Tarih Boyunca Süpergüçler Orta Çağ (375 - 1450)

Orta Çağ (375 - 1450)
Avrupa
Doğu Roma İmparatorluğu




Bizans 330 - 1453


Doğu Roma İmparatorluğu, (Yunanca: ii¯ ῶ ῬÏ?i¼i¯Ï?, Basileia tYayınevi : ´n Rhomaion "Rum İparatorluğu"; Latince: Imperium Romanum) ya da 16 yüzyılda Alman Hieronymus Wolff'un adlandırmasıyla[11] Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu'nun 395'te Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmasıyla ortaya çıktı Başkenti Roma olan Batı Roma İmparatorluğu 5 yüzyılda Germen kabilelerince yıkıldı Merkezi Konstantinopolis (bugünkü İstanbul) olan ve Bizans İmparatorluğu'da denen Doğu Roma İmparatorluğu ise, bin yılı aşkın süre varlığını sürdürdü Bizans'ın ortaya çıkışı, Roma İmparatoru I Constantinus'un başkenti, Roma'dan bugünkü İstanbul'a taşımasıyla da yakından ilişkilidir
Roma İmparatoru I Konstantin (Büyük Konstantin), 330'da imparatorluğun başkentini eski Yunan kenti Byzantion'a (Bizans) taşıdı ve yeni başkente, Constantinus'un kenti anlamına gelen Konstantinopolis (Constantinopolis) adını verdi Büyük Konstantin, Roma'dan senatörler ve yüksek memurlar getirterek Konstantinopolis'te yeni bir yönetim oluşturdu ve kenti yeniden imar etti Roma çok tanrılı olmasına karşın, Konstantinopolis'i bir Hıristiyan kenti yaptı ve kendisi de bu dini benimsedi
Bizans'ın yöneticileri kendilerini Roma İmparatorluğu'nun gerçek mirasçıları olarak kabul ettiler ancak öte yandan Roma ile ilişkilerini de sürdürdüler Roma İmparatorluğu'nun batı kesimi küçük devletlere ayrılıp parçalanırken, Bizans İmparatorluğu bütünlüğünü korumayı başardı Batıdan bağımsız olarak Doğu Akdeniz'de egemen olan Bizans İmparatorluğu, klasik Yunan ve Roma uygarlıklarının son merkezi oldu
Bulgaristan İmparatorluğu
Macaristan Krallığı
1000-1944 yılları arasında Orta Avrupa'da hüküm sürmüş bir krallıktı 1000-1526 yılları arasında bağımsız bir ülke olan Macaristan Krallığı Mohaç Savaşı'ndan sonra topraklarının büyük bir kısmını Osmanlı Devleti'ne kaybetti Topraklarının geri kalan kısmı Habsburg Hanedanının yönetimi altında özerk bir krallık olarak yaşadı
Merovenj Hanedanı ve Karolenj İmparatorluğu (Fransiya)
8 ve 9 yüzyıllarda Cermen kökenli Karolenj hanedanı üyesi krallar tarafından yönetilmiş bir imparatorluktur Hanedanın en tanınmış üyesi olan Şarlman döneminde Karolenj İmparatorluğunun sınırları günümüzdeki Fransa, Almanya, Kuzey İtalya, Hollanda, Belçika ve İsviçre dahil Batı ve Orta Avrupa'nın büyük bir bölümünü kapsamaktaydı Karolenj İmparatorluğu daha sonra kurulacak olan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'nun başlangıcı sayılabilir
Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu




1000 yılında Kutsal Roma Germen İmparatorluğu


Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu, Orta Çağ'da ve modern Avrupa'nın başında hüküm sürmüş Orta Avrupa'da bir monarşidir Almanya Krallığı temelinde olsa da, aslında bir devletçikler bütünüdür Orta Çağ'daki imparatorları antik Roma İmparatorluğu'nun geleneklerini taşıdıklarını iddia etseler de, imparatorluğun bir çok vatandaşı Almanlardı ve imparatorluk, modern Almanya ve Avusturya'nın habercisiydi Geniş yetkili hanedanlıkla yönetilen imparatorluk olarak kurulmasına rağmen, devlet sonunda küçük devletlerin ve şehir devletlerinin gevşek konfederasyonuna dönüştü
