Estetik Ameliyatın Psikolojisi

İnsan davranışı, bir dizi iç ve dış faktörün karmaşık etkileşiminin sonucudur Bilim dünyası yıllardır incelediği insan davranışının iç dinamikleri konusunda hala çalışmakta, bu dinamikleri gerek çalışma hayatında gerekse yaşamın diğer alanlarında kullanmaya çabalamaktadır Bir estetik operasyon da böyle karmaşık bir sürecin sonucudur Bu sonuca doğru ilerlemenin yani estetik operasyon olmanın ilk adımı “algı” ile başlar Bireylerin kendi düşünce yapılarıyla tutarlı olan objeleri veya durumları görme ve değerlendirme eğilimine psikolojide “algı” denmektedir
Algılama ile başlayan davranış süreci ihtiyaç hissi ile devam etmektedir Algılamada eksik olarak değerlendirilen şeylerin tamamlanması ve kişiyi ihtiyacı gidermek için harekete geçirmesi ise motivasyondur(güdülenmedir)

Güdülenme kişiyi davranışa iter ve bu davranış ihtiyacın karşılanmasıyla son bulur
Aynı şekilde kişilerin estetik operasyon taleplerine yönelten faktör kendi bedenleri ile ilgili düşünceleri, bedenlerini görme eğilimleri, yani bedeni ile ilgili algıladıklarıdır Psikoloji terminolojisinde “beden imgesi” veya “beden imajı” olarak anılan bu kavram, beden imgesi ile ilgili ciddi çalışmalar yapan ilk kişilerden birisi olan Schilder 1935 yılında, kişinin kişisel, çevresel ve zamansal boyutları olan kendi bedeni ile ilgili kafasındaki tablo olarak tanımlamıştır

Kişinin zihnindeki beden algısıyla gerçekte sahip olduğu beden arasındaki uyumsuzluk sonucunda “negatif beden imgesi”nden söz edilir Nergatif beden imgesi kişide stres/kaygı oluşturur ve bu stresten/kaygıdan kaçmak isteyen kişi stresin kaynağını kaldırmaya yönelik arayışa girer Aslında elde etmeye çalıştığı şey negatif beden imgesineden kaçmak, yani pozitif beden imgesinin getireceği rahatlamadır Kişinin “pozitif beden imgesi” ile ilgili ihtiyacı soyun devamına hizmet eden cinsel ihtiyaçlarla açıklanır Bu nedenle pozitif beden imgesi ihtiyacının güdeleyicileri oldukça güçlüdür ve kişiyi bu ihtiyacını karşılaması için harekete iter Aşağıdaki tabloda davranış basamaklarıyla estetik operasyona doğru giden davranış aşamaları eşleştirilerek kişinin estetik operasyon talebi “davranış” kalıbında anlatılmaya çalışılmıştır

Estetik Cerrahi Beden İmgesini Nasıl Değiştirir?
Estetik cerrahi beden imgesini değiştirdiği için birçok hastanın psikolojisini iyileştirir Operasyon sonucunun hasta tarafından gelişme olarak kabul edildiği sürece duygusal yaşamda ve davranış kalıplarında olumlu değişiklikleri beraberinde getirir dolayısıyla genel yaşam kalitesi de olumlu yönde etkilenir

Estetik operasyonun başarısı hasta ve hekim işbirliği ile gelir Ancak başarıyı sağlayan iyi bir hekim-hasta işbirliğinden önce, talep edilen prosedür için doğru hasta olmaktır Operasyonun odağı nesnel güzellik değil, hastanın oluşacak değişikliğe karşı düşünceleri ve tepkileridir Bu nedenle doğru hastadan kast edilen uygun fiziksel koşulların yanı sıra, uygun ruhsal duruma sahip hastadır

