Gnetales

Gnetales - Gnetales Nedir - Gnetales Bitkisi



Morfolojik özellikleri


Odunsu veya sarılıcı bitkilerdir Bu ordo yaklaşık 80 tür ihtiva eder Gövdeleri basit veya dallanmıştır Bu ordo mensupları diğer Gymnosperm’lerden farklı olarak odun yapılarında trakeler ve sklerankima lifleri de ihtiva ederler Çiçekler tek eşeyli ve basit periyantlıdır Mikrosporofiller Angiosperm’lerin stamenlerine benzerler Dişi çiçeklerde atrop birer tohum taslağı bulunur, arkegonlar sadece Ephedraceae familyası mensuplarında mevcut diğerlerinde değildir Diğerlerinde yumurta hücresi veya yumurta nukleusuna kadar indirgenmiştir Gnetales mensupları Angiosperm’ler ile gymnosperm’ler arasında geçit teşkil ederler

Bu ordo birbirinden çok farklı özellikte ayrı 3 familyaya ayrılarak incelenir


Welwitschiaceae


Bu familya tek cins ve tek tür ihtiva eder (monotipik) Welwitschia mirabilis; Angola ve Güneybatı Afrika’da mevcuttur Bitkiler pancarı andıran kalın ve kısa aynı zamanda yumru şeklinde gövdeye sahiptirler Yaprakları karşılıklı bir çift ve şeritsi, uzunlukları 3 m’yi bulur Yapraklar uç kısımdan çürür ve tabandan büyümeye devam eder Bitkinin hayatı boyunca ilk meydana gelen yapraklar üzerinde kalır Bitkiler dioik, kozalak şeklinde çiçek durumu teşkil ederler Tohumlar 2 kotiledonlu, etlenmez, kuru kalır ve geniş kanatlar taşır

Bu familyanın tek cinsi Welwitschia’dır Güney Afrika’da özellikle çöllerde yayılış gösteren tek türü Welwitschiaceae mirabilis ’ dir


Ephedraceae


Bu familyanın tek cinsi Ephedra’dır Bu cinsin de dünyada 40 türü mevcuttur

Ephedra türleri Akdeniz Bölgesinden Orta Asya’ya kadar yayılmıştır Münferit olarak Orta Avrupa, Kuzey Amerika ve Güney Amerika’da mevcuttur

Genellikle kurak yerlerde yayılmış zengin dallanma göstermiştir, dekussat dizilişli, küçük pulsu yapraklar ihtiva eden, çalı şeklinde bitkilerdir Genellikle dioiktirler

Erkek çiçekler, tek veya çiçek durumu halinde, kısa sürgünlerden braktelerin koltuğundan çıkarlar ve basit ihtiva ederler

Dişi çiçekler kısa sürgünlerin ucunda 2-3’lü gruplar halinde, pulsu brakte çiftleri ile çevrilidirler Her çiçek 2 örtü yaprağın birleşmesinden meydana gelen bir periyant halindedir Çiçekler tek tohum taslağı (ovül) ihtiva ederler

Bunlarda Angiosperm’lerdeki çift döllenmeyi andırırlar Erkek gametlerden biri yumurta hücresi ile birleşir, diğeri karın kanal hücresi ile birleşir Tohumları ekseriye kanatlı veya etlenen braktelerle çevrilidir

Ephedra yurdumuzda 3 türle temsil edilmektedir

Ephedra major, Orta Anadolu, Akdeniz Bölgesinden batı Himalayalara kadar yayılmıştır

Ephedra distachya, Yurdumuzda Akdeniz Bölgesi, Orta ve Doğu Anadolu Bölgelerinde dağınık ollarak bulunur Orta Avrupa, Güney ve Orta Asya’dan Sibirya’ya kadar yayılmıştır

Ephedra campylopoda, Anadolu’da yer yer bulunur Kıbrıs ve Batı Suriye’de mevcuttur

Gnetaceae


Bu familyanın da tek cinsi Gnetum’dur 40 kadar tür ihtiva eder

Daha çok Tropik Asya, Tropik Batı Afrika ve Amazon Bölgesinde yayılmışlardır Genellikle sarılıcı bitkiler, nadiren ağaç şeklindedirler Bunların çiçekli bitkilerinkine benzer şekilde geniş yapraklara sahiptir Dioik olan ağaçların çiçekleri tek eşeylidir

Erkek çiçekler başak şeklinde, kat kat daireler şeklinde sıralanmış ve her katın tabanını bir çift brakte teşkil eder Mikrosporofiller stamenlere benzer

Dişi çiçekler kat kat sıralanmış çiçek durumları şeklindedir Her katın tabanında yaka şeklinde birleşmiş brakte çiftleri bulunur Her çiçek dıştan içe doğru içiçe geçmiş boru şeklinde 2 perigon, uzun ve ucu çiçekten dışarıya uzanan integüment ve bir atrop tohum taslağı ihtiva eder Döllenmede 2 sperma nukleusu 2 yumurta hücresi ile birleşir ve meydana gelen zigotlardan oluşan embriyolardan sadece bir tanesi gelişir Bunların tohumlarının dış kısmı etli, iç kısmı sert bir örtü ile çevrilidir, bakkayı andırır Türlerin çoğunun tohumları yenir