İmparatorluğun sınırları tarih boyunca değişikliklere uğradı, ama en güçlü döneminde imparatorluk bugünkü Almanya, Avusturya, İsviçre, Lihtenştayn, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Belçika,Hollanda toprakları ile Polonya, Fransa ve İtalya topraklarının bir bölümünü kapsıyordu Tarihinin büyük bir bölümünde imparatorluk yüzlerce küçük krallığı, prensliği, dükalığı, kontluğu ve şehir devletini hakimiyeti altına almıştır
15 yüzyıldan bu yana, Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu Alman Halkının Kutsal Roma İmparatorluğu olarak da bilinir
Plantagenet Hanedanı (Anjou Hanedanı) - İngiltere
Aragon Krallığı
Katalonya ve Valencia'nın yanı sıra, Fransızların yaşadığı çeşitli bölgeler ile Akdeniz'in karşı kıyısındaki çeşitli toprakları da (Balear Adaları, Sicilya, Napoli ve Sardinya) içine alıyordu1035'te III Sancho, küçük bir Pirene yurdu olan Aragon'u bağımsız bir krallık haline getirerek, üçüncü oğlu I Ramiro'ya bıraktıRamiro, bu dağlık bölgeye doğudaki Sobrarbe ve Ribagorza'yı da kattı
12 yüzyılın sonlarında Müslüman Araplardan geri alınan topraklar üzerinden büyüdü1118'de Araplardan alınan Zaragoza başkent yapıldı1140'ta Aragon ile Katalonya'nın birleşmesi, daha çok Katalanlara yaradıKatalanlar, kendilerini Kastilya'ya karşı savunmanın mali ve askeri sorumluluğunu, büyük ölçüde Aragon bölgesinde yaşayanlara düştüğünü bildikleri için, ticarete ve denizlerde yayılmaya yöneldiler15 yüzyıla gelindiğinde, Aragonlu soylular, tüccar Katalanların gücünü dengeleyebilmek için Kastilya ile birleşmeyi yeğlemeye başlamışlardıİki krallık 1479'da birleşti, ama Aragon parlamentosu ile öteki yönetsel kurumlar, anayasal haklar 18 yüzyıl başlarında V Felipe tarafından feshedilene değin özerkliğini korudu
Kastilya Krallığı
Kastilya Krallığı(Castilla), İber Yarımadası'nda eski bir krallık 1479'da yerini İspanya Krallığı'na bırakmıştırŞatolar ülkesi anlamına gelen Kastilya adı ilk kez 800 yılında İspanya'nın kuzeyinde yer alan Burgos ilinin kuzeyinde yer alan küçük bir yerleşim bölgesinde duyuldu Bölge küçük kontluklar şeklinde yönetiliyordu ve bu kontlar Asturya ve Leon krallıkları tarafından atanıyorduBuranın ilk kontu FGonzales kontluğu babadan oğula devredilir hale getirerek Asturya ve Leon'a karşı özerk bir hale geldiBu arada Kastilya sınırları Müslüman topraklarına doğru yayılmaya başladı Annesi Kastilyalı olan Navara kralı 3Garces 1029'da Kastilya'yı Leon'dan ayırdıOğlu Fernando ilk Kastilya kralı olarak taç giydi (1037-65)Katilya 1072'de Leon ile birleştiysede 1157'de ayrıldılar1188'de 8Alfonso Leon'un üzerinde hakimiyet kurduBu sırada Kastilya toprakları Tajo Iramğı'na kadar ulaştı ve doğuda Aragon Krallığı'na komşu olduLeon ilerigelenleri hiçbir zaman Kastilya süzerenliğini kabul etmediler En sonunda Kastilya kralı 3Fernando'nun Leon tahtına çıkmasıyla iki krallık birleşti ve güçlü bir Kastilya-Leon Krallığı oluştuKastilya'nın Portekiz ilhakı hayalleri (1383-1385) başarısız oldu1412'de kral Fernando güçlü ordusu ve ekonomisi sayesinde Aragon tahtına çıktı1479 yılında 1İsabel'in Fernando ile evlenmesiyle iki krallık birleştiSon olarak 1512'de Navara Krallığı'nın ilhak edilmesiyle modern İspanya Krallığı'nın temelleri atılmış oldu