Uygun ruhsal durum daha çok bedeninizde oluşacak değişikliğe vereceğiniz tepki üzerinedir Eğer operasyon sonucu objektif kriterlere göre başarılıysa, vereceğiniz tepkinin memnuniyet olması beklenir Ancak objektif sonuç çok iyi olduğu halde vereceğiniz tepki ruhsal durumunuzdan dolayı negatif olursa bu durumda ameliyat için gidiğiniz risklerin tümü boşuna alınmış olur, boşuna zaman ve para harcanmış olur Sonuç sağlıksız ruhsal durumunuzu daha da sağlıksızlaştırır Bu nedenle estetik müdahale sürecine girmeden önce aşağıda açıklanan ruhsal durum bozukluklarından birine sahipseniz veya sahip olabileceğinizden şüphelenirseniz psikiyatrik danışmanlık almanız ve ondan sonra müdahale sürecine girmenizi öneririz

Depresyon;
Depresyon tablosu vücudunuzun ameliyat sırasında ve iyileşme sürecinde negatif etki eder Bunun yanı sıra ameliyat sonucunu yanlış algılamanızı da sağlar ki, bu da ameliyatın boşuna yapıldığını anlatır
Aşağıda depresyon habercisi olabilecek semptomlar verilmiştir Bunlardan en az beşine sahipseniz ve bu semptomlar iki ardışık haftadan daha uzun zamandır varsa, depresyon ihtimalini düşünebilirsiniz

• Sık sık veya her gün üzgün ve boş hissediyorsanız ve bu durum çevrenizdeki kişiler tarafından hissediliyorsa
• Günlük hayata olan ilginiz azaldıysa ve her zaman zevk aldığınız şeylerden zevk almıyorsanız
• Kilo vermeye çalışmadığınız halde kilo kaybediyorsanız (Ayda tüm beden ağırlığınızın %5’ini kaybediyorsanız) İştahınızda önemli bir artveya azalma varsa
• Uykusuzluk çekiyorsanız veya aşırı uyuyorsanız
• Hareketlerinizde yavaşlama veya hızlanma varsa
• Halsiz ve enerjisiz hissediyorsanız
• Sık sık değersiz, suçlu hissediyorsanız
• Düşünme, karar verme ve odaklanma kabiliyetinizi kaybettiyseniz
• Sık sık ölüm ile ilgili düşünüyorsanız(ölümden korkmak veya intihar düşüncesi gibi)

Bu kriterler eğer karmaşık bir olay yaşandıysa, iki aydan daha kısa süre önce sevdiğiniz bir insanı kaybettiyseniz, ilaç veya madde bağımlılığınız varsa da görülebilir Bu nedenle bunun ayrımının bir profesyonel tarafından yapılması gerekir

Anksiyete Bozukluğu
Ansiyete normalde her gün yaşadığımız sıradan sayılabilecek bir durumdur Ancak anksiyete bozukluğu denince psikolojik tablo ağırlaşır Anksiyete bozukluğu hastanın kontrol etmekte zorlandığı aşırı kaygıdır Aşırı kaygıya, kolay yorulma, odaklanma zorluğu, uykuya dalamama, huzursuzluk eşlik edebilir
Anksiyete bozukluğu semptomları;[*]Aşırı kaygı ve evham, kötü olay beklentisi (6 aydan fazla süren)[*]Kaygının kontrolünde zorlanma Aşağıdaki semptomların en üçüne ve daha fazlasına sahipseniz ve bu 6 aydır varsa;

• Huzursuz ve hassasiyet
• Kolay yorulma
• Odaklanma güçlüğü ve zihin bulanıklığı
• Alınganlık, sinirlilik
• Kas gerginliği
• Uyuyamama, uykuya dalamama

Yeme Bozuklukları
Yeme bozuklukları, beslenme bozuklukları ve besinleri ve beslenmeyi algılama bozukluğu ile karakterizedir Anorexia nervosa kişinin beden ağırlığı ve kitlesini olduğundan fazla olarak algılaması ile karakterizedir Bu tabloya aşırı egzersiz de eklenebilir

Semtomlar;

