Einstein'ın Teklifini İnönü Reddetmiş

Einstein'ın teklifini İnönü reddetmiş
instein'ın teklifini İnönü reddetmiş[/url]

Geçenlerde katıldığım bir TV programında konuklardan birisi çok önemli bir buluşmuş gibi Albert Einstein'ın Atatürk'e bir mektup yazdığını söyledi
Muradı, o zamanlar Türkiye'nin itibarının çok yükseklerde olduğunu ispatlamaktı Oysa şimdi öyle miydi ya! Yüzümüze bakan bile yoktu!
Aslında Einstein o mektubu Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'e değil, Başbakanlığa yazmıştı ve o tarihte başbakan da İsmet Paşa'ydı Hatta mektup Atatürk'e yazılmadığı gibi, yazan kişi de Einstein değildi Sadece imzası vardı altında, o kadar
Einstein, bir Yahudi yardımlaşma kuruluşu olan OSE Yahudi Sağlık Derneği'nin onursal başkanıydı, bu nedenle yokluğunda yazılar rahatça gönderilebilsinler diye ya boş kâğıtların altını imzalıyor ya da yazılar masasına geldiğinde toplu olarak imzalıyordu
Böylece bazılarının "Bakın o zamanlar 'büyük dâhi' Einstein bile bize hayrandı" türünden sallama seanslarında dile düşürdükleri o mektup, bir gözbağcılığa kurban edilmiştir İşin daha da garibi, bazı tarih heveskârlarının Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'ndeki dosyanın devamına bakmadan, sadece Einstein'ın mektubunu ele alıp üzerine balıklama atlamış olmalarıdır Oysa dosyanın devamındaki İsmet Paşa'nın Einstein'a verdiği olumsuz cevap, işlerine gelmediği için olsa gerek, ısrarla gizlenmektedir
Oysa tarih, belgelerin sadece işinize gelen kısmına bakmak demek değildir Bütününe bakabilmektir Ne kadar bütüne bakabilirseniz o kadar lezzetli ve uzun ömürlü bir yemek çıkartabilirsiniz masaya
İşte araştırmacı Rifat NBali, Prof Emre Dölen ve Prof Aykut Kazancıgil ile yurtdışında Arnold Reisman'ın yaptıkları titiz incelemeler, bize bu mektup olayının bilmediğimiz yönleri olduğunu gösteriyor ve bir efsaneyi yerle bir edecek çarpıcılıkta veriler sunuyor Aynı zamanda bir belgenin nasıl okunacağını veya nasıl okunmaması gerektiğini de gösteren veriler bunlar
Belgenin bilinmeyen yönlerini şöyle toparlamaya çalışayım: Mektup Atatürk'e değil, Başbakan'a yazılmıştır Ancak Atatürk'ün Yahudi diş doktoru Sami Günzberg, Atatürk'e mektup hakkında bilgi veren 30 Eylül tarihli ikinci bir mektup kaleme almıştır Atatürk, olaydan işte bu mektup vasıtasıyla haberdar olmuştur Mektubun yazıldığı tarihte Einstein, Belçika'daydı Bu yüzden mektubu bizzat yazmış olamaz Mektubun, Einstein arşivinin resmi kaynağı olan İsrail'deki İbrani Üniversitesi'nde bir kopyasının bulunmayışı da mektubun ünlü bilim adamına ait olmadığını, olsa olsa imzasını kullanmış olabileceğini gösteriyor Tek dayanak, Einstein'ın hayatının 1930'lu yıllara rastlayan döneminde dünyadaki Yahudi bilim adamlarına yardım toplamakla ilgilendiğini bilmemizdir Mektup ünlü bilim adamının bu misyonuyla uyum içindedir OSE, Yahudilerin hayatlarını