Papalık Devleti
Papalık Devleti ya da sadece Papalık tarih boyunca İtalya yarımadasında yer alan ve Papa'nın askeri ve siyasi bakımlardan yönettiği devlet birimine verilen isimdi Papalık sadece Katolik kilisesini dinsel bakımdan yönetmekle kalmıyor, ordu oluşturuyor, savaş yapıyor ve barış antlaşmaları imzalıyordu Papalık bir devlet olarak 1890 yılına kadar varlığını sürdürdü O tarihte Savoya Hanedanının İtalya'yı tek bir bayrak altında toplaması sonucu işlevini kaybetti 1929 yılında Papalık İtalya'yla Lateran Antlaşmasını imzalayarak Vatikan'ı kurdu Bu tarihten sonra Vatikan şekil değiştirmekle birlikte Papalık'ın bir devamı olarak bağımsız bir devlet halinde varlığını devam ettirmektedir
Ortadoğu ve Kuzey Afrika




622-750 yılları arasında İslam Devleti Muhammed döneminde ele geçirilen topraklar (622-632) Dört Halife döneminde ilave edilenler (632-661) Emeviler döneminde ilave edilenler (661-750)


İslam Devleti
7 yy'da İslamiyet'in yayılmaya başlaması ile İslam peygamberi Muhammed tarafından kurulan, hilafetle yönetilen devlet Ayrıca Arap İmparatorluğu olarak da anılır[12][13]
İslam Devleti, başlangıçta Arap ağırlıklı Müslüman toplumundan oluşmuştur Zamanla civar coğrafyadaki diğer milletleri de kapsayacak şekilde büyümüş, tüm Arabistan'a, kuzey Afrika'ya ve doğu Asya'ya yayılmıştır
Hulefa-i Raşidin (Dört Halife Dönemi)
İslam Peygamberi'nin (Müslümanlar için Muhammed) vefatının ardından seçimle görev yapmış halifelerdir Urduca'da Sünni referanslarla dört arkadaş (Urduca: Ú? a?? çar yar) olarak ifade edilmektedir
Hilafet sırasıyla:

Ebu Bekir,
Ömer bin Hattab,
Osman bin Affan
Ali bin Ebu Talib

Bazı kaynaklar buna sadece 6 ay gibi bir süre görev yapan Hasan bin Ali'yi de dahil ederler
Şii kaynaklarına göre hilafet Ali bin Ebu Talib'le başlar ve ardından imamlar gelir
Emeviler
Dört Halife Dönemi'nden (632-661) sonra Müslüman Arap İslam Devleti'ne egemen olan hanedan Ali'nin 661'de öldürülmesinden sonra başa geçen Emeviler, 750'de Abbasiler tarafından yıkılıncaya değin hüküm sürdüler
Abbasiler
Emevi hanedanından sonra iş başına geçerek İslam dünyasının halifeliğini elinde tutan hanedandır Muhammed Peygamber'in ölümünden (632) sonra, İslam dünyasını Hulefa-yı Raşidin denilen dört halife ve ardından da Emeviler (661-750) yönetti Emeviler, Ali'nin öldürülmesiyle yönetimi ele geçirmişlerdi Emevilerin iktidardan düşüşleri de aynı biçimde kanlı oldu Muhammed'in amcası Abbas Bin Abdülmuttalip'ın soyundan gelen Abbasiler, Emevi yönetimine karşı ayaklanarak 750'de halifeliği ve iktidarı ele geçirdiler Bu tarihten başlayarak Abbasiler 1258'e kadar İslam dünyasının büyük bölümüne egemen oldular
