Süleymâniye Medreseleri İstanbul

Süleymaniye Medreseleri Hakkında - Süleymaniye Medreseleri Mimarisi - Süleymaniye Medreseleri Tarihçesi - Mimar Sinan Eserleri


Batıda "Muhteşem Süleyman" diye tanınan Kanuni Sultan Süleyman´ın imparatorluğun güç ve ihtişamını yalnızca siyasi, askeri, iktisadi, idari vs sahalarda değil aynı zamanda ilim alanında da ortaya koyduğu Süley-maniye Medreseleri gerçek anlamı ile bir ilim ve eğitim kompleksi

Süleymaniye Medreseleri (Eminönü) İstanbul Eminönü ilçesi, Süleymaniye’de Kanuni Sultan Süleyman’ın (1520–1566) 1550–1557 yılında yaptırmış olduğu külliye cami, medreseler, türbeler, hamam, imaret, darülkurra, darüşşifa, tabhane, sıbyan mektebi, arastalardan meydana gelmiştir Külliyenin mimarı Mimar Sinan’dır

Süleymaniye Medreseleri (Eminönü)

Külliyenin medreseleri Evvel, Sani, Salis, Rabi, Darü’l-Hadis ve Tıp Medresesi’nden meydana gelmiştir Kanuni Sultan Süleyman ordusunun mühendis ve doktor ihtiyacının yanı sıra eğitim ve bilim için bu medreseleri yaptırmıştır Bunlardan Darü’l-Hadis Müderrisliğine daha önce Bağdat kadılığı yapan ünlü âlim Molla Yahya Bin Mureddin’i getirmiştir Onun yanı sıra devrin ulemasından Kadızade Şemseddin Ahmet, Mimarzade Musluhiddin Mustafa, Karahisarlı Şeyh Mehmet Efendi de burada ders vermiştir Tetüme Medresesinde Süleymaniye medreselerinde yüksek tahsillerini yapacak için de olanak sağlamıştır


Süleymaniye Medresesinin yapımı ile birlikte o zamana kadar devrin ünlü kültür yuvarlarından Fatih Medreseleri ikinci planda kalmıştır XVII yüzyılda Süleymaniye Medreselerinde yapılan düzenleme ile burası 12 dereceye kadar yükseltilmiş ve bu düzen Osmanlıların son zamanına kadar sürmüştür Süleymaniye Medreselerindeki eğitim İptidai’den başlayarak eğitimin en yüksek derecesi olan Darü’l-Hadis’le son bulmuştur


Yapı topluluğunun meyilli bir arazide oturtulması için arazinin meyline uydurularak medreselere en üst kottan girilmiş ve bu kota dershaneler yerleştirilmiştir Hücrelerin önüne kademeli revaklar yerleştirilmiş, revak dışındaki yerlere de iki yandan merdivenlerle inilmiştir Avluya doğru bir cumba ile uzanan dershanelerin altına da birer çeşme yerleştirilmiştir Medreselerde 21’er hücre, birer nişli medrese odası ve helâlar bulunmaktadır Medrese hücreleri kare planlı olup, üzerleri kubbe ve tonozlarla örtülmüştür İçlerine ocak nişleri ile dolap yerleri eklenmiştir Ayrıca bunlar önlerindeki revaklara ve dışarıya dikdörtgen söveli birer pencere ile açılmıştır


Süleymaniye Medreseleri kesme taştan, avlu etrafında sıralanmış medrese hücreleri ile dershaneden meydana gelmiştir Simetrik düzende bir iç avlu ile birbirlerinden ayrılan Salis ve Rabi medreseleri Osmanlıların yapmış olduğu medreseler içerisinde mekân yönünden en zengin kuruluşlardır Caminin girişinin batısında Salis, güneyinde de Rabi medresesi yer almaktadır Bu medreselerin altında dükkânları ile Tiryaki Çarşısı bulunmaktadır Bu medreseler kare planlı bir avlunun çevresinde, kare planlı olarak yapılmışlardır 20 medrese hücresi önlerindeki kubbeli revakların arkasına simetrik olarak sıralanmıştır Rabi ve Salis medreseleri birbirine simetrik düzende yerleştirilmiştir


Darü’l-Hadis Medresesi külliyenin cami mihrabının karşısında yapılmıştır Kesme taştan yüksek kubbesi ile dikkati çeken bu bölümde Hadis ilimleri ile ilgili eğitim verilmekte idi Caminin girişinin doğusunda Evvel, kuzeyinde de Sani Medresesi bulunmaktadır Dar bir yolun iki tarafına simetrik olarak yerleştirilen bu medreselerin altında öğrenci hücreleri bulunmaktadır Bu yapılarda 23 hücre bir dershane, helâlar ve müderrisler için bir ev bulunmaktadır


Tıp Medresesi yapı topluluğuna 1552 yılında eklenmiş olup, Darü’l-Hadis ve Salis medreselerinin arasındadır Bu medrese de dükkânlar üzerine oturtulmuştur Tiryaki Çarşısının doğusunu oluşturan bu medresenin arkasına doğumevi yapıldığından özgün durumu hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır Günümüze bu medreseden yalnızca Tiryaki Çarşısı üzerindeki bir sıra hücresi gelebilmiştir


