Şeyh Bedreddin

Şeyh Bedreddin

Osmanlı Devletinin idâresini ele geçirmek isteyen Bâtınî lideri Dedesi Abdülazîz, Sultan Birinci Murâd Hanın ilk zamanlarında Dimetokada ölmüş, babası İsrâil ise, Dimetokadaki Bizans kumandanının kızıyla evlenerek Samavna Kalesine kadı tâyin edilmişti Bu evlilikten, 1368 senesinde, Şeyh Bedreddin doğdu "Simavne Kadısı oğlu" diye biliniyorsa da, sonradan yakıştırma sûretiyle ve yanlışlıkla Kütahyanın Simav kasabasına nispet edilerek Bedreddin Simavî denildi


Şeyh Bedreddîn, küçük yaşta ilim öğrenmeye başladı İlmini arttırmak için önce Bursa, sonra Konya ve Kâhireye gitti Kâhirede büyük âlim Seyyid Şerîf Cürcânî ve Aydınlı Hacı Paşa ile berâber Mübârekşâh Mantıkîden din ilimleri, felsefe ve mantık okudu Tahsilini tamamladıktan sonra Tebrize giderek, Timur Hanın huzûrunda yapılan ilmî sohbetlere iştirak etti Daha sonra Kazvine giden Şeyh Bedreddîn, burada doğru yoldan ayrılarak sapık Bâtınîlik fırkasına girdi Dönüşünde Memlûk Sultânı Melik Zâhir Berkukun oğlu Ferece hoca tâyin edildi Bir müddet sonra Anadoluya dönerek Karaman, Germiyan, Aydın, Tire ve diğer bâzı Batı Anadolu şehirlerini dolaştı


Daha sonra Edirneye yerleşen Şeyh Bedreddînin bu faaliyetleri, Osmanlı Devletinin fetret devrine rastlamıştır Edirnede hükümdârlığını îlân eden Mûsâ Çelebi, Şeyh Bedreddîni kazasker tâyin ederek, bilmeden onun nüfûzunun yayılmasına yardım etti Bundan istifâde eden Şeyh Bedreddîn, sinsi bir şekilde faaliyetlerine hız verdi Onun asıl gâyesi devlet idâresini eline geçirmekti Ancak Çelebi Mehmed Han, kardeşi Mûsâ Çelebiyi yenip birliği sağlayarak devlete hâkim olunca, Şeyh Bedreddîni görevinden alarak, İzmitte mecbûrî ikâmete memur etti


İzmitte yerleşen Şeyh Bedreddîn, Osmanoğullarının saltanatını yıkmak için, câhil halk tabakası üzerinde etkili olabilecek fikirlerini yaymak için kitaplar yazdı Her türlü mülkiyetin kaldırılması ve toprakla malın müşterek olmasını tavsiye eden Şeyh Bedreddîn, komünizme benzeyen bir sistemi halk arasında yaymaya başladı Aynı zamanda Bâtınîlik propagandası yaparak Ehl-i sünnet akîdelerini yıkmaya çalıştı


Şeyh Bedreddînin, Anadolunun çeşitli yerlerinde halîfeleri vardı Bunlar arasında bilhassa İzmir civârındaki Karaburunda bulunan Börklüce Mustafa adındaki halîfesi, etrâfında binlerce taraftar topladı Şeyh Bedreddîn, hacca gitmek bahânesiyle Kastamonuya ve oradan da Sinopa geçerek, bir gemiyle Kefe limanına çıktı Daha sonra Eflak Voyvodasının yanına gitti Eflak Voyvodası Türk hâkimiyetinden kurtulmak ümîdiyle Bedreddîne elinden gelen yardımı yaptı


Böylece Rumelide Şeyh Bedreddîn, Karaburunda Börklüce Mustafa, Manisada Börklücenin sağ kolu, Yahûdî dönmesi Torlak Kemâl, devlete isyân bayrağını açtılar Tunanın güneyine geçen Bedreddîn, ne kadar âsî varsa etrâfına toplayarak Deliormanda kuvvetlerini arttırdı Börklüce Mustafanın beş bin kişiyle İzmir sancakbeyini yenmesi üzerine isyân korkunç bir hâl aldı Son olarak Saruhan sancak beyinin Börklüceye yenilmesi, Çelebi Sultan Mehmed Hanı harekete geçirdi Veliahd Şehzâde Murâdın yanına Vezîriâzam Bayezid Paşayı katıp Börklücenin üzerine gönderdi Bayezid Paşa, yapılan muhârebede âsîlerin pek çoğunu imhâ etti Kalanını esir aldı Esirlerin çoğunu, sorgulamadan sonra cezâlandırdı Börklüce Mustafa, mahkeme edildikten sonra îdâmına karar verildi ve karar yerine getirildi Manisa civârında Torlak Kemâl ile 3000 âsî de yakalanıp öldürüldü Anadoluda isyânın bastırıldığını öğrenen Şeyh Bedreddîn, Deliormanda müşkül vaziyette kaldı Çünkü etrâfında bulunan çapulcuların büyük bir kısmı Anadoludaki isyânın bastırıldığını duyarak kaçmışlardı Bu sebeple Bayezid Paşa, Rumeliye geçerek, Bedreddîn ve taraftarlarını Deliormanda küçük bir çarpışmadan sonra kolaylıkla yakaladı Kardeşi Mustafa Çelebiye karşı Rumeliye geçmiş olan Çelebi Sultan Mehmed Hanın bulunduğu Sereze yolladı Sultan Mehmed Han, onu, Mevlânâ Haydar başkanlığındaki mahkemenin huzûruna çıkarttı


Bedreddîn, Heratlı Mevlânâ Haydarın suâlleri netîcesinde, suçlu ve cezâsının îdâm olduğunu bizzât kabul etti 1420 senesinde, Serez pazarında asıldı Bu sûretle, Mustafa Çelebi hâdisesi ile aynı zamanda vukû bulan ve devleti çok zor duruma sokan ayaklanma, Bayezid Paşanın gayret ve çalışmalarıyla ortadan kaldırıldı


Şeyh Bedreddîn, Ehl-i sünnet akîdesini çok iyi öğrenmişti Sonraları sapıtarak Peygamber efendimizin yolunu yıkmak için sinsi fikirleri yansıtan bir çok kitap yazdı Bâtınî îtikâdına göre yazdığı Vâridât adlı eserinde, Cenneti, Cehennemi ve kıyâmette insanların dirileceğini inkâr etmektedir