düzenlemek ve kurtarmakla görevli bir Yahudi örgütüdür Mektupta açıkça "Yahudi" kelimesi geçmese de, maksadın Almanya'da durumları tehlikede olan Yahudi tıp adamlarının hayatlarını korumak olduğu açıktır Türkiye daha önce Nazilerin baskısından kaçmış olan kimi Alman bilim adamlarına kucak açmıştı, daha da açacaktı Nitekim sonraki yıllarda gelen hocalarla birlikte Türkiye'deki üniversitelerde Yahudi kökenli bilim adamı ve aydınların toplam sayısı 190'ı geçecektir
Şimdi Einstein'ın mektubuna gelelim
"Albert Einstein" ıslak imzalı mektup 17 Eylül 1933 tarihlidir Einstein, İnönü'den Almanya'da görev yapamayan 40 profesör ve doktorun kariyerlerini Türkiye'de sürdürmelerine izin verilmesini istiyor ve bir yıl bedava çalışacaklarını da sözlerine ekliyor
Ancak mektubun çevirisinin kenarına kurumlarımızdaki yolculuğu sırasında bazı yorumlar düşüldüğü dikkatlerden kaçmıyor Mesela altta "Teklifin kanuni mevzuata uygun olmadığı" yazılıdır Başka bir not ise şöyle diyor: "Bunları bugünkü şerâite (şartlara) göre kabule imkân yoktur"
Bunlar bize Einstein'ın mektubunun Ankara'da hiç de davul zurnayla karşılanmadığını ve zannedildiği gibi olumlu bakılmadığını gösteren ilk işaretlerdir Nitekim Başbakan İsmet Paşa'nın 14 Kasım 1933 tarihli olumsuz cevabı bu kanaatlerden etkilenecektir
Başbakanın Einstein'ı reddettiği cevabı özetle şöyledir:
"Sayın Profesör,
Mektubunuzu aldım Teklifinizin çok cazip olduğunu kabul etmeme rağmen onu ülkemizin kanun ve nizamlarıyla uyuşturma imkânı görmediğimi söylemek zorundayım İçinde bulunduğumuz şartlarda bu beylerden daha fazla istihdam etmemiz maalesef mümkün değildir İsteğinizi tatmin edememekten dolayı üzüntülerimi bildirir, en derin hislerime inanmanızı rica ederim"
Einstein başta olmak üzere Yahudi yardım kuruluşu (OSE), aldıkları red cevabından fena halde hayal kırıklığına uğramışlardı Bunun üzerine OSE adına Sami Günzberg, son bir umutla İran'a mektup yazacak, aynı teklifi bu defa onlara yapacaktı Nihayet Günzberg, Paris'e giden Sağlık Bakanı Refik Saydam'la konuyu görüşmek isteyecek ama bir sonuç çıkmayacaktı
Sonuçta Türk hükümetinin tavrı değişmedi Einstein'ın teklifi geri çevrilmişti
Şimdi soralım:
Einstein'ın bize bir teklifi var diye o zamanların Türkiye'sini neredeyse uzayda görmeye kalkanlar, onun teklifini reddettiğimizi okuyunca bu defa kanaatlerini 180 derece değiştirecek ve 1930'larda ne kadar 'geri' bir ülke olduğumuzu mu söylemeye başlayacaklardır?
Salt Einstein'ın teklifi eğer bir ülkeyi 'ileri' yapıyorsa, İnönü'nün ret cevabından sonra biz 'geri', İran'a teklif yapıldığında ise İran bizden daha 'ileri' bir ülke mi olmuştur? O zaman kim ileri, kim geri? diye bir soruyu sorma hakkımız doğmaz mı?
Ve eğer Einstein'ın mektup yazdığı kişi önemli oluyorsa ret cevabı veren kişi ne oluyor? Cevabı sizin irfanınıza emanet ediyorum marmagan@zamancomtr
***


