Tiyatro Terimleri Sözlüğü

Tiyatro Terimleri Sözlüğü

TİYATRO TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ



Adapte: Yabancı bir eseri yer adları, şahıs adları, deyimleri, gelenek ve görenekleriyle yerli hayata uygulayarak çevirme; uyarlama



Adaptasyon: Adapte etme uyarlama



Aksesuar: Tiyatro sahnesinde kullanılan eşya



Aksiyon: Roman, hikâye, tiyatro vb türlerde konuyu genişleten asıl olaylar Genel anlamıyla hareket



Aktör: Erkek tiyatro sanatçısı



Aktrist: Kadın tiyatro sanatçısı



Akustik: Tiyatro, konser salonu ve benzeri kapalı yerlerin, sesleri bozmadan yansıtabilme özelliği



Antik tiyatro: Eski Yunan - Lâtin tiyatrosu



Darülbedayi: İstanbul Şehir Tiyatrosunun eski ismi 1914'te kurulmuştur



Dekor: Tiyatroda, sahneyi eserin konusuna göre döşeyip hazırlamada kullanılan eşyanın toplu adı Üç çeşit dekor vardır: realist dekor, şairane dekor, stilize dekor



Diksiyon: Tiyatro ve benzeri edebiyat türlerinde dilin müzik karakterini başarı ile yaşatabilme yeteneği Tiyatro okullarında ders olarak okutulmaktadır



Diyalog: İki kişi arasında karşılıklı konuşma Roman, hikâye ve tiyatroda kahramanların konuşmaları



Döşeme: Türk Halk Edebiyatında "başlangıç" karşılığı kullanılan bir kelime



Dramatize etmek: Bir olayı, duyguyu, düşünceyi canlandırarak anlatmak; (mec) bir vak'ayı olduğundan daha acıklı bir şekle sokmak



Dublör: Tiyatroda ve sinemada bir rolün yedek oyuncusu



Entrik unsur, Entrika: Roman, hikâye ve tiyatro türlerinde, olayların okuyucuda ya da seyircide merak uyandıracak şekilde birbirine dolanması



Epizot: Bir hikâyede asıl olaya karışan ikinci derecede önemli bir olay Bugünkü perde karşılığı



Fantazi pastoral: Çobanların hayatını fantazilerle süsleyerek anlatan tiyatro çeşidi



Fars (Farce): Komedinin, sanat yönü az, kaba bir türü Çok eskiden tiyatrolarda perde arası gösterisiydi, sonra bağımsız oldu



Fasıl: Bölüm Tiyatroda perde karşılığı kullanılmıştır Karagöz oyununda belli bir vak'anın geçtiği bölüm



Feeri: Masalların tiyatro sahnesinde dramatize edilmesinden doğma, cinlerin perilerin de rol aldığı bir tiyatro türü



Grotesk: Gülünç, güldürücü



Jest: Tiyatro sahnesinde, sanatçıların bütün el, kol, ayak ve benzeri beden hareketleri



Kabare tiyatrosu: Daha çok güncel konuları iğneleyici, taşlayıcı biçimde ele alan skeçlerin oynandığı, monologların, şarkıların ve şiirlerin söylendiği küçük tiyatro



Kanto: Tanzimat Dönemi'nde Türk sahnesinde azınlık aktristlerce bağlatılan oyunlu ve neşeli şarkılar



Koro: Eski Yunan tiyatrosunda bir grup erkek ve kadından kurulu şarkıcılar topluluğu Oynanan eserin konusuna da katılırlar ve eserdeki olaya karşı, toplumun duygu ve düşüncelerini temsil ederlerdi Hayvanlar, ağaçlar, bulutlar yerine sembol olarak kullanıldıkları da olmuştur



Kostüm: Tiyatroda sanatçıların giydiği oyuna uygun kıyafet



Kulis: Tiyatroda, sahnenin arkasında bulunan kısım; sahne arkası



Maket: Tiyatroda dekor taslağı



Makyaj: Tiyatro ve sinemada sanatçıların yüzlerinde boya ve başka maddelerle yapılan tuvalet ve değişiklikler