• Yaşlarına ve boylarına uygun kiloda kalmayı reddediyorsanız
• Normal kilolarının altında olmalarına rağmen kilo alma korkusunu aşırı şekilde yaşıyorsanız
• Kilo ve vücut şekli birisi tarafından konuşulduğunda rahatsızlık duyuyorsanız
• Beden şekli ve ağarlığı ile kendi değerinizi belirleme eğiliminiz varsa
• En az üç ay arka arkaya adet görmediyseniz

Bulimia Nervosa
Bulimia Nervosa zevk için yeme, ancak kilo alımını önlemek için uygunsuz yöntemlerin kullanımı ile karakterizedir Zevk için yeme genellikle gizli yapılır ve kişi rahatsızlık hissedene kadar yemeye devam eder Daha sonra kişi kendini kusturarak ya da ishal yapıcı yada idrar söktürücü ilaçları alarak yediklerini tolere etmeye çalışır Bu hastalar nadiren normal kilolarının altında veya üstündedirler

Bulimia Nervosa Semptomları;[*] Aşağıdakilerle karakterize olan ve sık sık tekrarlanan zevk için aşırı yeme olayıSıkı sık (iki saatten daha kısa aralıklarla) aynı şartlar altındaki normal bir kişinin yediğinden kat kat fazla yemek
Yeme süresince yeme kontrolünü kaybetmiş olmak(yerken kimsenin yemenizi veya yeme miktarınınızı kontrol edemeyeceğini hissediyorsanız)
Yeme bozuklukları yaşayan hastalar estetik cerrahlara genellikle göğüs cerrahisi ve ya liposuction talebi ile gelirler Beden imgesi sorunları yaşamalarına rağmen, yeme bozuklukları olan kişiler estetik ameliyat sonuçlarından tatmin olmazlar Estetik cerrahi fantezisini kurdukları vücudu onlara hiçbir zaman sağlayamaz Bu nedenle estetik bir operasyondan önce psikiyatrik konsültasyona ihtiyaçları vardır

Madde Bağımlılığı

Alkol bağımlılığı estetik operasyon sonrası hastanın iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir ve dolayısıyla ameliyat sonucu da bu bağımlılıktan olumsuz etkileyebilir Operasyon sonrası hasta yoksunluğa girebilir
Uyuşturucu bağımlılığı da operasyon sonucunu özellikle de ağrı yönetimini olumsuz etkileyebilir

Bağımlılık depresyon, anksiyete veya psikiyatrik diğer sorunlar gibi, başka sorunların sonucu da olabilir Bu nedenle aynı şekilde estetik operasyon sunucunun algılanması da problemli olabilir

Body Dysmorphic Syndrome; “Uydurulmuş Çirkinlik”
Body Dismorfik Sendrom, Obsesif Kompülsif Bozukluklar yelpazesindeki rahatsızlıklardan birisidir Rahatsız kişiler gerçekte çirkin olmadıkları halde, kendilerini çirkin olarak algılarlar ve psikolojik bir bozukluk aramadan direkt olarak estetik cerrahlara başvururlar Sık sık aynaya bakmak, aşırı şekilde ve sık şekilde saçlarını düzeltmek, ciltlerine bakmak gibi takıntılı ve tekrarlayan davranışlar sergilerler Bu kişiler hastalıkları hakkında bazen çok az çoğu zaman da hiç farkında değillerdir ve bazıları açıkça yanılsamalı bir şekilde uydurdukları kusurun gerçek olduğuna inanırlar Uydurulan kusurlar çoğunlukla yüzle ilgilidir Ancak saça, ellere, ayaklara ve cinsel organ bölgelerine odaklananları da vardır

Ayırıcı Tanı;

• Görünüşte var olan hafif veya uydurulmuş kusurla çok kaygılı ve meşguldürler Eğer takıntı yaptıkları kusur gerçekte varsa o zaman durumları daha ağır olur
• Kaygı hastanın sosyal, iş ve hayatının diğer önemli alanlarında ciddi bir stres ve olumsuz etkiye neden olur
• Kaygı ve takıntı, bedenden tatminsizlik veya aneroxia nevrosa gibi diğer bedenle ilgili bozukluklarla tam uyumlu değildir ve açıklanamaz