Einstein, 40 profesör ve doktorun kariyerlerini Türkiye'de sürdürmelerine izin verilmesini istiyor
***


Başbakan İsmet İnönü'nün Einstein'ın teklifini geri çevirdiği cevabı (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030101168103)

16 Mayıs 2010, Pazar

Geçenlerde katıldığım bir TV programında konuklardan birisi çok önemli bir buluşmuş gibi Albert Einstein'ın Atatürk'e bir mektup yazdığını söyledi
Muradı, o zamanlar Türkiye'nin itibarının çok yükseklerde olduğunu ispatlamaktı Oysa şimdi öyle miydi ya! Yüzümüze bakan bile yoktu!
Aslında Einstein o mektubu Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'e değil, Başbakanlığa yazmıştı ve o tarihte başbakan da İsmet Paşa'ydı Hatta mektup Atatürk'e yazılmadığı gibi, yazan kişi de Einstein değildi Sadece imzası vardı altında, o kadar
Einstein, bir Yahudi yardımlaşma kuruluşu olan OSE Yahudi Sağlık Derneği'nin onursal başkanıydı, bu nedenle yokluğunda yazılar rahatça gönderilebilsinler diye ya boş kâğıtların altını imzalıyor ya da yazılar masasına geldiğinde toplu olarak imzalıyordu
Böylece bazılarının "Bakın o zamanlar 'büyük dâhi' Einstein bile bize hayrandı" türünden sallama seanslarında dile düşürdükleri o mektup, bir gözbağcılığa kurban edilmiştir İşin daha da garibi, bazı tarih heveskârlarının Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'ndeki dosyanın devamına bakmadan, sadece Einstein'ın mektubunu ele alıp üzerine balıklama atlamış olmalarıdır Oysa dosyanın devamındaki İsmet Paşa'nın Einstein'a verdiği olumsuz cevap, işlerine gelmediği için olsa gerek, ısrarla gizlenmektedir
Oysa tarih, belgelerin sadece işinize gelen kısmına bakmak demek değildir Bütününe bakabilmektir Ne kadar bütüne bakabilirseniz o kadar lezzetli ve uzun ömürlü bir yemek çıkartabilirsiniz masaya
İşte araştırmacı Rifat NBali, Prof Emre Dölen ve Prof Aykut Kazancıgil ile yurtdışında Arnold Reisman'ın yaptıkları titiz incelemeler, bize bu mektup olayının bilmediğimiz yönleri olduğunu gösteriyor ve bir efsaneyi yerle bir edecek çarpıcılıkta veriler sunuyor Aynı zamanda bir belgenin nasıl okunacağını veya nasıl okunmaması gerektiğini de gösteren veriler bunlar
Belgenin bilinmeyen yönlerini şöyle toparlamaya çalışayım: Mektup Atatürk'e değil, Başbakan'a yazılmıştır Ancak Atatürk'ün Yahudi diş doktoru Sami Günzberg, Atatürk'e mektup hakkında bilgi veren 30 Eylül tarihli ikinci bir mektup kaleme almıştır Atatürk, olaydan işte bu mektup vasıtasıyla haberdar olmuştur Mektubun yazıldığı tarihte Einstein, Belçika'daydı Bu yüzden mektubu bizzat yazmış olamaz Mektubun, Einstein arşivinin resmi kaynağı olan İsrail'deki İbrani Üniversitesi'nde bir kopyasının bulunmayışı da mektubun ünlü bilim adamına ait olmadığını, olsa olsa imzasını kullanmış olabileceğini gösteriyor Tek dayanak, Einstein'ın hayatının 1930'lu yıllara rastlayan döneminde dünyadaki Yahudi bilim adamlarına yardım toplamakla ilgilendiğini bilmemizdir Mektup ünlü bilim adamının bu misyonuyla uyum içindedir OSE, Yahudilerin hayatlarını düzenlemek ve kurtarmakla görevli bir Yahudi örgütüdür Mektupta açıkça "Yahudi" kelimesi geçmese de, maksadın Almanya'da durumları tehlikede olan Yahudi tıp adamlarının hayatlarını korumak olduğu açıktır Türkiye daha önce Nazilerin baskısından kaçmış olan kimi Alman bilim adamlarına kucak açmıştı, daha da açacaktı Nitekim sonraki yıllarda gelen hocalarla birlikte Türkiye'deki üniversitelerde Yahudi kökenli bilim adamı ve aydınların toplam sayısı 190'ı geçecektir
