Konya Oyunları

Konya Oyunları

Konya'da zil veya kaşıkla yalnız kadınlar oynar Kaşıklarla erkeklerde oyuna çıkabilir Hemen bütün oyunlarda zil veya kaşık kullanılır, yalnız figürleri değişir, saz (meydan sazı), cura yahut bağlama eşlik edebilir Yörede başlıca oyun çeşitleri şunlardır: İnce Çayır, Küstüm, Sekelim Kızlar, Aksinli, Karanfil, Aman Madam Hoş Geldin, Ustam Kim İdi?, Limo, Karabiber, Kazanoğlu, Develi, Süpürgesi Yoncadan, Sille, Konyalı

Bunlardan başka bir de "dönme" denilen oyun vardır ki ney, saz veya tanbur çalınırken oynanır Dönme oynanırken Mevl'na Peşrevi çalınır Fakat, bu oyun sem' töreninden kalmalığı dolayısıyla öbür oyunlardan ayrı ve ciddi bir anış karakteri taşır

Konya oyunlarında kadınlar ipek şalvar üzerine "içlik" denilen yarım cepken giyerler Kimi de içlik yerine "delme" bağlanır

Akşehir:

Tuzlukçu köyünde kadınlar veya erkekler 10 - 20 kişilik gruplar halinde yalnız def çalınarak oynarlar Sadece oyun dedikleri bu raksın başka bir adı yoktur Eller yukarda olduğu halde, söylenen bir türkünün tartımına göre oynarlar

Engili köyünde Sallama denilen oyunu def çalınırken oynarlar Kadınlara mahsus ve 4, 8 kişilik toplu oyundur Doğan hisar köyünde İnce Kırma oyunu cura, ud, keman ve def gibi çalgılarla yürütülür 2 - 4 kişilik toplu oyundur Erkeklere mahsus alup düğün ve bayramlarda oynanır Bir de Kalkıma (Kalgıma) oyunu vardır Aynı çalgı takımıyla 2 veya 3 kişi birlikte düğün, bayram ve millî şenlik günlerinde oynarlar (Erkekler ayrı, kadınlar kendi meclisinde) Bise köyünde Kalgıma oyunu vardır Davul - trompet ve klarnet eşliğinde ikişer ikişer ve erkekler ayrı, kadınlar kendi meclisinde oynarlar Bermende köyünde Aydın Zeybeği, Bermende Zeybeği, Harmandalı, Sallama, Konyalı adlı oyunlar yürütülür Davul - zurna çalar Bando ile de oynarlar 1 - 4 kişi kalkar Düğün ve sünnet düğünlerinde erkekler ayrı, kadınlar kendi aralarında yürütürler Reis köyünde de Kalgıma oyunu vardır Davul, klarnet, çalpara, trompet ve maşa topluluğu eşliğiyle yürütürler Oyuna iki veya daha fazla kişi kalkar 4, 6, 8 kişilik gruplar girer Kadınlar kendi âlemlerinde (eğlencelerinde) oynarlar

Akait köyünde Sallamayı iki erkek oynar Davul - klarnet, trompet, çalpara, yahut def veya bağlama, zillimaşa, keman çalarlar Pek farklı oyun çeşitleri (figürlerce) yoktur

Bozkır:

Kaşıkla veya zilli oyun yürütülür Keman, ud, saz veya kaval ile oynanır Tek de, birlikte de oynanır; ikişer kişilik gruplar halinde Kadınlar kendi meclislerinde, erkekler ayrı oynarlar Şenlik, düğün ve umumî (genel) eğlencelerde oynarlar Meselâ dere Köyde saz, cura, keman def çalarlar, ikişer, ikişer yürütülen Ahmet Yavaş oyunundan başka bir de Kırık Oyun denilen göbek atmalısı vardır Bir veya iki kişi oynar Grup halinde oynandığı da olur Kadınlar kendi meclisinde oynarlar, bütün şenlik vesilelerinde Pınarcık köyünde dört kişilik yerli oyun vardır İki, üç kişiyle oynandığı da olur Her türlü şenliklerde yer alır Kadınlar kendi meclislerinde oynarlar Soğucak köyünde oyuncular tahta kaşıklarla ve defçi eşliğinde oynarlar Topluca oyuna girerler İki kadın ve kız karşılıklı, erkeklerde kendi âleminde oynarlar Düğünlerde, bu böyledir Sarıoğlu köyünde Arap Oyunu dört kişiyle oynanır Erkek oyunudur Akçapınar köyünde Çalgı Oyunu denilen çeşit vardır Ud, keman, saz ve def oyunda çalınır, iki, üç kişilik birlikte oyundur Beş kişinin birlikte kalktıkları da olur Ayrıca Develi Zeybek oynarlar Oyun, her eğlentide yer alır Koçaş köyünde davul - zurna ile halay çekerler Düğün ve bayramlarda 15 - 20 kişi eskiden kalma bir görenek halinde halayda yer alırlar Bunu kadınlar oynamaz Sarku köyünde Sallama, Sektirme adlı oyunlar vardır Toplu oyunlardır Def, cura, saz, keman, ud çalarlar İkişer ikişer kalkarlar Kadınlar kendi meclislerinde oynarlar Bir eğlence olup eski oturak âlemlerinden kalmadırlar Ahırlı köyünde hususî (özel) adı olan ve belirli tertiple yürütülen oyun yoktur Meyre köyünde Zeybek oynarlar Kaşıklı oyun da vardır Bağlama, meydan sazı ve def ile 2 - 4 kişi toplu oyuna kalkarlar Zeybeği yalnız erkekler, kaşıklı oyunu ise erkeklerce veya kadınlar arasında yürütülür Taşbaşı köyünde Sektirme denilen bir Zeybek çeşididir Def, ud, keman, kanun çalarlar 2, 4 6, 8 veya 10 çift birlikte oynarlar Düğünlerde, açık havada erkeklere mahsustur (özgü, özel), bir de oturak geleneğinin kalıntısı halinde kaşık veya zil oyunu vardır Cura, saz ve ud ile tek ve en fazla dört kişi oynarlar Kadınlar, en çok kendi meclisinde oynarlar

