1978 Tam Günü Niye Kaldırıldı?

1978 TAM GÜNÜ NİYE KALDIRILDI?


Düzenlenen panelde konuşan Prof Dr Sefer Aycan, 1978 yılında uygulanmaya konulan 2162 sayılı Sağlık Personelinin Tam Süre Çalışma Esaslarına Dair Kanun'un aslında hekime çok para verilmesine sebep olduğu için kaldırıldığını söyledi Aycan, söz konusu yasanın hekimin aylığını, kaymakamın aylığının 4 katına çıkardığını, hemşirenin aylığını ise yine kaymakamın aylığının 2 katına çıkardığını belirterek, esas eleştiriyi de buradan aldığını söyledi ve ekledi: 'Yasanın askeriyede uygulanması ile beraber bir sıhhiye çavuşu , albaydan fazla maaş almaya başlamıştır Esas tepkiyi de hekimlerin çok para almasıyla görmüştür'

Hekimler ve ilgili meslek kuruluşlarının yoğun tepkisine sebep olan “Tam gün Yasa Tasarısı” Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığınca düzenlenen bir panelle tartışmaya açıldı Oturum başkanlığını GÜ Tıp Fakültesi Dekanı Prof Dr Peyami Cinaz'ın yaptığı panele, GÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof Dr Sefer Aycan, Ankara Tabip Odası Başkanı Prof Dr Gülriz Ersöz ve Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Müdürü Prof Dr Safa Kapıcıoğlu konuşmacı olarak katıldı
Sağlık Yayıncılık
Cinaz: “Yasalaşmadan Önce Tüm Taraflara Sorulmalı”
Panelin açılış konuşmasını yapan GÜ Tıp Fakültesi Dekanı Prof Dr Peyami Cinaz, söz konusu yasa tasarısının şu an TBMM'de bulunduğunu belirterek, tasarının yasalaşmadan önce ilgili tarafların görüşlerinin alınmasını istedi
Tam Gün çalışılmasına kendisinin de karşı olmadığını dile getiren Cinaz, mevcut tasarının bu haliyle çıkmasının hekim camiasında ciddi bir kaos ortamına sebep olabileceğini kaydetti Cinaz, tasarıda bazı değişiklikler ve yeni düzenlemeler yapılması gerektiğini belirterek, “Bildiğiniz gibi 1978-80 yıllarında hekimlerin tam gün çalışmalarına yönelik bir uygulama yapıldı Ancak, doğuracağı bazı sonuçlar öngörülmeden başladığı için güdük kaldı ve kaldırıldı Aynı şey olsun istemiyoruz Tam Gün Yasa Taslağı işlevliği başladıktan sonra yine aynı sonuçla baş başa kalmamak için çok değerli katılımcıların görüş ve katkıları ile bu toplantıdan bizler için olumlu ve bizler için daha iyi sonuçlar getirecek bir neticeye varmış olarak ayrılmak istiyoruz Bütün hedefimiz çıkacak olan bu yasada bizlerin görüşleri doğrultusunda bazı yanlışların düzeltilmesi ve sonuçta bu yasanın sağlam bir şekilde yürürlüğe girmesi” açıklamasını yaptı

“Aycan: “Halen Tam Manasıyla İşletilebilen Bir Sağlık Personel Kanunumuz Yok”
Panelde ilk konuşmayı yapan Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof Dr Sefer Aycan, tasarının bu haliyle sağlık personelinin daha iyi hizmet vermesine katkı sağlamayacağını savundu Aslında bu tasarının Tam Gün Yasası olmadığını, birçok kanunda, birçok değişiklik yapan, beklentilerin aksine düzenlemeler getiren bir kanun tasarısı olduğunu ifade eden Aycan, özünde tam gün tazminatı vermeyi içermeyen yasanın emeklilikle de ilgili bir iyileştirme içermediğini söyledi Dünyada birçok ülkede bir çok farklı çalışma modeli olduğunu söyleyen Aycan, bu ülkelerde ki modeller hakkında bilgi verdi Aycan, Türkiye’de halen tam manasıyla işletilebilen bir sağlık personel kanununun bulunmadığını belirterek, 1928 yılındaki, “1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanunu” nun halen yürürlükte olduğunu vurguladı Prof Dr Aycan “Bu Kanunun 5’inci maddesi, ‘Özel muayenehane açmak veya evlerinde sanatının icra etmek isteyen tabipler’ diye başlar Bu 1928 yılında doğmuş bir haktır ve o yıllardan itibaren hekimin muayenehane açması veya evinde hasta bakması, sanatını icra etmesi olarak değerlendirilmiştir Aynı Kanun’un 12’inci maddesinde ise hekimlerin özel hastane açabileceklerine dair hükümler vardır Yeni tasarı bu maddede değişiklik yapıyor Özel hastane açılabilir ile ilgili ifadeyi kaldırmış ama, özel muayenehane açmak ve evlerinde sanatını icra etmek isteyen hekimlerle ilgili hüküm duruyor Bu da aslında yeni tasarıda bence bir çelişki oluşturuyor Çünkü madde 5 kaldırılmamış ya da bir değişiklik yapılmamış” şeklinde konuştu