Fatımiler
Tunus'ta kurulduktan sonra merkezi Kahire'ye taşıyan ve Fas, Cezayir, Libya, Malta, Sicilya, Sardinya, Korsika, Tunus, Mısır, Filistin, Lübnan, Ürdün ve Suriye'de egemenliğini kuran Şii meşrebinin İsmail mezhebine bağlı bir devletti
Eyyubiler
Fatımiler Devleti'nin eski komutanı ve veziri olan Selahaddin Eyyubi'nin kurduğu Kürt[14] [dn 1] kökenli hanedanın ve hanedanın egemen olduğu Mısır'daki devletin adıdır[15]
(Batı Asya)Türk-islam devetleri
Gazne Devleti
961 - 1187 yılları arasında Maveraünnehir, Hindistan'ın kuzeyi ve Horasan'da hüküm süren,[16][17][18] memlük[19] kökenli Türk-İslam devleti[20][21]
Adlarını başkent edindikleri şehirden alan Gaznelilerin başkenti şu an Afganistan sınırları içinde bulunan Gazne şehriydi Gazne Devleti'nden önce bu topraklarda hüküm sürmüş olan Fars asıllı Samanlerin siyasi ve kültürel etkisinden dolayı Gazneli Türkler, zaman içerisinde Farslaşmışlardır[16][18][22][23][21]
Gaznelilerin kurucusu sayılan Alp Tegin, Samanlerin ordu komutanlarındandı Ancak, hanedanlığın tam anlamıyla kuruluşu, Sebük Tigin döneminde gerçekleşmiştir Sebük Tigin, Gazne şehrini başkent yaparak, Saman sultanlarının egemenliğinden kurtulmuştur[24][20] Sebük Tegin'in oğlu Sultan Mahmut döneminde imparatorluğun sınırları; Ceyhun'dan İndus Nehri'ne, oradan da Hint Okyanusu'na kadar uzandı ve Rey ve Hamedan'ı da kapsadı I Mesut döneminde Gaznelilere ait, köklü ve büyük toprakların bir kısmı kaybedilmiştir Batı bölgelerinin neredeyse tamamı, Dandanakan Savaşı sonrasında Selçuklu Devleti'ne kaptırılmıştır ve elde Afganistan, Belucistan ve Pencap bölgeleri kalmıştı Selçukluların 1157'de dağılması, Gaznelilere pek yarar sağlamadı Bu karışık ortamdan güçlenerek çıkan Gurlular, 1151'de Behramşah'ı yenilgiye uğratarak Gazne'yi ele geçirdiler Bundan sonra hükümdarlıklarını Lahor'a çekilerek devam ettiren ve İslam dinini Hindistan'ın içlerine kadar yaymış olan Gaznelilerin[20] son hükümdarı Hüsrev Melik'in Gurlular tarafından 1186'da esir alınmasından sonra, Gazneliler'e kesin olarak son verilir
Büyük Selçuklu Devleti
Selçukluların kurduğu ilk devlettir Göçebe Türklerde bozkırdaki ırmakları geçiş büyük önem arzediyorduOğuznamede salı keşfeden kişi boyun önemli bir atası sayılmaktadırHanedanın atası olan Selçuk Bey tarafından temeli atılan bu devlet Bağdat'ı kendine başkent yaparak Abbasi halifesinin koruyucusu konumuna erişti 1092 yılında Selçuklu hükümdarı Melikşah'ın ölümünden sonra bölünmeye uğradı Selçuklular tarafından kurulan diğer devletler Kirman Selçuklu Devleti, Irak Selçuklu Devleti, Suriye Selçuklu Devleti ve Anadolu Selçuklu Devleti'dir 1040-1157 yılları arasında hüküm süren Büyük Selçuklular, en güçlü oldukları dönemde Harezm, Horasan, İran, Irak, Suriye, Arap Yarımadası ve Doğu Anadolu'ya egemen olmuş bir Türk devletidir Kapladıkları alan doğuda Balkaş ve Issık Gölleri, Tarım Havzası; batıda Ege ve Akdeniz sahilleri , kuzeyde Aral Gölü, Hazar Denizi , Kafkasya, Karadeniz; güneyde Arabistan dahil Umman Denizi'ne kadar ulaşıyordu (10000000 km2)
