![]() |
Hemipleji |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() HemiplejiHEMIPLEJI=SVO=INME=STROKE Serebro Vaskuler olay=SVO, inme (stroke) olarak da adlandirilan bu klinik tablo, rehabilitasyona en sik basvurulan nedenlerden biridir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Etioloji: 1 ![]() ? Tromboz ? Emboli ? Rekürrent Serebral Iskemi ? Progresif Serebral Iskemi 2 ![]() ? Serebral Hemoraj ? Subaraknoid Hemoraj (SAH) Risk Faktörleri: ? Yas , Transient Iskemik Atak (TIA) ? Hipertansiyon, obezite, sedanter yasam ? Diabetus Mellitus ? Kardiak Anomaliler, Ateroskleroz ? Hiperlipidemi ? Sigara, kahve ? östrojen içeren ilaçlar ? Herediter Faktörler Beyini besleyen 2 majör damar sistemi vardir: 1 ![]() ? Karotis Kommunisin dali ve internal karotid arter ? Anterior serebral arter ? Orta serebral arter 2 ![]() ? Posterior serebral arter ? Postero-inferior Serebral arter ? Süperior serebellar arter ? Basiler arter ? Anterior spinal arter Anterior dolasim iskemisiyle olusan klinik bulgular: ? Hemiparezi ? Hemianestesi ? Monokuler Körlük ? Fasial Uyusukluk ? Alt Fasial Zayiflik ? Afazi ? Bas agrisi ? Dizartri ? Görme Alan Kaybi Posterior dolasim iskemisiyle olusan klinik bulgular ? Ataksi ? Bilateral veya hemianestezi ? Vertigo ? Hemiparezi ? Dizartri ? Disfaji ? Senkop ve Bas dönmesi ? Bas agrisi ? Kulak çinlamasi ? Diplopi(çift görme) VASKüLER LEZYONLARIN KLINIK BULGULARI Orta Serebral Arter (lezyon parietal lobdadir) ? Kontrlateral hemipleji (üst ekstremitede belirgin) ? Hemianestezi ? Motor Afazi ? Agnozi (görsel, taktil uyaran duyu kaybi, cisimleri tanimada zorluk) , aleksi (Yazilani okuyamama, anlayamama), astereognozis (3 boyutlu cisimleri kavrayamama) ? Unilateral reddetme (neglect) ? Homonimus Hemianopsi (yari görememe) ? Karsi taraf ekstremitelerde kaçinma reaksiyonu ? Ekstremite kinetik apraksisi (motor planlama yeteneksizligi) Anterior Serebral Arter(lezyon frontal lobdadir) ? Kontrlateral hemipleji (alt ekstremitede belirgin) ? Kontrlateral hipoestezi ? üriner inkontinans ? Kontrlateral kavrama ve emme refleksi ? Kendiliginden olan motor tembellik ? Ekolalia (konusma ve dil bozuklugu) ? Amnesia (hafiza kaybi), suur bulanikligi, mental konfüzyon Posterior Serebral Arter(temporal lob,oksiputal lob,talamus etkilenir) ? Kontrlateral hemipleji (genelde geçici) ? Hemianestezi ? Hemianopsia (lezyonun kontrlateralinde, görme alaninin yarisini göremez) ? Afazi ? Kontrlateral ataksi veya postural tremor ? Hemiballismus (motor restlessness) Internal Karotid Arter ? Kontrlateral hemipleji ? Hemianestezi ? Unilateral görme kaybi ? Bas agrisi ? Afazi Basiller Arter (beyin sapi, serebellum, visuel korteks, talamus ve subtalamusun posterior ve lateral kisimlari) ? Koma ? Kuadripleji ? Pseudobulbar paralizi Total paraliziye ugrayan ekstremitede derin tendon reflekslerinin olmadigi döneme FLASK DöNEM adi verilir ![]() ![]() ![]() ![]() FIZYOTERAPI VE REHABILITASYON SVO sonrasi geri dönüs, etiyoloji, siddet ve lokalizasyonla yakindan iliskilidir ![]() ![]() Rehabilitasyonun amaci, hastayi maksimum fonksiyonla günlük yasantisina geri döndürmek ve yasam kalitesini korumaktir ![]() ![]() 1 ![]() ? Pozisyonlama, ? ödemin Kontrolü, ? Aile Egitimi ve bilgilendirilmesi, ? Hemiplejik tarafin ihmalini önleme, ? Ortezleme, ? Gögüs fizyoterapisi (gerekirse) uygulanir ![]() Hasta, klinik açisindan stabilse, egzersiz programi, 48 saat içinde baslatilabilmektedir ![]() ![]() örnegin yatak içi pozisyonlamada: üst ekstremitede sirt üstü ve ayakta iken, flask ise , kol add ve internal rotasyondadir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Yatak içi pozisyonda hasta tarafa yatirmak tercih edilir çünkü: ? Tonusu normallestirir ![]() ? Spastisiteyi inhibe eder ![]() ? Duyu inputu artar ![]() ![]() ? Zayif tarafa agirlik vermek hastanin korkusunu azaltir ![]() Hasta, daha fizik tedavi ünitesine inmemisse, üst ekstremitede glenohumeral eklemde agrisiz hareket genisligini artirmak için PNF ‘in fleksiyon-abd-eksternal rotasyon paternlerinde hasta çalistirilir ![]() ![]() 2 ![]() Hasta, FTR klinigine indiginde, degerlendirme ilk yapacagimiz islem olmalidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ? Konusma-yazma ? Görme bozukluklari ? Isitme Kaybi, ? Motor fonksiyon bozukluklari o Spastisite o Rigidite o Ataksi o Klonus ? Duyu Bozukluklari (astereognozis, pozisyon, hareket, vibrasyonun bozulmasi, hemiplejik tarafta yanar tarzda talamik agri ? Mesane barsak Problemleri ? Komplikasyonlar o Kontraktürler o Omuz-el sendromu (agrili omuz-sis el ile karakterizedir ![]() o Glenohumeral eklem subluksasyonu o Omuzda kapsül veya rotator cuff yirtilmasi, ? G ![]() ![]() ![]() HEMIPLEJIDE GöRüLEBILECEK DIGER BAZI PROBLEMLER 1 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() 3 ![]() 4 ![]() ![]() 5 ![]() ![]() ![]() KONUSMA: Konusma bozukluklari oldugunda anahtar soru disartri, yani ifade etmenin motor mekanizmalarinda bozukluk olup olmadigidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Broca Afazisi (Ekspressif Afazi): Akici olmayan afazi de denir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Wernike Afazisi (Reseptif, Sensoryal Afazi): Lezyon Wernike alani civarindadir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Wernike Afazisi; Broca Afazisinin tersine akici bir afazidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() APRAKSI: Motor davranisi planlama bozuklugudur ![]() ![]() ? Ideamotor Apraksia: Emirleri uygulayamaz ![]() ![]() ![]() ? Ideasyonal Apraksia: Rutin aktiviteleri hem otomatik olarak hem de emir alarak yapamaz ![]() ? Konstrüksüyonal Apraksia: 2-3 boyutlu çizimleri yapamaz, kopyalayamaz, çizemez, hareketleri planlayamaz , emirleri uygulayamaz; ancak fizyoterapisti taklit ederek yapabilir ![]() SPATIAL ILISKI BOZULMASI: Iki nokta arasindaki iliski bozulur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() SEKIL YER ALGILAMA PROBLEMLERI: Hasta sekli fondan ayirt etmekte zorlanir ![]() ![]() AGNOSIA: Hasta esyalari taniyamaz ![]() ![]() ![]() KOGNITIF DISFONKSIYON: SVO sonrasi hafiza azalir, karar verme bozulur, siralama yetenegi bozulur, hareketi baslatmayi bilemez, iç güdüsel davranis belirginlesir ![]() KISILIK VE DUYU DEGISIKLIKLERI: Depresyon, inkar, regresyon , tekrarlama, emosyonel labilite (inis-çikis), motivasyon azalmasi, ruhsal rigitide, stres ve bunalim… ![]() ![]() ![]() Sol hemisferi dominant olanlar sag elini kullanir ![]() ![]() SOL HEMIPLEJI ‘de; ? Vücut imaji bozulur ![]() ? Visüel algilama bozulur ![]() ? Hemiplejik tarafi unutma vardir ![]() ? Giyinme apraksisi görülür ![]() ? Iyi konusma yetenegi vardir; ancak algilama