“Hekim Maaşı Kaymakamın 4 Katına Çıkmıştı”
Türkiye’de Tam Gün’le ilgili en ciddi kanun tasarısının 1978 yılında, o zamanki hükümet ve o zamanki Sağlık Bakanı Mete Tan tarafından yapıldığını anımsatan Aycan şöyle devam etti: “2162 sayılı Sağlık Personelinin Tam Süre Çalışma Esaslarına Dair Kanun’u çıkarmışlar O Kanun’un 7’inci maddesinde, ‘Kamuda çalışanlar hariçte serbest olarak mesleklerini icra edemez’ diye açık bir ifade var Bu kanun kamuda çalışmayı özendirmeye yönelik olarak da, ‘Tam Gün tazminatı’ adı altında bir tazminat getirmiştir Hatta bu tazminat o günkü şartlarda hekimin aylığını, kaymakamın aylığının 4 katına çıkarmıştır Hemşirenin aylığını ise yine, kaymakamın aylığının 2 katına çıkarmıştır Esas eleştiriyi de oradan almıştır Yine yasayı çıkaranların söylediklerine göre, aslında askeriyede uygulanmak istenmezken, askeriyede de uygulanmaya başlayınca sıhhiye çavuşu, albaydan fazla maaş almaya başlamıştır Esas tepkiyi de hekimlerin çok para almasıyla görmüştür”

“2368 Sayılı Kanun Askerin Hekime İntikam Duygusuyla Çıkardığı Bir Yasadır”
Kenan Evrenin o dönemdeki “Tam gün Yasası” ile ilgili olarak, “Ya bu Yasa, yada benim şapkam” dediğini anlatan Prof Dr Aycan “Kenan Evren, askeri darbeyi sanki bu yasa için yapmış gibidir Yasayı çıkartır çıkarmaz, biliyorsunuz darbe 12 Eylül’de yapılmıştır, 1980 Aralık ayında 2368 sayılı Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanun’u çıkarttı Bu kanun 2162 sayılı kanunu kaldırdı ve özel kanunda belirtilen ‘Kamu sağlık görevlileri tazminatlarından vazgeçmek şartıyla serbest olarak çalışabilirler’ dedi Aslında bu yasa, söylediğim gibi tüm günden memnunluk veya memnuniyetsizlikten öteye, askerin, hekimlerin fazla aylık almasına karşı gösterdiği bir tepkidir Hekimlerin yıllardır çok para aldıklarına dair söylem de bu yasayla hayattadır ve intikam duygusuyla oluşturulmuş bir yasa havasındadır Bunun arkasından mecburi hizmette 1981 yılında çıkmıştır Yani, Nasıl çalışmazlarmış, nasıl gitmezlermiş gibi bir kaygıyla hazırlanmış bir düzenleme de bu dönemin bir düzenlemesidir” diye konuştu

Kaymakamlardan “Hemşire Olmak İstiyoruz” İlanı
O dönemde kaymakamların gazetelere “Hemşire olmak istiyoruz” şeklinde ilanlar verdiklerini açıklayan Aycan, ayrıca sağlık personelinin haftalık çalışma sürelerinin de tüm sözleşmelere aykırı olarak 45 saate çıkartıldığını ama hiçbir meslek grubunda 45 saatlik mesai tanımlanmazken, sağlık personeline bu yasayla 45 saatlik mesai zorunluluğu getirildiğini dile getirdi