Ilgın:

Belekler köyünde def ve kaval ile Konyalı, Develi, Alime adlı oyunlar iki kişice oynanırlar Oyuncunun biri erkek, öbürü kadın olabilir İki kadın, iki erkek olmak üzere (veya her cins kendi arasında) dörder kişilik de olabilir Kadınlarla oyun, erkek oturaklarında olur Böylece orada karışık oyun da görülebilir Halk, bu oyunlara çok bağlıdır Hele gençler, kış hayatları (kışın günlerini) böyle eğlencelerle geçiriyorlar Düğünlerde bütün kadınlar sabahlara kadar düğün evlerinde vakit (zaman) geçirirler Düğün odalarını gençler ihya eder Aşağı Çiğil köyünde Millî Oyun adlısı yalnız def ile oynanır İkişer kişiliktir Birkaç çift birlikte oynarlar Fakat, erkekler ayrı oynarlar Düğünlerde oynarlar Balkı köyünde Düz ve Sekme adlı oyunlar vardır Kaval ve def çalarken iki kişi oynar Düğün ve başka toplantılarda Kadınlar mutlaka kendi meclisinde oynarlar

Ereğli:

Burada ayrıca hususiyeti (özelliği olan) ve adlı çeşitler yoktur Göbek atmalı oyunu türlü türkülerle yürütürler Kadınlar mutlaka kendi aralarında oynar Saz bulunmayan yerde sadece defçi çalıp söyler Hep tek kişi oyuna çıkar

Konya Merkez İlçesi:

Sille'de "Sille düğün oyunu" iki kişi tarafından def veya udla oynanır Kadın oyunudur 35 yaşlarına kadar bütün kadınlar oynar Fakat, kadın anne olunca ne kadar genç olursa olsun oyuna kalkmaz Eskiden beri oynanır Saz, ud ve def ile tek veya iki kişi tarafından yürütülür Kiçi Muhsin köyünde "Millî Sektirme Raksı" vardır İkişerli sıra ile def refakatında (eşliğinde) yalnız kadınlarca kendi meclislerinde oynanır Düğünlerde gelin evinde birkaç saat sürer Düğün evine gelen genç kızlar ve orta yaşlı kadınlar umumiyetle oynayıp gelin olan kızı eğlendirirler Hatıp köyünde 5 - 40 erkek, zil ve kaşıklarla cura ve saz eşliğinde her şenlikte oynarlar Kadınlar oynamaz


Zil veya kaşıklarla oyun; Zibek, Kazanoğlu cura, def ve davulla oynanır Tekliden başka toplu oyunlar da olur: 2, 4, 10 bayan olurdu Örf ve âdetle al'kalı oyunlardı

Saideli:

Bunlar toplu oyunlardır ve halde (günümüzde) armonik eşliğinde yürütülüyorlar Kız ve oğlan ikişer, üçer veya dörder karşılıklı oynarlar Yani, karşılıklı ve karışık (karma) oyunlardır Kolukısa köyünde Sallama denileni; tef, kaval yahut ince çalgıyla 2 - 4 kişi oynar Kadınlar da kendi meclisinde oynarlar İyi oynayanlar itibar kazanır ve görürler


Sille:

