Akhenaton

Akhenaton Hakkında - Mısır Tanrıları - Mitoloji Taslakları

Akhenaton ya da IV Amenhotep olarak da bilinir Mısır yeni dönem 18 hanedanının bir firavunudur Kraliçe Tiye ve III Amenhotep'in genç olan çocuğudur Büyük kardeşi Thutmosis babasından önce ölünce tahtı önce ortak oldu sonra da MÖ 1353-1336 ya da MÖ 1352-1334 yılları arasında (Mısır kronolojisinde değişir) firavunluk yaptı Eşi Nefertiti'ydi


İsimleri:


Amenhotep, doğum ismi Anlamı "Amon hoşnuttur" Amenophis, ismin Yunancaya uyarlanmış hâli Yunan kaynaklarında böyle geçer

Nefer-kheperu-Ré, unvanı Anlamı "Ra'nın şekilleri güzeldir"

Akhenaten, kendisi için kendi belirlediği isimdir Krallığının beşinci senesinden itibaren, Atenciliği resmi din ilan etmesinden sonra ölene dek bu ismi kullandı Anlamı "Aten'in hizmetkarı" Bu ismin kaynaklarda alternatif yazılışları çoktur; Akhenaton, Akhnaten, Akhnaton, Ikhnaton,




Yaşamı


MÖ 15 asrın sonlarında veya MÖ 14 asrın hemen başlarında dünyaya geldi Babası III Amenhotep öldükten sonra tahta geçti Tahta geçtiği ilk yıllarda aile adı olan Amenhotep'i (Amonun hoşnut olduğu) kullandı Beşinci senesinde adını değiştirerek Akhenaton (Aten'in hizmetkârı) ismini kullanmaya başladı ve aynı yılında geleneksel çok tanrılı Mısır dinini yasaklayarak tek tanrılı Aten dinini kurdu


Kralığının 6 yılında yüz yıllardır Mısır'ın başkenti olan Teb'i terk ederek bugün Tel el Amarna olarak bilinen el değmemiş topraklara yeni bir başkent kurmaya karar verdi Akhenaton, diğer tanrılara olan inancı yok etmek için tapınaklardan diğer tanrıların isimlerini sildirdi


Ahenaton yaklaşık 15 yıl tahtta kaldı Ölümünün ardından kurduğu din çöktü Akhenaton'un şehri yerle bir edildi ve Horemheb döneminden itibaren "düşman" olarak kayıtlarda anıldı, daha sonraları ise onunla ilgili herşey yok edilmeye çalışıldı Tâ ki, 19 yüzyılda keşfedilene dek yaklaşık 3000 sene Akhenaton'un ismi unutulup gitti


Akhenaton'dan sonra tahta geçen oğlu Tutankhamon da fazla yaşamadı Tutankhamon'un baba-bir kızkardeşi olan Ankhesenamen ile olan çocukları ya doğum öncesi ya da doğum sonrası öldü Tutankhamon da 19 yaşında ölünce, tahta Ay veya Horemheb geçti

El Amarna dönemi


Burası yeni dinin yaşanacağı ve Teb'deki düşmanlardan uzak bir sığınak olarak tasarlanmıştı Bu şehir, tarihteki ilk planlı yerleşimlerden biridir Binalar, tapınaklar ve yollarıyla tamamen tanrı Aton'a tapmak için tasarlanmıştır Amarna'nın tamamlanmasına yakın Kral ve eşi Nefertiti şehre yerleştiler


Bu arada Mısır büyük bir istikrarsızlığa düşmüştü Bu dönemde sanatta da yenilikler olmuştur: firavun resimleri eskisi gibi tanrısal bir durağanlıkla değil, daha çok gerçekçi şekilde çiziliyordu Bir bakıma sanatın dinden ayrılmasını Akhenaton başlatmıştır Firavun geleneksel sahneler dışında, yemek yerken, karısını öperken, bir törene başkanlık ederken de çizilebiliyordu Uzun boyunlu, göbekli resmedilen Firavunun resimleri oldukca ilginçtir Uzun boyunlu beden yapısı, bu dönemdeki diğer eserlerde de sık sık kullanılmıştır

Aton dini


Akhenaton tahta geçişinin birinci yılında din alanında bir devrim yaparak Atenizm (bazen Atonizm) dinini kabul ettiğini ve tüm diğer Mısır tanrılarını reddederek (Ra, Maat, Hathor, İsis, Nephthys, Set, ) tek tanrı Aton'a ibadet edilmesini bir kanunla halka duyurdu Başlangıçta eski Mısır diniyle benzer gibi gözükse de, Atenizm tek tanrılı bir dine geçiş teşkil etmektedir Aten bu noktada Ra-Amon-Horus un bir karışımı olarak dikkat çekmektedir Akhenaton'un yaşadığı dönemde Amon Rahipleri oldukça güçlüydüler Firavun herhangi bir iş yapmadan rahiplere danışmak ve kehanetlerine başvurmak zorundaydı Akhenaton bu etkiden kurtulmak ve kendi inançlarının da doğrultusunda eski Mısır dinini yasaklamış, Karnak tapınaklarını kapatıp Amon rahiplerinin görevine son vermiştir Bu durum ülkede büyük bir kargaşaya sebep olmuştur Ölümünden sonra dini terk edilmiştir


Akhenaton ve soyundan birçok kimsenin isimleri tapınak duvarlarından silinmiştir Bu dönemle ilgili birçok konu hala araştırılmaktadır