Harezmşahlar Devleti
Orta Asya'da Harezm bölgesinde Muhammed Harzemşah tarafından kurulan bir devlettirBu devlet Büyük Selçuklu Devleti'ni yıkmıştır
Amuderya bölgesi Orta Çağ'da "Harezm" (Harizm) ve hükumdarlar "Harezmşah" olarak anılırdı XI yüzyılın sonlarına doğru bu bölgede kurulan yerli etnik bir topluluk olan ve Soğdca konuşan yerel halkın kurduğu bu devletin adı da Harezmşahlar'dır Türkçe kolay söylenişiyle Harzemşahlar olarak da bilinir
Büyük Timur İmparatorluğu
Türk kültürü ve bir kısım iran kültürü temellerine dayanan Türk-Moğol kökenli bir hanedan tarafından yönetilen çok usluslu bir imparatorluktur[18][25][26] 1507'de Akkoyunlular'la ve Karakoyunlular'la mücadele neticesinde zayıflamaları ve Özbeklerin istilasına uğraması sonucu yıkılmıştır
Orta Asya (Türk-Moğol devletleri)
Hun İmparatorluğu
Hunlar'ın kurduğu imparatorluktur, Türk tarih literatüründe Avrupa Hun İmparatorluğu olarak adlandırılır Hunlar Avrasya kökenli bir kabileler konfederasyonudur ve 350 yılında Asya bozkırlarından batı yönünde harekete geçmişler; dönemlerine göre çok gelişmiş ***** ve donanımları, yüksek hızları ve üstün savaş taktikleriyle önlerine çıkan kavimleri sürerek ya da egemenlik altına alarak Avrupa'nın neredeyse tamamını işgal etmişlerdir Hunların baskısıyla oluşan bu büyük hareketlilik Avrupa'nın sosyal, kültürel, demografik yapısını alt üst eden ve bugünkü yapının temellerini oluşturan Kavimler Göçünü başlatmıştır
Hun İmparatorluğunun başkenti farklı kaynaklarda Segedin[27] ve Macaristan'ın başkenti Budapeşte'nin Budin kesimi yakınlarındaki Sycambria[28] olarak geçmektedir
Moğol İmparatorluğu




Moğolistan İmparatorluğu'nun genişlemesi; Kırmızı: Moğol İmparatorluğu, Sarı: Altın Orda, Yeşil: İlhanlılar, Koyu Yeşil: Çağatay Hanlığı, Mor: Yuan Hanedanı


Moğol İmparatorluğu (Moğolca: Ğ?Ñ? Ğ?OнгOn Ğ£nC (Büyük Moğol Ulusu); 1206-1294) Asya'da kurulmuş eski bir ülke
Zirveye ulaştığında 34 milyon km2 'den fazla bir alanı kapsıyor[29], 100 milyondan fazla kişiyi[29] topraklarında barındırıyordu Moğol İmparatorluğu 1206 yılında Cengiz Han tarafından kuruldu Güneydoğu Asya'dan Orta Avrupa'ya kadar uzanan geniş bir alana yayıldı
Daha sonra Cengiz Han'ın ölümüyle birlikte devlete bir dönem Ögeday liderlik etmiş ve babasının fetihlerinin tamamlamıştır Daha sonra ülke mirascılar tarafından bölüşülmüştür Bölüşülmeyi Cengizhan Daha ölmeden önce planlamıştı Altın Ordu hanlığı (Cuci'nin Devleti), Çağatay Hanlığı (Çağatay'ın Devleti), İlhanlılar (Hülagü'nun Devleti), Kubilay Hanlığı (Tului ve oğlu Kubilay'ın Devleti) başta olmak üzere dört parçaya ayrıldı
Cengiz Han
Moğol Börçigin ailesinden siyasetçi, asker ve han Moğol kabilelerini buyruğu altında birleştirerek Moğol İmparatorluğu'nu (1206-1368) kurmuştur
Bu imparatorluk Dünya tarihinin bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluğudur Timuçin ismiyle Moğol Devleti hükümdarı akrabası olarak doğmuş, meritokratik (liyakata bağlı) oldukça güçlü bir ordu kurmuş ve tarihin en başarılı ordu liderlerinden biri olmuştur
