1 Depo Benzin 1 Dolar

Neresi mi burası? Emin olun dünya üzerinde Dahası da var; elektrik, su, ulaşım, ısınma bedava
BBC muhabiri Natalya Antelava
Türkmenistan'a dair objektif bir gözlem yazısı kaleme aldı
İşte o yazı ile Türkmenistan;

Türkmenistan, yıllarca eski Cumhurbaşkanı Saparmurat Niyazov'un sıradışı uygulamaları ve özgürlüklere gelen kısıtlamalarla dünya gündemine geldi

Ama Türkmenistan'ın içi, dışarıdan görüldüğünden çok daha farklı
Aşkabat'ın merkezinde, Türkmenistan Ulusal Havayolları'nın aydınlık bürosundayım Çalışanlar canayakın ve kibar Kasada oturan hanım, pasaportuma bakıyor ve özür diler gibi bir tebessümle dönüp;
"Çok üzgünüm!" diyor "Yabancı ülke vatandaşı olduğunuz için, biletiniz daha pahalıya gelecek"
Nefesimi tutuyor, en kötüsüne hazırlıyorum kendimi
"Toplam on dört dolar" diyor kadın
On dört dolar mı? Türkmenbaşı'na, yani başkentten 700 kilometre uzak bir kente gidiş dönüş bileti için hem de?
"Peki, ucuz bilet ne kadardı ki?" diye soruyorum
"Ah, Türkmenistan vatandaşları için bir dolar altmış sent
" diyor Gülüyor

Bir dolara bir depo benzin

Başkentin kenar semtlerinde, yeni apartman dairesinde oturan 36 yaşındaki Tatyana neden ülkeden asla ayrılmak istemediğini anlatıyor bana

"Komşularımıza bak" diyor, "Afganistan'da kaos var, kan gölüne dönmüş İran her an bombalanabilir Özbekistan o kadar yoksul ki, herkes ülkeden kaçıyor Burada biz ise barış içinde, istikrar içinde yaşıyoruz Yarın ne olacağını biliyoruz"

Bir süpermarketin yöneticisi olan Tatyana, ayda 200 dolar kazanıyor
Kulağa öyle çok bir para gibi gelmiyor bu belki ama, ülkede bir otomobil deposu da sadece bir dolara doluyor Elektrik, gaz, su ve ulaşım bedava Konut kredileri çok düşük faizlerle veriliyor Ve ülkede isteyen herkes istediği yere uçakla iki doların altına gidebiliyor
"Siz Batıdakilerin anlamadıkları şey şu:" diyor Tatyana, "Niyazov sadece kendisinin altın heykellerini diktirmedi, bizim için de rahat, iyi bir sistem yarattı"
Aşkabat'ın iki yanı ağaçlarla dolu geniş caddelerinde arabamızı sürerken, bir meslektaşım "İyi işler bir otokrasi, iyi işlemeyen bir demokrasiden daha iyidir" diyor

KENDİNE ÖZGÜ VATAN YARATTI
Eskiden kendisi gibi Sovyetler Birliği'ne bağlı olan komşularının aksine, Türkmenistan demokrasiyi hiç denemedi
Niyazov seçimleri gözlemeleri için Avrupalı gözlemcileri ülkeye davet etmedi, medyanın özgürlüğü üzerine nutuklar atmadı ya da kendisini dünyanın tek bir süpergücüyle müttefik olmaya zorlamadı
Doğal gaz zengini ülkesinin etrafına sıkıca kendi demir perdesini gerdi ve onu dış dünyadan uzak tuttu
Yabancılara hep derin bir şüpheyle yaklaştı, Sovyet tarzı güvenlik sistemini modernize etti, ekonomiyi sübvanse etti ve Lenin'in heykellerinin yerine kendininkileri dikti

Ama organize suçun kökünü kurutarak ve küçük işletmelerin gelişmesine izin vererek Sovyet sistemini bir şekilde geliştirdi de Ölümünden bir yıl sonra, Türkmenlerin büyük bölümü siyasi ve basın özgürlüğünün eksikliğine karşın, Niyazov'un çabalarını övgüyle anıyor



RUHNAME OKUNUYOR


Okullarda onun yazdığı Ruhname isimli kitabın okutulması hakkında? ABD'de eğitim görmüş 20 yaşındaki Irina'ya sordum bunu
Omuzlarını silkti Eee, ne olmuş yani? Ne var bunda?
"Buna tarihin bir parçası gözüyle bakıyoruz Benim anne-babam Lenin'in, Marx'ın yazdığı birçok kitabı okumuş Benim de tek bir kitabı, Ruhname'yi okumam gerekti"
Buradaki birçok kişi gibi, o da Türkmenistan'ın yeni cumhurbaşkanıyla birlikte yavaş yavaş değişmesinden memnun olduğunu söylüyor
Niyazov'un halefi, ülkenin eski sağlık bakanı Batı dünyası için aradaki tek fark, telaffuzu neredeyse imkânsız olan ismi Kurbankulu Berdimuhammedov
Ancak Aşkabat'taki bazı diplomatlara göre, yeni cumhurbaşkanı bir vizyon adamı Selefinin hatalarını yavaş yavaş ve büyük bir dikkatle tamir etmeye çalışıyor
Bazı tasvip edilmeyen kararları geri döndürdü bile: Mesela kırsal kesimlerdeki kütüphaneler ve hastaneler yeniden açıldı, internet üzerindeki yasak kaldırıldı ve çocuklar artık yabancı dil öğrenmeleri ve ülke dışında eğitim görmeleri için teşvik ediliyor
Türkmenistan için bunlar devrim niteliğinde değişimler Ancak, ülkenin batı tarzı bir demokrasiyi kucaklamaya hazırlandığı anlamına gelmiyorlar
Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov belki ülkeyi dışarı açmak istiyor olabilir ama Sovyet tarzı otokrasiyi de sağlam tutmaya söz verdi Zaten, buradaki pek çok kimse de bunu istiyor gibi görünüyor