞME

Sanayi, ticaret, eğitim ve yönetim alanlarında çalışan insanların yaşadığı büyük yerleşim birimleridir
Türkiye'de kentsel nüfus sürekli olarak artmaktadır Sebebi , köyden kente olan göçlerdir
Türkiye'de kentleşme hızı , sanayileşme hızından daha yüksektir Bu durum gecekondulaşmayı (Çarpık kentleşme) beraberinde getirmiştir Ayrıca trafik, eğitim-sağlık problemleri , hava kirliliği ve fabrikaların kent içinde kalması gibi durumları oluşturmaktadır
Kentleşme hızının en fazla olduğu bölgemiz Marmara iken, en düşük olduğu bölgemiz Karadeniz Bölgesidir

Bu yerleşmelerin köyden farkı, buralarda nüfusun daha fazla olması, çeşitli sanat ve sanayi kuruluşlarının bulunmasıdır Ayrıca ticaretin yoğun olması, çarşı ve pazarının bulunması, ulaşım bakımından elverişli şartlara sahip olmaları da kentlerimizin başlıca özelliklerindendir
Kentlerimiz nüfuslarına göre,

Küçük kentler (nüfusları 10 bin-25 bin arasında olanlar),
Orta büyüklükteki kentler (nüfusları 25 bin-100 bin arasında olanlar),
Büyük kentler (nüfusları 100 bin-500 bin arasında olanlar),
Çok büyük kentler veya metropoliten kentler (nüfusları 500 binden fazla olanlar) olarak gruplandırılabilirler

Türkiye'de nüfus artış hızı büyük kentlerimizde yüksektir İç göçlerin çoğu büyük kentlerimize doğru olmaktadır Sanayi tesislerinin çokluğu, ticaretin, ulaşımın ve turizmin gelişmiş olması, sağlık ve eğitim hizmetlerinin fazlalığı nüfusun buralarda toplanmasına neden olmaktadır
Şehirler Fonksiyonlarına Göre Şu Gruplara Ayrılır:

1Tarım şehirleri: Ege Bölgesinde, Akhisar, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Ödemiş, Tire gibi Marmara Bölgesinde , Kırklareli, İnegöl, Lüleburgaz gibi Karadeniz Bölgesinde, Bafra, Çarşamba, Giresun ,Rize, Düzce, Niksar gibi İç Anadolu Bölgesinde, Karaman ,Aksaray, Akşehir, Kırşehir, Nevşehir, Niğde gibi:
2 Ticaret Şehirleri: İstanbul, İzmir, Denizli, Manisa, Aydın, Ankara, Konya, Bursa, Kayseri, Eskişehir, Afyon, Malatya, Van ,Elazığ, ŞUrfa, GAntep gibi
3 Sanayi Şehirleri: İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, İzmir Adana, Batman, Karabük Ereğli, Kırıkkale, Seydişehir, İskenderun gibi
4 Liman Şehirleri: İstanbul, İzmir, Mersin, Antalya, Samsun, Trabzon, İskenderun, Zonguldak gibi
5 Turizm Şehirleri: İstanbul, İzmir,Çeşme, Antalya, Bodrum, Marmaris,Fethiye, Kuşadası Alanya, Mersin, Bursa, Bolu, Nevşehir (Ürgüp-Göreme) gibi
6 İdari Şehirler: Ankara (başkent), İstanbul, Bursa, Konya, Edirne (geçmişte başkent olmaları)
7 Askeri Şehirler: Sarıkamış, Çorlu, Erzurum, Konya, Malatya , Kırkağaç, Manisa gibi
8 Kültürel Şehirler: İstanbul, İzmir, Ankara başta olmak üzere bazı yerleşim merkezlerimizin gelişmesinde o merkezlerde bulunan üniversiteler de etkili olmuştur
Kentlerimizin başlıca sorunları

Bütün dünyada olduğu gibi yurdumuzda da hızlı bir kentleşme süreci yaşanmaktadır Bir yandan, mevcut kentlerimiz büyürken bir yandan da yeni kentler ortaya çıkmaktadır

Bu gelişmelere paralel olarak kentlerimiz birçok sorunla da karşı karşıya kalmaktadır Bu sorunların başında, konut yetersizliği gelmektedir Çeşitli nedenlerle nüfusu hızla artan büyük kentlerimizde mevcut konutlar, ihtiyacı karşılayamamaktadır Bu durum, sağlıksız ve plansız bir şekilde yapılan gecekonduların ortaya çıkmasına neden olmaktadır Bu da kentlerimizin plansız bir şekilde büyümesine ve çarpık bir görünüm almasına yol açmaktadır Hızlı nüfus artışı, bu kentlerimizde içme ve kullanma suyunun sağlanmasında da güçlüklerle karşılaşılmasına neden olmaktadır Ayrıca, alt yapı sisteminin yetersiz olması yapılması gereken hizmetleri aksatmaktadır

Büyük kentlerimizin bir diğer önemli sorunu da kent içi ulaşımdır Kentlerimiz büyüyüp geniş alanlara yayılırken, buradaki ulaşım sistemi aynı hızla gelişememektedir Bu da trafik sıkışıklığı, ulaşım güçlüğü, zaman ve enerji kaybına neden olmaktadır Ancak büyük kentlerimizin bazılarında, son yıllarda toplu taşımacılıkla bu sorunlar çözümlenmeye çalışılmaktadır Bu gibi yerlerde kent içi ulaşımı rahatlatmak için belediye ve halk otobüsleri ile dolmuş ve taksi sayıları artırılmış, metro ve raylı sistem çalışmaları başlatılmıştır Ankara'da kısa bir süre önce hizmete giren Metro ve Ankaray, başkentimizin ulaşım sorununu büyük ölçüde azaltmıştır Bu türlü çalışmalar, diğer büyük bazı kentlerimizde de başlatılmıştır

Günümüzde giderek artan sanayileşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan çevre kirliliği de büyük kentlerimizin önemli sorunları arasına katılmıştır Sanayi kuruluşlarının bacalarından çıkan gazlar, taşıtların egzoz gazları, soba, kalorifer vb yerlerden havaya karışan gazlar ile sanayi atıkları, kentlerde çevre kirliliğine neden olmaktadır Bu kirlilik, özellikle kış mevsiminde kendini göstermektedir Bu bakımdan çevre kirliliği daha çok bu mevsimde, insan sağlığını tehdit etmekte ve ölümlere neden olmaktadır Bacalara filtre takılması, sanayi tesislerinin kent dışına taşınması, kaliteli kömür kullanılması veya doğal gaz kullanımının artırılması bu tehlikeleri büyük ölçüde önleyebilecektir

Hızlı nüfus artışının yaşandığı kentlerimizde gürültü de insan sağlığını tehdit edecek boyutlara ulaştığında önemli bir sorun olarak görülmektedir

Bütün bu sorunların yanında okulların kapasitelerinin yetersiz kalması da söz konusudur Bu durum kentlerimizdeki okullarda ikili öğretim yapılmasına neden olmaktadır Ayrıca sağlık kuruluşlarının, yeşil alan ve spor tesislerinin yetersiz kalması da hızlı nüfus artışının yarattığı sorunlardandır

Bütün bu olumsuzlukların yaşanmaması veya en aza indirilmesi, insanların ekonomik durumlarının iyileştirilmesi ve köyden kente göçün durdurulmasıyla mümkün olacaktır