“Hekimi Parça İş Yapan Konumuna Getiriyorlar”
Sağlık Bakanı Recep Akdağ’ın bu Yasa ile öğretim üyelerinin15 bin lira maaş alacağı yönündeki açıklamalarını da eleştiren Aycan şuanki öğretim üyelerinin yüzde 10’unun bile bu parayı alamayacağını öne sürdü Aycan şunları söyledi: “ Bu düzenleme aslında hekimlerin çalışma hayatında kısıtlama getiriyor Hem sözleşmeliliğe hem liberal yaklaşıma da uygun değildir En azından kamuda çalışmayı düzenlerken diğerleriyle ilgili bu tür kısıtlamaların yapılması yönetim mantığı açısından çok doğru durmuyor Döner sermaye de performansa dayalı ek ödeme sistemi getiriliyor Performansa dayalı ek ödeme sistemi zaten adaletsiz bir uygulamadır Sağlık çalışanları arasında adaletsizliğe neden olan, hekimler arasında uzmanlıklara göre adaletsizliklere neden olan bir uygulamadır Gerçekçi olmayan üst ödeme limitler getiriyor Aslında üst limitler getirmesinin de bir anlamı yok Hem mesai dışında çalışmayı teşvik ediyorum diyorsunuz, hem daha fazla üretsin istiyorsunuz, hem de üst limit getiriyorsunuz Buda bir çeşit çelişkidir Eğer illa bir limit konacaksa, bir alt limit konması gerekir Onu yapmadığınız zaman hekimi parça başı iş yapan kimse konumuna getiriyorsunuz Daha çok hasta bakmaya, daha çok girişim yapmaya zorlanan, ve bunu yaparken de kaliteyi hiç düşünmeyen, sayının önemli olduğu bir çalışma temposuna sokuyorsunuz Bu da iş sağlığı açısından tehlikeli bir durumdur ”

Ersöz: “Öngörülen Ücretlerin Kaynağı Belirsiz Ve Güvencesizdir”
Hekimler için öngörülen ücretlerin kaynağının belirsiz ve güvensiz olduğunu belirten Ankara Tabip Odası Başkanı Prof Dr Gülriz Ersöz ise, aylık 160 saatlik normal mesai saatinin üstüne 130 saat nöbet, 120 saat icap nöbeti eklenerek ücretlendirileceği bir sistemde hekimin kaliteli hizmet vermesinin beklenemeyeceğini söyledi 'Bu, hekimlerin Tam Gün çalışmasını esas alan değil, çalıştıkları kurumdan nasıl pay alacaklarını belirleyen bir kanun tasarısıdır' diyen Ersöz, tasarı ile hekimlerin yalnız bir kurumda çalışmalarının öngörüldüğünü ifade ederek, şunları söyledi: “Hekimlerin kabul edilebilir bir ücret için çok fazla mesai yapmaları gerekmektedir Hekimler için öngörülen ücretlerin kaynağı belirsiz ve güvencesizdir Ücretlendirmeye temel alınan 'performans' değerlendirmesi ile hizmet niteliğinin düştüğü, sağlık harcamalarının arttığı, etik dışı uygulamaların yaşandığı, iş barışının bozulduğu görülmüştür”

“Üniversite Hastanelerinde Hizmet, Eğitimin Önüne Geçti”
Prof Ersöz, tıp fakültelerinde öğretim üyelerinin ücretlerinin büyük oranda sağlık hizmeti sunumuna bağlandığını kaydederek, 'Üniversite hastanelerinde hizmetin ön plana çıkması tıp eğitiminin niteliğini önemli ölçüde düşürecektir Üst sınırı tanımlanmamış çalışma süresi, niceliği önceleyen performans uygulamasının yanı sıra tıp eğitiminin niteliğinde düşüş sağlık hizmeti sunumunda niteliği olumsuz etkileyecektir Sağlık hizmeti sunumunun iyileşmesi mümkün değildir' dedi
Ersöz, şu taleplerde bulundu: “Nitelikli sağlık hizmeti sunmayı sağlayan çalışma düzeni ve saatleri, emeğimizin karşılığı olan temel ücret, nitelikli tıp, uzmanlık ve sürekli eğitim sağlanmalıdır”