Tüm dünya tarafından genelde acımasız ve kana susamış bir fatih olarak gözükse de, Moğolistan'da oldukça sevilen bir sembol haline gelmiştir Moğolistan'ın babası olarak görülür Kağan olmadan önce; Doğu Asya ve Orta Asya'daki bir çok göçebe topluluğu yenmiş ya da birleştirmiş ve onları "Moğol" sosyal kimliğine taşımıştır
Orta Asya'daki Kara Hıtay, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı'nı ele geçirmiş, İran'da Harezmşahlar Devleti de dahil olmak üzere bir çok yeri fethetmiştir
Avrupa ve Asya'daki hakimiyeti; radikal olarak bu bölgelerin demografisini ve jeopolitikasını değiştirmiştir Moğolistan İmparatorluğu, günümüz ülkelerinden Çin, Moğolistan, Rusya, Ukrayna, İran, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Irak, Türkiye, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Tacikistan, Afganistan, Türkmenistan, Moldova ve Kuveyt'in büyük bir bölümünü ele geçirmiştir
Cengiz Han, ana dili Moğolca'nın yanında Bertold Spuler'in iddiasına göre Göktürkçe de bilmekteydi Halefleri de onun gibi bir kaç lisana vakıftılar [30]
Altın Orda Devleti
Altın Ordu Devleti Moğol İmparatoru Cengiz Han ölmeden önce topraklarını oğulları arasında paylaştırmıştı Seyhun Irmağı ile Balkaş Gölü'nün batısındaki yerleri büyük oğlu Cuci Han'a vermişti Cuci Han'ın küçük oğlu Batu Han, batıya doğru giriştiği seferlerle bu toprakları genişletti Cuci'nin toprakları sonradan Batu Han ile ağabeyi Orda Han arasında paylaşıldı Balkaş ile Aral gölleri arasındaki ve Seyhun Irmağı'nın güneyindeki yerler Orda'ya verildi Harezm ve yeni alınan topraklar Batu'nun yönetimine bırakıldı Orda'nın yönetimindeki doğu bölgesine Ak Orda, Batu'nun yönetimindeki batı bölgesine de Gök Orda adı verildi Gök Orda sonradan Altın Orda olarak adlandırıldı
1242'de Altın Orda Devleti'ni kuran Batu Han, İdil Nehri'nin aşağı havzasındaki Saray kentini kendine başkent edindi ve topraklarını genişletti 1256'da Batu Han öldüğünde devletin sınırları Kıpçak Bozkırı'nı (Deşt-i Kıpçak), İdil'in aşağı ve orta havzasını, Seyhun ve İdil ırmakları arasındaki Aral Gölü yöresini, Kafkaslar'ın Azerbaycan'a kadar olan kesimini kapsıyordu Altın Orda Devleti, Lehistan (Polonya) ve Litvanya'yı vergiye bağlamıştı
Batu Han'ın yerine Berke Han geçti Berke Han, İslam dinini benimsedi ve Moğolların bir başka kolu olan İlhanlılarla savaştı Bulgaristan'da Bizans ordusunu yendi 1260'ta, ortaçağın en büyük kentlerinden biri sayılan Saray Berke kentini kurdu
Berke Han'ın ölümünden sonra Mengü Timur Han, Özbek Han ve Canıbek Han Altın Orda Devleti'nin gücünü korudular Canıbek Han'ın ölümünden sonra taht kavgaları başladı Toktamış Han 1380'de Timur'un desteğiyle tahta çıkarak bu çatışmalara son verdi Daha sonra Timur'un Altın Orda topraklarına sefer düzenlemesi ve taht kavgalarının yeniden başlaması Altın Orda Devleti'ni güçsüz düşürdü Bu kavgalarla parçalanan Altın Orda Devleti topraklarında Kazan Hanlığı, Kırım Hanlığı, Astrahan Hanlığı, Nogay Hanlığı, Sibir Hanlığı kuruldu ve daha sonra Rusya Çarlığı olacak Moskova Knezliği bağımsız kaldı[31] Moskova Knezliği dışında kalan toprakları Kırım Hanlığı ele geçirdi ve 1502'de Altın Orda Devleti tarihten silindi