fonksiyonunun azalmasi bunu maskeler ![]() SAG HEMIPLEJI'de; ? Afazi görülür ![]() ? Visüel algilama saglamdir ![]() ? Spatial duyu saglamdir ![]() ? Göstererek ve isaretle egzersiz yapmak daha faydalidir ![]() ? Kendi kendine bakimda daha erken bagimsizlik kazanir ![]() OMUZ ASKISI: Flask üst ekstremiteye veririz ![]() ![]() ![]() *SPASTISITE: Hafif spastisite, özellikle alt ekstremitelerde, hastanin ayakta durmasini ve yürümesini kolaylastirirken; siddetli olursa rehabilitasyon programini engeller ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() TENS'in hemiplejideki spastisite üzerine etkisi ile ilgili bir çalisma yapilmis ve sural sinir üzerine uygulanan Tensin, ( impuls frekansi 100 hz -20 dk ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() RESIPROKAL INERVASYON: Paternin en kuvvetli komponenti kendi antagonistini inhibe edebilir ![]() ![]() ![]() OTOJENIK INHIBISYON: Bir kas, dirençli çalistirilirsa, kendisini inhibe edebilir ![]() ![]() ![]() BIRLESIK REAKSIYONLAR: Bazi hareketler baska hareketlerin açiga çikmasini fasilite edebilir ![]() ![]() ? Imitasyon Sinkinezisi(aynavari akis); üst ekstremitede açiga çikar ![]() ![]() ? Raimiste Fenomeni: Alt ekstremitede açiga çikar ![]() ![]() ![]() ? Resiprokal Inhibisyon: Alt ekstremitede açiga çikar ![]() ![]() ? Homolateral Ekstremite Sinkinezisi: Hasta taraf üst ekstremite ile hasta taraf alt ekstremite arasinda açiga çikar ![]() ![]() ![]() ? Fleksör çekme Refleksi: Hasta ayak tabani çizilince kalça ve dizde fleksiyon açiga çikar ![]() ? Bechterew Manevrasi: Hasta ayak bas parmagi fleksiyona getirilince kalça ve diz de fleksiyona getirilir ![]() POSTüR REFLEKSLERI: ? Denge Reaksiyonu: Kisiyi saga ittiginizde sol kol sol bacagin abdye gelmesi ![]() ? Koruma Reaksiyonu: Kisi saga ani olarak itildiginde sag kol ve bacagin abdye gelmesive yeri karsilamasi ![]() ? Düzeltme Reaksiyonu: Kisi saga itildiginde, sol lateral gövde kaslari aktive olarak, vücudun eski pozisyonuna gelmesine çalisilir ![]() EGZERSIZ PROGRAMI Hemiplejik hastalarin rehabilitasyonu için kullanilacak teknikler çesitlidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Hasta Tarafa Dönme: Sirt üstü yatarken hasta tarafa dönmek, saglam tarafa dönmekten daha kolaydir; çünkü bu dönüs için hasta tarafi daha az kullanir ![]() ![]() Saglam Tarafa Dönme: Sirt üstü yatarken saglam tarafa dönmek daha zordur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Oturmaya Geçme: Saglam tarafa döner gibi hasta kol ve bacagini yerlestirdikten sonra hasta bacagini saglam bacagi ile yatak kenarindan sarkacak sekilde tasiyarak ayni anda kendisini döndürerek oturur ve dirsegini düzeltir ![]() PASIF EGZERSIZLER: Eklem hareket açikligini korumak için hastaya pasif egzersizler de yaptirilmalidir ![]() ![]() ? Pasif olarak omuz 90 derece abduksiyonu geçmemelidir, aksi halde omuz subluksasyonu olusabilir ![]() ? Omuz fleksiyonu ile birlikte internal rotasyonu kontraendikedir, omuz subluksasyonu olusabilir ![]() ? Resiprokal makara egzersizleri kontraendikedir ![]() ![]() YATARKEN YAPILACAK EGZERSIZLER: Bu egzersizler yatakta veya minderde uygulanabilir ![]() Sirt üstü yatarken: ? Omuz fleksiyonda ve dis rotasyonda iken skapula protraksiyonu, ? Kalça ekstansiyonda iken veya fleksiyondan ekstansiyona giderken ayak bilegi plantar ve