Wilson Hastalığı

wilson hastalığı nedir?



Karaciğerde bakır safra yollarına atılır ve oradan barsağa geçen bakır vücuttan uzaklaştırılır wilson hastalarında 13 kromozmda olan bir bzoukluk nedeni ile ATP7B proteini yapılamaz hale düşer Bakırı atan bu protein görevini yapamayınca hepatositlerde bakır birikimi başlar Biriken bakır önc ekaraciğerde daha sonra diğer organlarda hasar oluşturur


Hasar oluşan ve etkilenen diğer organlar şunlardır:


beyin -putamen ve kaudat

kornea

böbrekler

eritrositler

eklemler





Epidemiyoloji


Wilson hastalığı ne sıklıkla görülür?



Wilson hastalığı en sık 6-20 yaşlarda görülerbilir 5 yaş altında bulgu vermez ilk bulguların 40 yaş üstü görünmesi ise %1-4 arasındadır


milyonda 30 sıklıkta görülür


otozomal resesif bir hastalıktır bu şu anlama gelirhem anne hemde baba bozuk geni taşıyor iken oluşan fetusta hastalık riski %25 tir




Klinik Yakınmalar


wilson hastalığı klinik bulgular nelerdir?





42% hepatik,

siroz, akut fulminan yetmezlik, kronik aktif hepatit

34% neurolojik,

10% pisikiyatrik,

< 10% hematolojik, endocrinolojik veya böbrek şikayetleri ile gelirler

10-15% Coombs negatif intravaskülrt hemoliz (bakır eritrosit zarlarını okside eder)

ağızdan salya akması, konuşma ve koordinasyon bozuklukları, amenore, dizartri, jinekomasti,gecikmiş puberte





Komplikasyonlar


wilson hastalığı komplikasyonları nelerdir?





bakır nefropatisi

proximal tubular disease (Fanconis, glucosuria),

acute tubular necrosis (ATN), veya

distal renal tubular acidosis (RTA) olarak görülebilir


bilürubin safra taşları, intravasküler aku meloiz nedeni ile olur

ani serum bakırı yükselmelerinde akut intravasuküler hemoliz (coombs negatif hemolitik anemi krizi) ve akut fulminan hepatik yetmezlik olabilir

böbrek taşları ve kalp rahatsızlıkları





Fizik Muayene


wilson hastalığı fizik muayene bulguları nelerdir?



davranış bzuklukları, hemolize bağlı solukluk veya sarılık

ağızdan salya akması

slit -lamp muayenesinde göz bulguları

Kayser-Fleischer (KF) halkası: kornea nın desement zarında olur nörolojik bulguları olanda vardır 1-3 mm ve korneanın üst kesimlerinde görülür

katarak :sunflower cataracts - ayçiçeği karatarktı , tedavi ile K_F halkalarından daha çabuk geriler

Jinekomasti

hepatomegali, hepatik hassasiyet

hareket bozuklukları, tremor, koordinasyon bozukluğu, maske yüz,distoni ve atetoz görülebilir





Tanı


wilson hastalığı tanısı nasıl konulur?



Tanı için yapılması gereken testler

KF halkası,

düşük seruloplazmin ( eğer > 30 mg/dL üzeri olursa tanı ekart olur),

serbest serum bakırı,

idrarda bakır atılımı,

karaciğer biyopsisi ile karaciğerde bakır miktarı,

seuloplasmin e radyoaktif bakır yüklemesi

kesin tanı için olması gereken şartlar


KF halkası + düşük seruloplasmin

düşük seruloplasmin + karaciğer kuru dokuda bakır > 250 mcg/g olması

KF halkası + hepatic copper > karaciğer kuru dokuda bakır > 250 mcg/g olması

yapılacak testler

ceruloplasmin,

%85-95 düşer, akut faz reaktanı olduğu durumlarda kaut olay geçtikten sonra tekrarlanmalıdır

slit lamp göz muayenesi,

24-saat idrarda bakır,

> 100 mcg/24 saat, yakınmalı hastalarda

serbest bakır artar

CBC, PLT, idrar tetkiki

AST> ALT olabilir alkolik hepatitde olduğu gibi

D-penisilinamin provakasyon tesi

seruloplasmin ve 24 saat idrarda bakır testleri ile tanı konamazsa 500 mg d -penisilinamin verilip 24 saat idrar toplanır >500 mg idarda bakır çıkarsa tanısaldır 100-500 mg arası değerlerde karar verilemez

