![]() |
Kur'an-İ Kerimde Ahlak Esasları (Vaaz) |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Kur'an-İ Kerimde Ahlak Esasları (Vaaz)Kur'an-ı Kerimde Ahlak Esasları (Vaaz) Yüce Allah insanı muhatap olarak kabul etmiş, bu vesile ile ona değerlerin en büyüğünü vermiştir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İslam Dini, iman ilkelerini insanlara benimsetmek, ibadet esasların hayatlarına aktarmanın yanında ahlaki ilkeler getirmek suretiyle bireylerin en huzurlu bir yaşam sürmelerini sağlamaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ “Sen elbette yüce bir ahlâk üzeresin ![]() ![]() İslam ahlakının ilk ana kaynağı Kur’an-ı Kerimdir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ “Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayasızlığı, fenalık ve azgınlığı da yasaklar ![]() ![]() Kur’an-ı Kerimde geçen ve bizlerden istenilen ilkeler ve bu ilkeler ile ilgili ayet-i kerimeler şunlardır ![]() İyilik, İyi Davranmak ve Güzel Söz Söylemek: وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ “İyilikle kötülük bir olmaz ![]() ![]() ![]() وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالاً فَخُوراً “Allah’a ibadet edin ve ona hiçbir şeyi ortak koşmayın ![]() ![]() ![]() Sözün güzel söylenmesinin önemi ise bizlere şöyle bildirilmektedir ![]() قَوْلٌ مَّعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِّن صَدَقَةٍ يَتْبَعُهَا أَذًى وَاللّهُ غَنِيٌّ حَلِيمٌ “Güzel söz ve bağışlama, arkasından incitme gelen sadakadan daha iyidir ![]() ![]() Doğruluk: إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ “Şüphesiz “Rabbimiz Allah’tır” deyip de, sonra dosdoğru olanlar var ya, onların üzerine akın akın melekler iner ve derler ki: “Korkmayın, üzülmeyin, size (dünyada iken) vadedilmekte olan cennetle sevinin!”[8] Bir başka ayette mealen doğru olanlar için şöyle müjdeler verilmektedir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Sabır: وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ {} الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ “Andolsun ki sizi biraz korku ve açlıkla, bir de mallar, canlar ve ürünlerden eksilterek deneriz ![]() ![]() ![]() Tevazu: وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَاماً “Rahmân’ın kulları, yeryüzünde vakar ve tevazu ile yürüyen kimselerdir ![]() ![]() İffetli Olmak: قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ “Mü’min erkeklere söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar ![]() ![]() ![]() İnfak (Maddi Yardım) Etmek ve Yardımlaşmak: الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرّاً وَعَلاَنِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ “Mallarını gece gündüz; gizli ve açık Allah yolunda harcayanlar var ya, onların Rableri katında mükafatları vardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ “…İyilik ve takva (Allah’a karşı gelmekten sakınma) üzere yardımlaşın ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Sözünde Durmak: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ {} كَبُرَ مَقْتاً عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ “Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz? Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz, Allah katında büyük gazap gerektiren bir iştir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Bağışlama (Affedicilik): “Ey iman edenler! Eşlerinizden ve çocuklarınızdan size düşman olabilecekler vardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Adalet, Adil Olmak: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاء لِلّهِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالأَقْرَبِينَ إِن يَكُنْ غَنِيّاً أَوْ فَقَيراً فَاللّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلاَ تَتَّبِعُواْ الْهَوَى أَن تَعْدِلُواْ وَإِن تَلْوُواْ أَوْ تُعْرِضُواْ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيراً “Ey iman edenler, kendiniz, anne-babanız ve yakınlarınız aleyhine bile olsa, Allah için şahidler olarak adaleti ayakta tutun ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Zandan sakınmak, Gıybet Etmemek ve Kusur Araştırmamak: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضاً أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ “Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan sakının ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İftira: إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ {} يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ “İffetli ve (haklarında uydurulan kötülüklerden) habersiz mü’min kadınlara zina isnat edenler, gerçekten dünya ve ahirette lanetlenmişlerdir ![]() ![]() Yalan Söylemek: إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَأُوْلـئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ “Yalanı, ancak Allah’ın âyetlerine inanmayanlar uydurur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kibir: وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ “Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü Allah hiçbir kibirleneni, övüngeni sevmez ![]() ![]() ![]() ![]() Cimrilik ve İsraf: وَلاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ هُوَ خَيْراً لَّهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَّهُمْ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُواْ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلِلّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ “Allah’ın kendilerine lütfundan verdiği nimetlerde cimrilik edenler, bunun, kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kur’an-ı Kerim helal olan şeylerden yenilip içilmesini ama israf edilmemesini istemektedir ![]() ![]() وكُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ “Yiyin için fakat israf etmeyin ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Cana Kıymak (Adam Öldürmek): مَن قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً “…Kim, bir insanı, bir can karşılığı veya yeryüzünde bir bozgunculuk çıkarmak karşılığı olmaksızın öldürürse, o sanki bütün insanları öldürmüştür ![]() ![]() ![]() ![]() Gösteriş (Riya): “Ey iman edenler! Allah’a ve ahiret gününe inanmadığı halde insanlara gösteriş olsun diye malını harcayan kimse gibi, sadakalarınızı başa kakmak ve gönül kırmak suretiyle boşa çıkarmayın ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İçki İçmek ve Kumar Oynamak: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ {} إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ “Ey iman edenler! (Aklı örten) içki (ve benzeri şeyler), kumar, dikili taşlar ve fal okları ancak, şeytan işi birer pisliktir ![]() ![]() ![]() Zina ve Fuhuş: وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً “Zinaya yaklaşmayın ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Bozgunculuk (Fesat) Çıkarmak ve Haset Etmek: “Ki (bunlar) Allah'ın ahdini onu kesin olarak onayladıktan sonra bozarlar Allah'ın kendisiyle birleştirilmesini emrettiği şeyi keserler ve yeryüzünde bozgunculuk çıkarırlar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kuran’ı Kerimin sondan bir önceki süre olan felak süresinde ise haset yapanların şerli olduğu ve onların şerrinden Allah’a sığınılması gerektiği bildirilmektedir ![]() Alay Etmek: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن يَكُونُوا خَيْراً مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن يَكُنَّ خَيْراً مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ “Ey iman edenler! Bir topluluk bir diğerini alaya almasın ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Haksız Kazanç ve Rüşvet: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنكُمْ وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيماً “Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() وَلاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُواْ بِهَا إِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُواْ فَرِيقاً مِّنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالإِثْمِ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ “Aranızda birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin ![]() ![]() Sonuç itibariyle Kutsal Kitabımız Kur’an-ı Kerim insan için en güzel ahlaki ilkeleri emretmiş, nefse hoş gelse de insana zarar veren kötü ahlaki ilkeleri ise yasak kapsamına almıştır ![]() ![]() ![]() ![]() Bu dünya hayatında Rabbimizin ve insanların rızasını kazanmak için adaletli olmalı, iyilik yapmalı, doğru söz söylemeli, tevazulu, iffetli ve sabırlı olmalı, bizde olanları olmayanlara aktarmak suretiyle yardımda bulunmalı, yalan söylememeli, insanları zan altında tutmamalı, gıybet etmemeli, iftirada bulunmamalı, cana kıymamalı, haksız kazanç yollarının tümünden uzak kalmalı, fuhşiyata ve zinaya düşmemeli, gayri meşru yolların tümünden kaçınmalı, kibri hayatımızdan çekip almalı, insanları alaya almamalı, insanlar arasında fesat çıkarmamalı ve haset etmemeliyiz ![]() Yüce Rabbim ahlaken kemale erişmişlerden eylesin ![]() ![]() Cumanız mübarek olsun ![]() ![]() Ahmet ÜNAL Vaiz [1] Kalem, 68/4 [2] İmam Malik, Muvatta, Hüsnü’l-Hulk, 8 [3] Müslim, Namaz, Hadis No: 746 [4] Nahl, 16/90 [5] Fussilet, 41/34 [6] Nisa, 4/36 [7] Bakara, 2/263 [8] Fussilet, 41/30 [9] Maide, 5/119 [10] Bakara, 2/155-156 [11] Furkan, 25/63 [12] Nur, 24/30-31 [13] Bakara, 2/274 [14] İsra, 17/26-27 [15] Maide, 5/2 [16] Hadid, 57/7 [17] Saff, 61/2-3 [18] Nahl, 16/91 [19] Teğabun, 64/14 [20] Al-i İmran, 3/159 [21] Nisa, 4/135 [22] Nisa, 4/58 [23] Maide, 5/8 [24] Hucurat, 49/12 [25] Nur, 24/23-24 [26] Nahl, 16/105 [27] Hac, 22/30 [28] En’am, 6/21 [29] Nahl, 16/116 [30] Lokman, 31/18 [31] Kasas, 28/83 [32] Gafir, 40/76 [33] Al-i İmran, 3/180 [34] Araf, 7/31 [35] Furkan, 25/67 [36] Maide, 5/32 [37] Nisa, 4/93 [38] Bakara, 2/264 [39] Maun, 107/4-6 [40] Maide, 5/90-91 [41] İsra, 17/32 [42] Furkan, 25/68 [43] Bakara, 2/27 [44] Rum, 30/41 [45] Felak, 113/1-5 [46] Hucurat, 49/11 [47] Nisa, 4/29 [48] Bakara, 2/188 |
![]() |
![]() |
|