Dismorfik beden sendromlu hastaların anlamlı bir çoğunluğu evde hapis durumu yaşarlar Hastalar uydurdukları fiziksel kusurları ile ilgili intihar düşüncesine kadar giden ruhsal belirtiler gösterebilirler
Dismorfik beden sendromlu hastaları estetik operasyonlardan fayda sağlamadıklarını kanıtlayan araştırtma sonuçları vardır Phillips ve Diaz çalışmalarında estetik operasyon uygulanan dismorfik beden sendromlu hastaların % 83’ünün ameliyat sonrası dismorfik beden sendromlarında bir gelişme veya düzelme olmadığını ortaya koymuşlardır Vale’nin çalışmasında ise, estetik operasyon geçiren dismorfik beden sendromlu hastaları %76’sı estetik operasyon sonucundan tatmin olmadıklarını bildirmişlerdir

Dismorfik beden sendromlu hastalar tekrar eden estetik operasyonlar neticesinden gelişen garip görünüşten dolayı daha da kötüleşebilirler Bu durum daha da arttırılan cerrahi girişimlerle kısırdöngüye girebilir Dismorfik beden sendromlu hastaların %50-%88 arası estetik ameliyat geçirmiş veya geçirmektedir bu nedenle bu hastalığın belirtilerine karşı uyanık olmak hastayı daha da kötüleştirebilecek bir estetik operasyona giden yoldan dönülebilmesi için son derece önemlidir

Bu tür hastaların Dismorfik Beden Sendromlu hastaları oldukları her zaman açık değildir Çirkinlik ve güzellik hakkındaki yargılarından hastanın rahatsızlığının hafif olup olmadığı anlaşılabilir
Aronowitz çalışmasında Dismorfik beden sendromlu hastalarla normal estetik cerrahi hastaların arasındaki farkın, DBS hastalarının günde 1 saatten fazla süreyi kaygılanmak ve bedenlerini incelemek için harcadıkları, sosyal ortamda aşırı kaygı hissettikleri, depresyon, takıntı, kusurla ilgili diğer kişilerle anlaşmazlık, kusurun gerçekliğine dair aşırı odaklanma yaşadıklarını ortaya koymuştur Bu hastalar dermatolog ve estetik cerrahlarla talep ettikleri uygulamayı yapmayı kabul edeni bulana kadar sayısız görüşme yapabilirler

Bu hastalar diğer hastalara nazaran kendileri ile ilgili daha fazla sayıda kusur tanımlarlar ve geçmişte yapılan estetik cerrahilerden daha az tatmindirler Estetik operasyondan sonra bu kişiler diğer kusurlarına odaklanırlar ve hatta operasyondan sonra daha da mutsuz olabilirler, çünkü hayalini kurdukları şekil hiçbir zaman gerçekçi değildir Hatta objektif olarak tatmin edici bir sonuç elde edilse de bu hastalar kendilerine, cerrahlar karşı saldırgan davranabilirler Bazı hastalar görünüşlerini değiştirmek için kendilerini sakatlayabilirler

Bu hastalar diğer hastalara nazaran kendileri ile ilgili daha fazla sayıda kusur tanımlarlar ve geçmişte yapılan estetik cerrahilerden daha az tatmindirler Estetik operasyondan sonra bu kişiler diğer kusurlarına odaklanırlar ve hatta operasyondan sonra daha da mutsuz olabilirler, çünkü hayalini kurdukları şekil hiçbir zaman gerçekçi değildir Hatta objektif olarak tatmin edici bir sonuç elde edilse de bu hastalar kendilerine, cerrahlar karşı saldırgan davranabilirler Bazı hastalar görünüşlerini değiştirmek için kendilerini sakatlayabilirler