Üç Kümbetler - Erzurum

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Erzurum Çifte Minarenin güneyinde, Sultan Melik Mahallesinde bulunan ve bugün ortadan kalkmış olan mezarlığın içerisinde yer alan ve Anadolu’daki mezan anıtlarının en güzel örneklerinden, Üç Kümbetler ismi ile tanınan üç kümbetten en büyüğünün Emir Saltuk’a ait olduğu ve XII

yüzyılın sonlarında veya XIV

yüzyılın başlarında yapıldığı sanılmaktadır

Diğer kümbetlerin kime ait oldukları bilinmemektedir

(Üç Kümbetlerden büyük olanı)

Bunların da XIV

Yüzyıla ait oldukları sanılmaktadır

Üç Kümbetlerin yanında kümbeti andıran bir diğer yapının mahiyeti anlaşılamamışdır

Bunun da kümbet olduğu ileri sürülmüşse de bazılarına göre de bir mescittir

(Üç Kümbetlerin yanında bulunan yapı)

Kesme taştan yapılmış olan bu kümbet sekizgen gövdeli, yüksek kasnaklı ve üzeri kubbe ile konik karışımı basık bir külahla örtülüdür

İki renkli kesme taştan yapılan kümbetin üçgen alınlıklarında, yuvarlak kemerli kasnak nişlerinde Orta Asya takvimlerinde görülen burç figürlerini andıran boğa, yılan, yarasa, kartal gibi hayvan kabartmaları bulunmaktadır

Buradaki nişlerden birisinin içerisindeki boğa boynuzları arasında bir insan başının benzerine diğer yerlerde rastlanmamaktadır

Bu kümbetin sekiz cephesinin dört yüzünde birer çift pencere bulunmaktadır

Kümbetin kapısı kuzey yönünde olup giriş kapısı saçakları üzerinde geometrik bezeme ile çiçek ve hayvan kompozisyonları görülmektedir

Emir Saltuk kümbetinin güneydoğusunda bulunan ikinci kümbetin alt kısmı kare planlı ve on iki cephelidir

Yöresel gri renkte bir taştan yapılmış olup üstte bir küçük, altta ise oldukça bezemeli üç büyük penceresi bulunmaktadır

Bu kümbetin güney cephesindeki penceresi aynı zamanda mihrap görünümündedir

Giriş kapısı üzerindeki kitabe yeri boş olup burada bir kitabe bulunmamaktadır

İkinci kümbete 4m

uzaklıktaki üçüncü kümbet yöresel Keyek taşından yapılmıştır

Kümbet on iki cepheli ve dört pencerelidir

Kuzey yönünde giriş kapısı bulunmaktadır

İç kısmında oldukça güzel bezenmiş mihrabı vardır

Kümbetin üzerini örten konik külahın kasnağında Emir Saltuk Kümbetine benzeyen bezemelere yer verilmiştir

Saltukoğulları devrinden kalan bu muhteşem kümbetlerin iki büyük özelliği vardır

Birincisi, Anadolu'da yapılmış ilk eserlerden olması,

ikincisi bunların üçünün de tamamen birbirinden ayrı mimari üsluplarla yapılmış olmalarıdır

Bu kümbetler Milli Eğitim Bakanlığı tarafından l956 yılında onarılmıştır

08-04-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Üç Kümbetler - Erzurum Erzurum Çifte Minarenin güneyinde, Sultan Melik Mahallesinde bulunan ve bugün ortadan kalkmış olan mezarlığın içerisinde yer alan ve Anadolu’daki mezan anıtlarının en güzel örneklerinden, Üç Kümbetler ismi ile tanınan üç kümbetten en büyüğünün Emir Saltuk’a ait olduğu ve XIIyüzyılın sonlarında veya XIVyüzyılın başlarında yapıldığı sanılmaktadırDiğer kümbetlerin kime ait oldukları bilinmemektedir (Üç Kümbetlerden büyük olanı) Bunların da XIV Yüzyıla ait oldukları sanılmaktadır Üç Kümbetlerin yanında kümbeti andıran bir diğer yapının mahiyeti anlaşılamamışdırBunun da kümbet olduğu ileri sürülmüşse de bazılarına göre de bir mescittir (Üç Kümbetlerin yanında bulunan yapı) Kesme taştan yapılmış olan bu kümbet sekizgen gövdeli, yüksek kasnaklı ve üzeri kubbe ile konik karışımı basık bir külahla örtülüdür İki renkli kesme taştan yapılan kümbetin üçgen alınlıklarında, yuvarlak kemerli kasnak nişlerinde Orta Asya takvimlerinde görülen burç figürlerini andıran boğa, yılan, yarasa, kartal gibi hayvan kabartmaları bulunmaktadır Buradaki nişlerden birisinin içerisindeki boğa boynuzları arasında bir insan başının benzerine diğer yerlerde rastlanmamaktadır Bu kümbetin sekiz cephesinin dört yüzünde birer çift pencere bulunmaktadır Kümbetin kapısı kuzey yönünde olup giriş kapısı saçakları üzerinde geometrik bezeme ile çiçek ve hayvan kompozisyonları görülmektedir Emir Saltuk kümbetinin güneydoğusunda bulunan ikinci kümbetin alt kısmı kare planlı ve on iki cephelidir Yöresel gri renkte bir taştan yapılmış olup üstte bir küçük, altta ise oldukça bezemeli üç büyük penceresi bulunmaktadır Bu kümbetin güney cephesindeki penceresi aynı zamanda mihrap görünümündedir Giriş kapısı üzerindeki kitabe yeri boş olup burada bir kitabe bulunmamaktadır İkinci kümbete 4m uzaklıktaki üçüncü kümbet yöresel Keyek taşından yapılmıştır Kümbet on iki cepheli ve dört pencerelidir Kuzey yönünde giriş kapısı bulunmaktadırİç kısmında oldukça güzel bezenmiş mihrabı vardır Kümbetin üzerini örten konik külahın kasnağında Emir Saltuk Kümbetine benzeyen bezemelere yer verilmiştir Saltukoğulları devrinden kalan bu muhteşem kümbetlerin iki büyük özelliği vardır Birincisi, Anadolu'da yapılmış ilk eserlerden olması, ikincisi bunların üçünün de tamamen birbirinden ayrı mimari üsluplarla yapılmış olmalarıdır Bu kümbetler Milli Eğitim Bakanlığı tarafından l956 yılında onarılmıştır