Tat köyünde Zeybek oynanır; kaval ve davulla Altı kişilik topluluk düğün ve bayramlarda günün sevinci içinde halkı coşturur Sızma köyünde bir veya iki erkek cura, saz, ud, kanun ve kemanla bazen bunların cümlesi (tamamı) takım hâlinde refakat ederek Konyalı Oyununu yürütürler Başara köyünde Kaşık Oyunu vardır Tek veya iki erkek tarafında saz ve cura ile oynanır Silleme köyünde tek veya iki kişilik Kadın Oyunu ve Develi erkek oyunu vardır Saz, cura, kanun, ud ve kemanla tek erkek oynar Kadınlar ikişer, ikişer karşılıklı olmak üzere birlikte oynarlar Bata köyünde Zeybek, Kesik İnce Çayır oynanır Bellelü, Aldeden ve başkaları yapılır Tek veya iki kişiyle saz, cura, ud keman, tef veya kırnata (klarnet) ile bazan tüm takım halinde yürütülürler Kadınlar da, erkeklerde ayrı meclislerinde oynarlar

Karapınar:

Arısam köyünde kaval eşliğiyle kaşık oyunu yürütülür 2 - 3 erkek kavalla, fakat kadınlar def ile oynarlar Belli başlı bir oyuncu yoktur Çünkü köyün her sekenesi (halkı) az çok da olsa oynar ve oyuna kalkar Gölviran köyünde Sarı Yıldız, Fadimem oyunları 'di def ile birincisi tek, öbürü iki kadın tarafından oynanır Kaşıklarla karşı karşıya yürütülür Düğünlerde 5, 6 ve daha fazla erkek bir daire şeklini muhafaza ederler, Alay çekerler Alaylara her delikanlı candan katılır

Karapınar ilçesinde oyunların ayrı ayrı adları yoktur Türkü adlarıyla anılarlar Oyun şekilleri türkülerin 'hengine bağlıdır Bütün oyuncular çalgıdan başka türkülüdür de en az def çalınır Bütün oyunlar tek oynanır Pek nâdiren ikişerlidir Aynı oyunları kadınlar da kendi aralarında yürütürler Oyunlar, düğünlere mahsus gibidir

Hadim:

Eğis köyünde Develi, Keklik oyunları def ile oynanırlar Toplu oyunlarda 2, 3, 5, 10 kişi yer alırlar Erkekler oynar Bağbozumu, düğün ve bayramlarda oyuna kalkarlar

Seydişehir:

Karşılama, kadın oyunudur, çalgılı veya yalnız def ile iki kişi tarafından oynanır Erkeklerden oynayanlar da vardır Düğünlerde oynamak, gelenekten olduğu için mecburiyettir (zorunludur)

Hatıp nahiyesi Göden köyünde ellerin zil ve kaşık, maşa şakırtısıyla ayakta ve sözlere göre göbek atmalarla oyun yürütülür Cura ve saz çalarlar, toplu oynanır 3 - 100 kişi oyuna girebilir Erkeklere mahsustur Herhangi bir şenlik toplantısında oynanır

Gilisıra köyünde Bağlama, Küstü, Zeybek oyunları vardır Def, maşa, teneke çalınır Bir veya iki kişi oynar Çocuklar 6 - 10 kişiyle oynarlar Erkek ve kadınlar kendi ayrı meclislerinde yürütürler Deste köyünde Bağlama, Küstü ve Zeybek def, maşa ve tenekeyle bir veya iki kişiyle oynanırlar


Kızılviran:

İnce Oyun; saz, ud, def veya tabla refakatıyla bir veya iki kişi tarafından karşılıklı zil veya kaşıklarla oynanır Kadınlar kendi meclisinde kalkarlar

Beyşehir:

Manastır bucağında 'di (basit) "Orta Oyunu" vardır İkişer, ikişer topluca kız ve kadınlar def çalarken yalnız düğünlerde oynarlar Öteden beri görenektir Erkekler oynamaz

Sarayönü:

L'dik köyünde (günümüzde Halıcı bucağı) raks hiç yoktur Fakat aynı ilçenin Gözlü köyünde Halay Sekmesi yaparlar Def ve ağız ahengiyle yürütülür 15 - 25 kişilik gruplarla Kadınlara mahsustur Neşelenmekle ve bediî zevki (güzel sanatlar zevkini) tatminle al'kalıdır Çiftçi, davarcı (çoban) ve süt sağıcı olan 15 - 25 yaşları arası kadınlardan köyün erkekler dışı bütün gençlerince oynanır

Çumra:

Akviran köyünde raksın adı sadece "oynamak"tır Tef, tabla (yuvarlak yemek tablası), düdük, kaval çalarken oynanır Tek veya iki kişi kalkar Kadınlar da kendi meclisinde oynarlar Oyunuyla tanınmış yaşlı kimseler vardır Erkeklerden de böyleleri öteden beri anılagelmişlerdir

Alibey Höyüğü'nde Püskürüm adlı köçek bilinir Cura, saz, ud veya keman toplu yahut tek başına çalarken, 4, 7 kişi oynar Erkek ve kadınlarca tek veya karışık olarak yürütülmesi örf ve âdet iktizasıdır (gereğidir)