Çağatay Han
Cengiz Han ölmeden önce topraklarını oğulları arasında paylaştırmıştı Yıktıkları Kara Hıtay'ın toprakları olan Kaşgar civarı ile Maveraünnehir'in büyük bölümünü Çağatay'a vermişti Çağatay'ın bu topraklarda 1227'de kurduğu devlet 1370'e değin varlığın sürdürdü Çağatay Han, önce ağabeyi Cuci Han ve ardından babası ölünce hanedanın en yaşlı üyesi oldu Buna karşın kardeşi Ögeday'in kaan (büyük han) olmasına karşı çıkmadı ve topraklarını ona bağlı kalarak yönetti
Çağatay Han'ın 1241'de ölümünden sonra Çağatay Hanlığı merkezi Moğol devletine karşı mücadeleye girişti Çağatay'ın torunu Algu, Kubilay Han ile Arik Böge arasındaki taht mücadelesinin yol açtığı iktidar boşluğundan yararlanarak Harezmşahlar, Batı Türkistan ve Afganistan'ı da sınırlarına kattı 1266'da tahta çıkan Mübarekşah, İslam dinini kabul eden ilk Çağatay hanı oldu Ondan önceki Çağatay hükümdarları Şamanizm inancını benimsiyorlardı
Çağatay Hanlığı en parlak dönemini Kebek Han'ın yönetiminde (1318-26) yaşadı Kebek Han göçebe hayatını bırakıp Karesi'de sarayı yaptırarak yerleşmiş, Çağatay ekonomisi gelişmiş ve ilk Çağatay parası Kebek[32]i basıldı Bu yerleşme ve şehirlileşme ile birlikte din açısından İslamlaşma ve dil açısından Türkleşme yaşanmıştır Ancak bu durum boylar arasındaki siyasi çatışmanın sebebi yaratılmıştır
Aslında Çağatay Han döneminde İslam'ın din alışkanlıkları yasaklanmıştır Fakat Kara Hülagu'den sonraki Hanlar Orta Asya'nın çoğunluğunu oluşturan müslümanlara barışık davranmaya başlamıştır Mübarek Şah müslüman olduysa da kendisinden sonraki Hanlar Kebek Han'a kadar Budist idi Moğol Hanların ciddi İslamlaşması ise Tarmaşirin'nin İslam'ı kabul etmesinden sonra yaşanmıştır
Bu dönemde Maveraünnehir'de oturan ve kent kültürüne alışarak Türkleşmiş Batı Çağatay Hanlığı bünyesindekiler kendineline "Çağataylı" olarak hitap etmeye başlamıştır Bu dince İslamleşmiş dilce Türkçeleşmiş "Çağataylı"lar bazı tarihçişler tarafından Çağatay Türkleri ve kullandıkları dili de Çağatayca olarak adlandırılmaktadır
Bu "Çağataylı"lara karşın doğuda İli vadisi ve Tanrıdağı kuzeyinde göçebe hayvancılığını sürdürmüş boylar kendilerine "Moghul (Moğol)" olarak hitap ederek Moğol kültürününden gururu duymaya devam etmişler ve Moğolluğunu yitirmiş "Çağataylı"lara "Karaunas (Melez)" diyerek aşağılamıştır "Çağataylı"lar ise "Moghul"lara "Çete" diyerek aşağılamıştır
Bu durumda Tarmaşirin'den sonraki Çağatay Hanlığı, Duva Han'ın oğullarının güç mücadelesinin sahnesi olmuş ve 1340'dan sonra Pamir Dağlarının doğusunu yöneten Doğu Çağatay Hanlığı ile batısını yöneten Batı Çağatay Hanlığı olmak üzere ikiye bölünmüştür
İlhanlılar
Cengiz Han'nın (Çingiz Han) torunu Hülagü Han tarafından, merkez Tebriz olmak üzere İran'da kurulan Moğol devletidir(1256)
"İlhanlı" ismi; "Büyük Kağanlı" anlamına gelmektedir Çünkü İlhanlılar'ın kendi bayrakları ve paraları olsa da, bir çeşit eyalet sistemiyle yönetilmekteydiler ve Moğollar'ın Büyük Kağan'ına bağlıydılar İlhanlı kelimesinin tartışılan bir başka anlamı ise; İl-eyalet hanı olabileceğidir Son derece büyük ve hızlı hareket eden bir orduları vardı
