Evler Efes (Ephesos)

Evler Efes (Ephesos)




Ephesosda Yamaç Saray olarak adlandırılan yapı gruplarının oluşumu, Lysimakhosun şehirde ızgara planını uyguladığı zamana kadar uzanmaktadır Fakat, arazinin topografyasından dolayı Kuretler Caddesinin izlediği kıvrımlardan ve Bülbül Dağının yamaçlarındaki eğimden dolayı ızgara planı kentin bu kısmında az da olsa değişikliğe uğramış ve arazinin şartlarına göre düzenlenmiştir Bülbül Dağının eteklerindeki eğimden dolayı trapez biçiminde değişik parseller oluşmaktadır Adalar arasında ise dar ve dik merdivenler bulunmaktadır

Kuretler Caddesindeki yapıların inşaası (burada yer alan anıtlar, çeşmeler, heroon lar, vb) büyük bir tahminle MÖ 2 yüzyıl, daha kesin olaraksa MÖ 1 yüzyılda başlamıştır Yapıların temelleri genellikle kayalık alanda kurulduğu ve burada yapılaşma devamlılık gösterdiği için, ilk dönemlere ait yapıların izleri fazla korunamamıştır Bundan dolayı erken dönemlere ait yapıların tam bir planını çıkartmak mümkün değildir Hellenistik Dönemden itibaren 700 yıl süren yapılaşmada yapıların planları çok değişmiştir Bununla birlikte Hellenistik Döneme ait yapılaşma izlerine bazı adalarda rastlanmaktadır

Romanın en parlak çağını yaşadığı dönemlerde domus olarak adlandırılan birimin yanında başka oturma birimleri de oluşmuştur Bu oturma birimleri küçük, alttan ısıtılabilir odalardan oluşmaktadır Evlerin duvarları zengin işçilik gösteren fresklerle süslenmiştir Bu durumda bu evlerin zenginlere ait olduğu anlaşılmaktadır MS 262de yaşanan bir deprem ile bu kısımdaki evler yıkılmış ve bu olaydan sonra buradaki yerleşim şekli eski refah düzeyine ulaşamamıştır Daha sonra, bu kısımlar düşük gelirli insanların oturduğuyerler olmuş ve evler daha küçük birimlere dönüştürülmüştür Bu yapı birimleri, taverna, elişi atölyeleri, dükkanlar olarak da kullanılmıştır Atriumlarda yer alan kuyuların kazılarından ele geçen kemik buluntularına göre bu yapı birimlerinde refah döneminde beslenen ev hayvanlarının yerine, son dönemlerde yaralanmaya dönük küçük baş hayvanlar bile yetiştirilmiştir

Adaların Kuretler Caddesine bakan kısımları stoa şeklinde yapılmıştır Stoanın gerisinde tek sıra dükkanlar bulunmaktadır Bütün evlerin doğrudan doğruya caddeye açılan kapıları vardır Dükkanların bulunduğu kısımda yer alan döşeme MS 5 yüzyılın başına tarihlenen geometrik desenlerden oluşan mozaik ile kaplıdır Burada yer alan iki dükkanda bulunan merdivenler zemin katın üzerinde ikincibir katın varlığına da işaret etmektedir Evlerin çoğu peristillidir ve merkezde bir atrium bulunmaktadır Evlerin hepsinde akarsu bulunmaktadır ve buna bağlı olarak da bazı evlerde özel banyolar vardır