Kapıcıoğlu: “Hekimler Tam Günden Yana”
Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Müdürü Prof Dr Safa Kapıcıoğlu ise tam gün yasasının gerekliliğini savundu Tasarının, isnat edilen iddiaların ve itirazların aksine hekimlerin tam gün çalışmasını esas aldığını, ancak bunu yaparken de uygulama için bazı değişiklerin öngörüldüğünü söyleyen Kapıcıoğlu, “Söz konusu tasarı yasalaşırsa, hizmet kalitesinde ciddi bir artış bekliyoruz” dedi Tasarı ile ilgili yapılan bir anket çalışmasının sonuçlarını aktaran Kapıcıoğlu, ankete katılan hekimlerin büyük çoğunluğunun 'tam gün' yasa tasarından yana olduklarını kaydetti

“Yarı Zamanlı Çalışma Sağlık Ortamını Dejenere Ediyor”
Kapıcıoğlu, “Hekimlerin bir yandan kamuda çalışırken bir yandan da muayenehane açarak hekimlik yapma ayrıcalığı olarak tanımlanabilecek yarı zamanlı çalışma sistemi, sağlık ortamını dejenere etmektedir Geldiğimiz noktada Tam Gün’e geçişin 30 yıl öncesine göre daha sorunsuz olacağı görünüyor Kısa zamanlı çalışma kurumsallıkla bağdaşmaz” dedi

“Kısmi Zamanlı Çalışma, Kuruma Sahip Çıkılmasını Engelliyor”
Yarı zamanlı çalışmanın üniversite, devlet hastaneleri ve kamuya ait diğer sağlık kuruluşlarında kaçınılmaz olarak atıl kapasite oluşturduğuna dikkat çeken Kapıcıoğlu “Bu kurumların verimliliği ve gelişmesi için çalışanların kurumlarına bağlılıklarının güçlendirilmesi gereklidir Üniversite hastanelerinde daha belirgin olmak üzere tüm kamu hastanelerinde kısmi zamanlı çalışma, kuruma sahip çıkma ve kurumu geliştirme azmini zayıflatmaktadır Hem kamuda hem de özel sektörde, kısıtlı sayıdaki hekim kaynağımızı rasyonel kullanmak için çalışma gereklidir Hekimlerimizin özelde de, kamuda da sadece hekimlik yapmasını sağlamak icap eder Böylece sadece hekimlerin değil, tüm toplumun verimliliği artacaktır” şeklinde konuştu

“Para Alışverişi Olmaması Gerek”
Tam Gün çalışmanın başlamasıyla hastaların önündeki seçeneklerin azalmasının değil artmasının söz konusu olacağını savunan Prof Dr Kapıcıoğlu, şöyle konuştu: “Bugün gelinen noktada vatandaşlarımız en yakın sağlık ocağından, aile hekiminden, üniversite ve devlet hastanesinden veya özel sağlık kuruluşlarından hizmet alabilmektedir Hastalar hizmet aldığı kurumu seçebildiği gibi o kurumdaki hekimi de seçebilmektedir”
Hekimler olarak kabul etmeliyiz ki; yarı zamanlı çalışma, mesleğimizin halkın nazarında sevimsizleşmesine sebep olmuştur” diyen Kapıcıoğlu sağlık hizmeti sunan ile alan arasında para alışverişinin olmaması gerektiğini, hekimin emeğinin karşılığını sigorta kurumundan alması gerektiğini ifade etti

“Haksız Rekabeti Ortadan Kaldırıp, Çalışma Barışı Temin Etmeye Çalışıyoruz”
Kamuda çalışmaya eklemlenmiş muayenehaneciliğin hastaların maddi yönden mağduriyetlerine sebep olduğunu söyleyen Kapıcıoğlu, “Halbuki kamu kaynaklarının kişisel çıkarlar için kullanılmasına engel olmak, kamunun yurttaşlarına karşı görevidir Tam Gün uygulaması sağlık hizmetlerinin kolay ulaşılabilir ve etik olmasını sağlayacak, bunun yanı sıra tıp mesleğinin onurunu, itibarını koruyacaktır Aynı hastanede Tam Gün ve yarı zamanlı çalışan hekimler arasındaki haksız rekabete son vermek ve hastane ortamında çalışma barışını temin etmek için bu gün yüzde 80’lere varan Tam Gün çalışan hekim oranının yüzde 100’e ulaşması beklenmektedir” dedi