Şimdi Einstein'ın mektubuna gelelim
"Albert Einstein" ıslak imzalı mektup 17 Eylül 1933 tarihlidir Einstein, İnönü'den Almanya'da görev yapamayan 40 profesör ve doktorun kariyerlerini Türkiye'de sürdürmelerine izin verilmesini istiyor ve bir yıl bedava çalışacaklarını da sözlerine ekliyor
Ancak mektubun çevirisinin kenarına kurumlarımızdaki yolculuğu sırasında bazı yorumlar düşüldüğü dikkatlerden kaçmıyor Mesela altta "Teklifin kanuni mevzuata uygun olmadığı" yazılıdır Başka bir not ise şöyle diyor: "Bunları bugünkü şerâite (şartlara) göre kabule imkân yoktur"
Bunlar bize Einstein'ın mektubunun Ankara'da hiç de davul zurnayla karşılanmadığını ve zannedildiği gibi olumlu bakılmadığını gösteren ilk işaretlerdir Nitekim Başbakan İsmet Paşa'nın 14 Kasım 1933 tarihli olumsuz cevabı bu kanaatlerden etkilenecektir
Başbakanın Einstein'ı reddettiği cevabı özetle şöyledir:
"Sayın Profesör,
Mektubunuzu aldım Teklifinizin çok cazip olduğunu kabul etmeme rağmen onu ülkemizin kanun ve nizamlarıyla uyuşturma imkânı görmediğimi söylemek zorundayım İçinde bulunduğumuz şartlarda bu beylerden daha fazla istihdam etmemiz maalesef mümkün değildir İsteğinizi tatmin edememekten dolayı üzüntülerimi bildirir, en derin hislerime inanmanızı rica ederim"
Einstein başta olmak üzere Yahudi yardım kuruluşu (OSE), aldıkları red cevabından fena halde hayal kırıklığına uğramışlardı Bunun üzerine OSE adına Sami Günzberg, son bir umutla İran'a mektup yazacak, aynı teklifi bu defa onlara yapacaktı Nihayet Günzberg, Paris'e giden Sağlık Bakanı Refik Saydam'la konuyu görüşmek isteyecek ama bir sonuç çıkmayacaktı
Sonuçta Türk hükümetinin tavrı değişmedi Einstein'ın teklifi geri çevrilmişti
Şimdi soralım:
Einstein'ın bize bir teklifi var diye o zamanların Türkiye'sini neredeyse uzayda görmeye kalkanlar, onun teklifini reddettiğimizi okuyunca bu defa kanaatlerini 180 derece değiştirecek ve 1930'larda ne kadar 'geri' bir ülke olduğumuzu mu söylemeye başlayacaklardır?
Salt Einstein'ın teklifi eğer bir ülkeyi 'ileri' yapıyorsa, İnönü'nün ret cevabından sonra biz 'geri', İran'a teklif yapıldığında ise İran bizden daha 'ileri' bir ülke mi olmuştur? O zaman kim ileri, kim geri? diye bir soruyu sorma hakkımız doğmaz mı?
Ve eğer Einstein'ın mektup yazdığı kişi önemli oluyorsa ret cevabı veren kişi ne oluyor? Cevabı sizin irfanınıza emanet ediyorum
***


Einstein, 40 profesör ve doktorun kariyerlerini Türkiye'de sürdürmelerine izin verilmesini istiyor
***


Başbakan İsmet İnönü'nün Einstein'ın teklifini geri çevirdiği cevabı (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030101168103)

Mustafa Armagan

16 Mayıs 2010, Pazar