Mimik: Bir duygu veya düşüncenin kaş, göz ağız, yüz hareketleriyle anlatılması



Mizansen: Bir tiyatro eserinin sahneye konması, sahneye göre düzenlenip uygulanması



Monolog: Tek kişinin konuşması Tek kişilik taklitli bir komedya türü İnsanın içinden kendisiyle konuşması



Muhavere: Konuşma Tiyatro, roman, hikâye, fabl, röportaj ve benzeri türlerde kahramanların konuşmaları



Pandomim: Sessiz hareket Sessiz hareketler, jestler, yüz ifadeleri ve kostümler yoluyla duyguları, düşünceleri, tutkuları anlatmaya yarayan tiyatro çeşidi



Perde: Tiyatro eserinde bir perdenin açılmasından kapanmasına kadar geçen bölüm



Piyes: Tiyatro eseri



Reji: Sahneye koyma ve yönetme işi



Rejisör: Sinema ve tiyatroda, eserin sahneleninceye veya seyirci önüne çıkıncaya kadar geçirdiği her anı yöneten kimse; yönetmen



Repertuvar: Opera, operet ve tiyatro topluluklarının bir oyun mevsiminde gösterecekleri eserlerin listesi



Rol: Opera, operet, tiyatro ve benzeri sahne sanatlarında, oyuncuların, eser kişilerini sahnede canlandırmaları



Rövü (revü): Tiyatroda, eserden önce gösterilen müzikli ve danslı oyun



Sahne: Tiyatro Tiyatro sahnesi Tiyatro eserinde bir perdelik bölümün, dekor bakımından değişik olan küçük kısımları Bir perdelik bölüm içinde, kişilerin girip çıkmasıyla değişen topluluk, meclis Yapılarına göre tiyatro sahneleri şunlardır: sabit sahne, döner sahne, asansörlü sahne



Sahne eseri: Tiyatro eseri, piyes



Senaryo: Tiyatroda yazılı metin Sinemada filmin konusunun yazılı şekli



Suflör: Tiyatroda, kuliste durarak oyunculara sözlerini fısıltıyla söyleyip hatırlatan yardımcı



Şakşak: Ona oyununda Pisekâr'ın elinde bulunan kapalı yelpazeye benzer bir gürültü aracı Vuruşlarda ses çıkarır



Tablo: Tiyatro eserlerinde, perdeden daha küçük bölümlerin her biri Bir perde çeşitli lablolara bölünmüş olabilir



Takım: Orta oyununda kişiler, rol alan bütün sanatçılar



Temaşa: Tiyatro



Temsil: Bir tiyatro eserinin oynanması



Tirat: Sahnede kişilerin birbirlerine karşı söyledikleri uzun sözler



Tirajik: Korku, sıkıntı, şiddetli heyecan veren veya korkunç, kötü, sonu ölümle neticelenen



Trajikomik: Hem acı, hem gülünç olayların anlatıldığı tiyatro Olaylar gülünç ama olay kahramanları acınacak hâlde verilir



Tuluat: Tiyatro türlerinden biri Sanatçılar, oynadıkları eserin konusuna bağlıdırlar; ama oyundaki sözleri içlerinden geldiği gibi söylerler Yazılı esere uymak mecburiyetleri yoktur Perdeli orta oyunu da denir



Üç birlik kuralı: Tragedyada uyulması gerekli üç temel kural Bu kurallar şunlardır:



1 Zaman birliği (vak'anın en çok 24 saat içinde geçmesi),



2 Yer birliği (vak'anın aynı yerde geçmesi),



3 Vak'a birliği (eserin bir tek ana vak'a çevresinde gelişmesi)



Vodvil: Bir çeşit komediTürkülü tiyatroOpera-komik bundan türemiştir Bugün konusu çok entrika, kaba-saba şakaları bulunan, söz oyunlarına ve yanlış anlamalara büyük yer ayıran, metinden çok irticale önem veren komedi türü anlamına gelmektedir