dorsi fleksiyonu, ? Hasta kalça fleksiyonda iken, saglam bacagin asagi dogru kaydirilmasi ile gövdenin saglam tarafinin uzatilmasi, Sirt üstü her iki kalça fleksiyonda yatarken: ? Ayak tabanlari yerde iken kalçalara internal eksternal rotasyon yaptirmak, böylece ayak tabani yerde iken kalça kontrolünü saglamak, ? Kalçalari köprü yapar gibi yukari kaldirmak böylece diz fleksiyonda kalça ekstansiyonunu saglamak, ? Kalçalari dis rotasyona getirerek dizleri açarak yataga degdirmeye çalismak, Sirt üstü dizler yatak kenarindan sarkarken: ? Kalça dis rotasyona ve abd ![]() ? Diz ekstansiyona giderken ayak dorsi fleksiyonu (izole diz ekstansiyonu) Yan yatarken: *Hasta tarafa yan yatmak spastisiteyi azaltir ![]() ? Hasta tarafa yatarken saglam taraf gövdeyi uzatmak ? Ritmik aktif psif gövde rotasyonlari ? Yüzüstüne önkollar üzerine dönme, KEDI POZISYONUNDA YAPILACAK EGZERSIZLER: ? Denge egzersizleri: önden, arkadan, yandan (dinamik,statik) ? Hasta kola agirlik verme ? Hasta kalçaya agirlik verme GöVDE VE DENGE: ? Hasta hemiplejik tarafa itilir ve hemiplejik kolda koruyucu ekstansör cevabi çikmasi için dirsek ekstansiyonu uyarilir ![]() ? Hasta saglam tarafa itilir ve hemiplejik kolda denge reaksiyonu çalisilir ![]() ? Denge çalisilir ![]() ? Vücudun kendini geri toplamasi uyarilir ve yardim edilir ![]() ? öne egilme - geri gelme: gövde kontrolü ve kuvvetlendirme ? Oblik egilme - geri gelme: gövde kontrolü ve kuvvetlendirme ? Yatak kösesine ata biner gibi otururken öne egilip geri gelme üST EKSTREMITE: ? Omuz elevasyonu - depresyonu, ? Scapula abd add ![]() ? Iki kolu öne uzatmak ? Omuz abd ![]() ? Omuz abd ![]() ? Omuz add ![]() ? Hasta eli yataga koyarak bütün kola agirlik verme ? Sandalyede otururken masa üzerinde önkollar üzerine agirlik verme ALT EKSTREMITE: ? Kalçalara agirlik verme ? Hasta kalçayi havaya kaldirma, ? Kalçalari öne arkaya kaydirma ? Diz fleksiyondayken kalçayi havaya kaldirma ? Kalça ve diz fleksiyondayken ayagi dorsi fleksiyona getirme ? Bacak bacak üstüne atma ? Kalça ve dizler fleksiyondayken: 1 ![]() 2 ![]() 3 ![]() 4 ![]() AYAKTA YüRüME VE DENGE EGZERSIZLERI: ? önce paralel bar içinde barlardan tutunarak, ? Sonra paralel bar içinde tutunmadan her an tutunmaya hazir olarak, ? Sonra paralel bar disinda masa kenarina tutunarak, ? En sonra paralel bar disinda tutunmadan her an tutunmaya hazir olarak, ? Denge egzersizleri (izotonik,izometrik,denge tahtasi üzerinde) ? Hasta tarafa agirlik verme, ? öne adim alarak hasta tarafa agirlik verme, ? Agirlik hasta bacakta iken saglam bacaga çesitli hareketler yaptirma, ? Kalça diz fleksiyonu,ayak bilegi dorsi fleksiyonu ? Diz fleksiyon ekstansiyonu, ? Kalça ekstansiyonda iken diz fleksiyonu ? Izole ayak bilegi dorsi fleksiyonu ? Diz akstansiyonda iken kalça abd ![]() ? Agirlik hasta tarafta iken çömelir gibi=kalça diz fleksiyonu ? Hasta taraf bacak geride diz fleksiyon ekstansiyonu ? Yan yürüme ? Hasta ayagi bir üstteki basamaga koyup agirlik verme ? Uzun stance fazini kisaltarak yürüme ? Her iki bacak stance fazini esitlemek için sayarak yürüme, YüRüME BOZUKLUKLARI: Hemiplejik hastalarin tipik yürüyüs bzukluklari vardir ![]() 1 ![]() ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() ![]() kaynakubmed,actaortopedica,http://www ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|