“Yarı Zamanlı Çalışma, Hekimlerin Mesleğe Yabancılaşmasına Sebep Olmuştur”
Yarı zamanlı çalışmanın kamu hastaneleri aleyhine çıkar çatışması yarattığını, ayrıca eğitim verme görevi olan hekimlerin asıl görevlerini ihmal etmesine sebep olabildiğini söyleyen Kapıcıoğlu, “Yarı zamanlı çalışma düzeni hekimlerin mesleğine yabancılaşmasına, sağlık ortamının yozlaşmasına sebep olmaktadır Üniversite hastanelerinde var olan mesai dışı hasta muayenesi ve mesai dışı ameliyat kamuda çalışan bir akademisyenin elini hastanın cebine uzatması anlamı taşımaktadır Mesai dışı ‘özel’ adı altında yapılan düzenleme bir tür özel çalışma düzeninin kamu içerisinde sürdürülmesidir Yarı zamanlı çalışmanın tüm sakıncaları bu çalışma biçimi için de geçerlidir Bu tür uygulamalar hastalara başka bir seçenek bırakılmadan aslında bir dayatma ile uygulanmaktadır Bu uygulamalar hastanın hekim seçme hakkını kullandığı gibi, bir kandırmacayla meşrulaştırılmaya da çalışılmaktadır ” dedi

“Hekimler Tercihlerini Özgürce Ortaya Koymalı”
Uluslararası uzmanlık eğitimi kriterlerinde, bir eğiticinin haftada en az 20 saatini tıpta uzmanlık eğitimi için ayırması gerektiğini, mezuniyet öncesi eğitimde göz önüne alındığında eğitim programlarının başarısının ancak Tam Gün çalışma ilkesi ile gerçekleştirilebileceğini savunan Prof Dr Kapıcıoğlu, şöyle konuştu:
“Kamu kaynakları ile kurulmuş ve kamuda kazanılmış unvanlar kamu yararı dışında kullanılmaktadır Kurumun ihtiyaçları ve kamu yararı için bu uygulamadan vazgeçmek gereklidir Doktorlar için de, yurttaşlarımız için de alışkanlıkları değiştirme zamanı gelmiştir Tam Gün Yasası muayenehaneleri kapatmamaktadır Aksine hekimlerin özgürce muayenehane, özel hastane, dal ve tıp merkezi tercihini veya kamu sektöründe mesleklerini uygulama tercihini iki ayrı seçenek olarak ortaya koymaktadır”

Öğretim Görevlileri Sordu, Kapıcıoğlu Cevapladı
Konuşmaların sonunda tartışmalar bölümünde soruların çoğunluğu Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Müdürü Prof Dr Safa Kapıcıoğlu’na yöneldi İzleyicilerden bir hekimin, 'Üniversite hastaneleri hizmet değil, eğitim hastaneleridir Öğretim üyelerinin kalitesinde düşme olacaktır Sistem uygulamaya girdiğinde buna karşı çıkan hekimlerin memnuniyetine ne olacak?' sorusu üzerine Kapıcıoğlu şu cevabı verdi:
'Eğitimle hizmet birbirinden ayrılamaz Önemli olan bunların dengeli olmasıdır Üniversitelerimize öğretim üyesi bulmakta zorlanacağımızı düşünmüyoruz Bunları zaman gösterecek Hastanenin dışında muayenehanesi olan hocalar, öğleden sonra buraya gideceğini bildiği için eğitimde aksama olabiliyor Vizit sırasında ders anlatan hocalar var Bunlar giderilecek Hekim memnuniyetiyle ilgili olarak da yapılan anketler memnuniyet oranlarının arttığını gösteriyor '
Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği 2 Başkanı Prof Dr Bülent Tıraş ise, Sağlık Bakanı Recep Akdağ’ın bir gazetenin manşetine yerleşen “Paracı doktorlar” cümlesini eleştirerek, hekimlerin para kazanmaya hakkı olduğunu ancak toplumda hekimleri “paracı” olarak göstermenin doğru olmadığını vurguladı