Görütüleme


T2-MRI da kaudat ve putamende atrofi ve yoğunluk artışı

Beyinde fokal kavitelerle giden dejeneratif değişiklikler





Ayırıcı tanı


wilson hastalığndaı ayırıcı tanılar nelerdir?





bilyer tıkanıklıklar

alkolik siroz

kriptojenik siroz

ITP,

viral veya ilaca bağlı hepatitler





Önleme ve proflaksi


wilson hastası olan kişilerin yakınlarında tarama nasıl olmaldıır?



aile efradı slit lamp göz muayenesi ve seruloplazmin düzeyi bakarak taranmalıdır

4 yaş altında taramaya gerek yoktur





Tedavi


wilson hastalığı tedavisi nasıl yapılır?



Diyet:

düşük bakır diyeti (kabuklu su hayvanları, karaciğer, kabuklu yemişler, çukulata, mantarlardan sakınılmalıdır)

yumuşatıcı kullanılan sulardan kaçının

İlaçlar:

Çelasyon: ömür boyu sürmelidir çelasyonun ani kesilmesinde oluşacak ani bakır yükselmesi ölümcü karaciğer yetmezliği ve akut hemolize yol açabilir

D-penicillamine (dimethylcysteine) ilk tercihtir serum bakırını düşürür

başlangıçta 1-2 g/gün 4 dozda yemeklerden 30 dak önce veya 2 sat sonra verilir

idame dozu 05-1 g/gündür, maksimum doz 3-4 g/güne acil durumlarda çıkılabilir

Beraberinde piridoksin 25 mg/gün verilmelidir

Tedavi başlangıcında ilk günlerde yakınmalarda geçici artış olabilir

Yan etkiler:

Erken hipersensitivite: % 20, ilk 1-3 haftada

ateş

kaşıntılı makulopaüler döküntüler

LAP

granulositopeni

trombositopeni

bu durumda ilaç 025 g/gün e düşülür ve günde 20-30 mg prednison eklenir hipersensitivite ortadan kalkınca ilaç 2 haftada tam doza döülür, daha sonra steroid yavaşçca kesilir

Geç reaksiyonlar: % 3-7%

Nefrotik sendrom

Goodpasture-benzeri sendrom

İlaç-güdümlü lupus,

Kolestaz

Disgeuzi

myastenia gravis,

IgA eksikliği

polimyozit

trombositopeni

Agranulositoz

aplastik anemi

hemorajik penicillamin dermatopatisi

bozulmuş yara iyileşmesi- ameliyatlar önsesi dozu azalat , 025-05 g/gün

elastosis perforans serpiginosa (EPS)

pemfigus

lichen planus

aftöz stomatit

EDTA (trientene, triethylene tetramine dihydrochloride) - serum bakırını artırır


750-2,000 mg/gün üç dozda ve aç karnına alınır

Demiri de çelate ettiğinden beraberinde demir replasmanı gerekebilir

extrapiramidal bulgular düzelmeyebilir

Çinko- Bakırın intestinal emilimini azaltır


elemental çinko sulfat veya asetat formu 150 mg gün yemeklerden 1 saat önce üç bölünmüş dozda verilir

Asetat formu daha az GİS irritasyonu yapar

çinko asetat, tükrük, mide özsuyu ve safraya salınan bakırın geri emiliminide engeller



tetrathiomolybdate nörolojik bulguları düzeltmede trientenden daha etkilidir

3x20 mg gün yemek aralarında kullanılır

Çinko sulfat ile beraberde kullanılabilir

ammonium tetrathiomolybdate 120-410 mg/gün dozda kullanlabilir

Cerrahi:

fulminan karaciğer yetmezliğinde karaciğer nakli gerekir

ileri evre siroz gelişenlerde karaciğer nakli





wilson hastalığında tedavi nasıl takip edilmelidir?



tedavi esnasında rutin takip yapılacak parametreler

serum bakır ve seruloplazmin

Karaciğer enzimleri ve INR

Fizik muayene

tedavi alırken yılda bir 24 saatte idrarda bakır ölçümü

tam kan sayımı,

idrar tetkili, d- penislinamin alanlarda proteinürü yönünden

yapılmalıdır