Çin
Tang Hanedanı
Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır Çin Tang,Song,Yuan Hanedanı dönemlerinde dünyanın en gelişmiş ülkesiydi Çin Tang Hanedanı Döneminde komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardır ve bir çok küçük krallıkları vergiye bağlamıştır 618'de Li Shimin, Sui hanedanını devirdi Li Shimin daha çok Tang hanedanının kurucusu İmparator Tai Zong olarak bilinir Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir Yaklaşık 300 yıl (MS 618-906) yönetimde kalan Tang hanedanı zamanında Han hanedanından bile daha parlak bir dönem yaşandı Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu
Bu dönem, aynı zamanda, sanat ve edebiyatın doruğa ulaştığı, yaratıcı etkinliklerin geliştiği bir dönem oldu Birçok ülkeden imparatorun Sian yakınlarında Changan'da bulunan sarayına gelen bilim adamı, sanatçı, şair ve müzisyenlerle Sian uygar dünyanın merkezi durumuna geldi 2 yüzyılda Han hanedanı döneminde Çin'e giren Buda öğretisinin Çin sanatı ve düşüncesi üzerindeki etkileri giderek arttı Çin uygarlığı Asya'nın en uzak köşelerine kadar ulaştı Bu dönemde Japonlar Çin yazı karakterlerini kendi yazı dillerinde kullanmaya başladılar
Song Hanedanı
Yuan Hanedanı
1280 - 1368 yılları arasında Çin'i egemenliği altına alan Moğollar tarafından kurulmuştur
Kurucusu Cengiz Han'ın torunu, Tuluy (Moğolca: Ğ¢Onyй)'un oğlu Kubilay Han'dır Togon Temür döneminde 1368'de başkenti Tadu (Çince: 大é?½ pinyin: DYayınevi : *du, Farsça: Ø® Ù? Khan Balq, Türkçe: Hanbalık)'yu terkederek kuzeye kaçmak zorunda kalmış ve hanedan Kuzey Yuan (å??å??) olarak adlandırılmıştı
Aslında Doğu Avrupa ve Rusya'dan Orta Doğu'ya, Çin ve Kore'ye kadar uzanan Moğol İmparatorluğu'nun bir parçasıdır Ancak Moğollar imparatorluğun içinde yalnız Çin ile ilgilenmiş, Moğol Kağan unvanının yerine Çin İmparatoru unvanını kullanmayı yeğlemişlerdir
Ming Hanedanı
1368 - 1644 yılları arasında Çin'e hakim olmuş hanedandır Hanedan etnik Çinliler tarafından kurulmuştur Zhu Yuanzhang'nın 1368 yılında Nanjing kentinde tahta geçmesiyle kuruldu Ming Taizu olarak adlandırılan Zhu Yuanzhang, tahtta kaldığı 31 yıl içinde feodal monarşi merkezi yönetimini güçlendirmek için hanedanın kuruluşuna büyük katkısı olan vezirleri ve farklı görüşlere sahip olan kişileri öldürerek imparatorluk otoritesini artırdı Ming Taizu'nun ölümünden sonra torunu Jianwen tahta geçti Ancak imparator Jianwen, amcası Zhu Li tarafından tahttan indirildi Zhu Li, kendisini Chengzu İmparatoru ilan etti ve 1421 yılında başkenti Beijing'e taşıdı
Köylerdeki mücadeleler de şiddetlendi 1627 yılında Shanxi eyaletinde yaşanan afet sırasında yöneticilerin zorla vergi toplamaları, köylü isyanlarına neden oldu Yüzbinlerce köylünün katıldığı isyan ordusunun 1644 yılında Beijing şehrine girmesinden sonra imparator Cong Zhen kendini asarak intihar etti Böylece Ming hanedanı, devrildi
Güney Asya
Chola İmparatorluğu (Tamil)

Kaynak : Wikipedia