Türkiyede Ki İlk Müze Çalışmalarını Kim Başlatmıştır...

Müze kültürü her ne kadar ülkemizde yerleşmiş olmasa da, gelecek için umut verecek seviyededir Şimdi İstanbulda yaşayanların hatırı sayılır miktarı Topkapı Müzesini ziyaret etmiştir Peki ülkemizde müze çalışmalarını ilk kim başlatmıştır?

Tarihin kaydettiği ilk müze, Milattan üç yüz yıl önce İskenderiyede kurulmuşturHiç şüphe yok ki bu tarihten önce de bazı değerli eşyaların toplu halde bulundurulduğu yerler vardı Ancak tarihte bunlara ait bir kayda rastlamak mümkün değildir

Yunan prenslerinden İkinci Attalus ve Pontos hükümdarı Mitridat’da Bergama’da müzeye benzer bazı kuruluşlar meydana getirmişlerdi Ancak bunlar,gerçek anlamı ile birer müzeden çok, bazı değerli kolleksiyonların sergilendiği yerlerdi

Bugünkü anlamı ile ilk müzeler Rönesansla kurulmaya başlamıştır Onbeşinci yüzyılın sonlarına doğru büyük kolleksiyonlar önce İtalya’da daha sonra da diğer Avrupa ülkelerinde sergilenmeye başlanmıştır

17-34 de Roma’da Kapitol kilisesinde açılan devamlı antika eşya sergisi, modern anlamı ile ilk müze olarak kabul edilebilir

Onsekizinci asrın sonlarında Viyana’da ilk sanatsergisi açılmıştır Uzun süre halkın ziyaretine açık tutulan bu sergi de ilk modern müzelere örnek olarak gösterilebilir

Bazı sanat tarihçileri gerçek ve modern anlamı ile ilk müzelerin Fransız ihtilalinden sonra açıldığını kabul ederler Fransız ihtilalinden sonra, Kral’a ve Saray’a ait bir çok kıymetli eşya ve sanat hazineleri halkın ziyaretine açılmıştır 1857 de halkın ziyaretine açılan Paris’teki meşhur Luvr müzesi bugünkü müze anlayışının temeli olmuştur Bundan sonra Avrupa ve Amerika’da müzelerin açılışı birbirini takip etmiştir

Türkiye’de ise ilk müze 1846 da Ahmet Fethi Paşa’nın gayretleri ile açılmıştır Ahmet Fethi Paşa, uzun süre Avrupa’da elçiliklerde bulunmuş, ileri görüşlü ve gerçek anlamı ile batılı bir aydındı

1846 da uzun çalışmalardan sonra Sent İren binasında “Memai Eslihai Atika” ve “Mecmai Asarı Atika” adları ile iki kısımdan meydana gelen müzeleri açarak Türk müzeciliğinde ilk adımı atmıştır

İlk Müzeyi Açan Ahmet Fethi Paşa Kimdir?

Fethi Ahmet veya Ahmet Fethi Paşa (d 1801- ö 1858) (Rodoslu Hafız Ahmet Ağa'nın oğlu olduğu için Rodosizade, Sultan II Mahmut'un kızı Atiye Sultan evlendiği için de “Damad” olarak ta anılır), 19 yüzyılda yaşamış Osmanlı asker ve devlet adamıdır 1858 yılında ölmüştür

1830’da Ferik (tümgeneral), 1833’te Viyana Büyükelçisi ve biraz sonra müşir (mareşal) oldu Valilik ve Paris elçiliği yaptı Ticaret Nâzırı, Meclisi Vâlâ Reisi, Harbiye Nazırı ve Tophane Müşiri oldu 56 yaşında iken ölünce Divanyolu’nda II Mahmut Türbesi bahçesine gömüldü

Bütün bu çeşitli ve önemli görevleri içinde en çok Tophane Müşirliği üzerinde durulur Bu görevi sırasında padişahın isteği üzerine Eski Eserler Koleksiyonunu (Mecma-ı Âsâr-ı Atika Aya İrini'de toplayarak Türk müzeciliğine katkıda bulunmuştur Ayrıca Beykoz cam fabrikasının yönetimini de üstlenerek, Çeşm-i bülbül üretiminin yaygınlaştırılmasını sağlamıştır

Kuzguncuk'taki Ahmet Fethi Paşa Yalısı, Üsküdar'daki Fethi Paşa Korusu, Karacaahmet'teki Rodoslu Ahmet Fethi Paşa Camii İstanbul'da onun adıyla anılan mekanlardır

Oğlu Damat Mahmud Celaleddin Paşa padişah Abdülaziz'in tahttan indirilmesiyle sonuçlanan 30 Mayıs 1876 Darbesine katılmış, 1881 yılında II Abdülhamit'in emriyle kurulan Yıldız mahkemesi'nde Abdülaziz'i öldürmekten suçlu bulunarak Taif'e gönderilerek 1884 yılında muhafızlar tarafından öldürülmüştür





alıntı