Süleymaniye Medreseleri Osmanlı akademik hiyerarşisi içinde en üst noktayı temsil ediyordu Süleymaniye Külliyesi içinde yer alan bu eğitim kompleksi dört medrese, bir Darülha-dis, bir Darüttıb ve bir de Mülazımlar Medresesi'nden müteşekkildir Süleymaniye Medreselerinin Marmara tarafındaki ikisi Evvel ve Sani Medreseleridir Planları birebir aynı olan iki medresenin ortasından Ayşekadın Hamamı Sokağı geçer Medreselerin girişleri de bu sokağa açılmaktadır Her iki medrese de, kare planlı bir avlu etrafına dizilmiş yirmi iki adet medrese hücresi ve bir dershaneden oluşmaktadır Marmara tarafı medreseleri günümüzde Süleymaniye Kütüphanesi olarak hizmet vermeye devam etmektedir Dershane ise okuma salonu olarak kullanılmaktadır Süleymaniye Medreseleri'nin Haliç tarafına bakan diğer ikisi Sâlis ve Râbi Medreseleridir Bunlar Mimar Sinan Caddesi üzerindedirler Bu iki medresenin planları da birebir aynıdır Yan yana bina edilmiş, asıl girişleri Mimar Sinan Caddesi'ne açılan ve aralarında boş bir avlu bulunan bu iki medresenin planları da simetriktir Sâlis ve Râbi Medreseleri eğimli bir arazi üzerinde konumlanmıştır Arazinin eğiminin kullanımı Sinan'ın mimari dehasını ortaya koymaktadır Arazinin eğimi dolayısıyla kubbeler Halic'e doğru kademeli olarak azalmaktadırlar Medrese avlusu da düz bir zemine sahip değildir Eğime uygun olarak iki taraça ve taraçaların her iki tarafında basamaklar bulunmaktadır Medrese hücreleri kare planlı revaklı avlu etrafında sıralanmışlardır İki medresenin üç cephede toplam yirmişer adet odası vardır Odalar kubbeli ve ocaklı olup, raf şeklinde bölümlenmiş nişleri bulunmaktadır Medrese hücrelerinin bazılarının önlerinde, avlunun eğimine uygun olarak sekiler tasarlanmıştır Bu, başka medreselerde görülmeyen sıradışı bir uygulamadır Rabi ve Salis Medreseleri sağlam olup günümüzde kullanılmamaktadır Râbi Medresesi şu anda Türkiye Bilimler Akademisi (TUBA) tarafından restore edilmektedir Yeniden amacına uygun bir biçimde kullanılacak olması sevindiricidir


Haliç tarafındaki medreselerin alt tarafında Mülazımlar Medresesi bulunmaktadır Râbi ve Sâlis Medreselerinden buraya bir geçiş vardır Medresenin asıl girişi ise Dökmeciler Hamamı Sokağı'na açılmaktadır Bu medresenin ikisi fevkânî olmak üzere yirmi odası vardır Kare planlı, beşik tonozlu ve ocaklı hücreler dar bir dikdörtgen avlunun tek cephesinde bir sıra halinde dizilmişlerdir Süley-maniye Dârülhadîsi de yine Haliç tarafındadır Darülhadisin ana kapısı Prof Sıddık Sami Onar Caddesi'ne açılmaktadır Bu medresenin yirmi iki adet hücresi vardır Hücreler standart olup dar bir dikdörtgen avlunun bir cephesinde, tek sıra olarak dizilmişlerdir Dershanesi yoktur Fevkânî ve çatılı dersiam odası ilginçtir Süley-maniye Dârülhadîsi sağlam olarak günümüze gelmiştir ancak orijinal görünümünü kaybetmiş durumdadır Günümüzde restorasyon şartına bağlı olmak üzere ön tahsisle Aziziye Sosyal Dayanışma Kültür ve Eğitim Vakfı'na teslim edilmiştir SüleymaniyeTıp Medresesi ise Marmara tarafında, külliyenin güneybatı köşesinde kalmaktadır Külliyede tip medresesi yanında bir de Darüsşifa bulunmaktadır Tıp eğitimi o zamana kadar darüşşifalar bünyesinde yapılmakta idi İlk kez Süleymaniye Külliyesi'nde teorik tıp öğretimi bağımsız bir kuruma kavuşmuş ve aynı külliyedeki uygulama ve tedavi yeri olan Darüsşifa ile yan yana fonksiyon görmüştür


On dokuzuncu yüzyıl ortalarına kadar fonksiyonunu devam ettiren Tıp Medresesi, yeni ve modern tıp okullarının açılmasından sonra önemini yavaş yavaş yitirmiştir Bugün ise büyük ölçüde ortadan kalkmıştır Arazisi üzerinde Süleymaniye Doğum ve Çocuk Bakımevi vardır Tiryaki Çarşısı üzerindeki bir sıra hücre Tıp Medresesi'nin ayakta kalan yegâne kısmıdır


İstanbul Süleymâniye Medreseleri Resimleri