İnsanüstü(İnsandışı)-Nietzsche

İnsanlık, gerçek bir aydınlıkla aydınlana dursun, idealist ve metafizik düzeyin mızmız felsefeleri gevezeliklerine devam etmektedirler
Gerçek aydınlığın doğum yılı, aynı zamanda, bu mızmız felsefelerin bir temsilcisinin de doğum yılıdır

Yarı çatlak Alman düşünürü Friedrich Nietzsche (1844-1900), insanüstü (Al Übermensch) varsayımıyla, geleceğin nazizm ve faşizm gibi ünlü canavarlıklarının temellerini atmaktadır

Zerdüşt böyle dedi adlı yapıtında bir peygamber gösterişiyle (yaşamının son yıllarında büsbütün çıldırmış ve mektuplarını peygamber olarak imzalamıştır) şöyle diyor:

Maymuna göre insan neyse insana göre de insanüstü odur

Siz solucandan insanlığa kadar yol aldınız ve içinizde birçok şey hala solucandır, diyor Nietzsche Ben size insanlığı öğretiyorum İnsan, aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek için ne yaptınız?
İnsanüstü, yeryüzünün amacıdır Yeryüzüne bağlı kalın ve size öte dünya umutlarından söz edenlere kanmayın Tanrı ölmüştür Şimdi, korkunç olan, yeryüzüne karşı günah işlemek ve bilinmesi kabil olmayanı yeryüzünün amacından üstün tutmaktır

Benim erdemim nedir ki?

Erdemim beni henüz çıldırtmadı ama, iyilik ve kötülüklerimden ne kadar bezginim Bunların hepsi züğürtlük, kirlilik ve acınacak bir rahat düşkünlüğüdür Bir Tanrı yaratabilir misiniz? Öyleyse bana Tanrı sözü etmeyin Ama insanüstünü yaratabilirsiniz Sizin en iyi yaratmanız da bu olacak Eğer Tanrılar var olsaydı, ben Tanrı olmamaya nasıl dayanırdım, o halde Tanrı yoktur Siz, kendiniz, yaratıcısınız Büyük kurtuluşunuz da bu yaratıcılığınızdadır
Ey insan kardeşlerim, sizler belki insanüstü olmayacaksınız, ama insanüstünün babaları olabilirsiniz Dünya dediğiniz şeyi siz yaratmalısınız O, sizin aklınız, düşünceniz, sevginiz olmalı

Ey uyku ve erdemden söz açanlar, bütün erdemleri uyumaya yollayın Uyku, erdemlerin efendisidir İstediğiniz, iyice uyumak için uyanık durmak mıdır?

Öylesi bizden uzak olsun Bir zamanlar tutkularınız vardı, şimdiyse erdemleriniz var Düşünmez misiniz ki erdem dedikleriniz o tutkulardan yetiştiler İster kincilerin, ister şehvetlilerin, ister öç alıcıların soyundan olunuz Sonunda bütün tutkularınız erdemleriniz oldu Ama her erdem başka erdemi kıskanır Erdemler de kıskançlık yüzünden yok olabilirler
Niceleri çöle gittiler ve kendilerini öldürdüler, çünkü erdemlerinin savaş alanı olmaktan yorulmuşlardı (Mademki istiyorsunuz) erdemlerinizi sevin Çünkü, onların yüzünden mahvolacaksınız (Bu da insanüstüne varabilmek için yararlıdır, anlamına Çünkü sizden sonrakinin, insanüstünün meydana gelebilmesi için sizlerin bir an önce yok olmanız gereklidir)
Ben ne değilsem, erdemim odur Kimileri vardır ki, ayaklarının zincirine erdem derler Kimileri vardır ki kurulmuş saatler gibidir, günlük tiktak'larını yaparlar ve bu tiktak'lara erdem derler Kimileri de, erdem gereklidir demeye erdem derler, gerçekteyse polisin de gerekliliğine inanırlar Hiç olmazsa herkes iyi ve kötüyü tanıdığını sanır
Erdemleriyle düşmanlarının gözlerini oymak isterler ve ancak başkalarını alçaltmak için yükselirler
Ah, insan kardeşlerim, nasıl ana çocuğundaysa sizler de kendi varlığınızın eyleminde olmalısınız Sizin erdeminiz bu olmalı (Erdem, insanın insanüstüne varabilmek için göstereceği çabadır, anlamına) Şimdi bana çocuklar gibi kızıyorsunuz Ama bu dalga size yeni oyuncaklar getirecek ve önünüze yeni renkli kabuklar dökecek

En büyük kötülük, en büyük iyilik için gereklidir Bu en büyük iyilikse yaratıcılıktır İyilik ve kötülükte yaratıcı olmak isteyen, önce bir yıkıcı olmak ve değerleri yıkmak zorundadır Hayat bana şu sırrını verdi:

Bak, ben daima yenmek zorunda olanım (İnsanüstüne varabilmek için kendinizi yenmek, bu uğurda kendinizi yok etmek zorundasınız, anlamına) Nerede bir ölüm varsa orada bir doğum için kendini feda etme vardır Var olma iradesi bir kuruntudur (Schopenhauere karşı) Çünkü var olmayan bir şey, isteyemez
Var olan bir şeyse daha ne isteyecek?
Evet, sizlere diyorum ki, son bulmayan bir iyilik ve kötülük yoktur O, daima kendini yenmek zorundadır

Erdemlerini kıskanmadığım için beni bağışlamıyorlar Onlara, küçük insanlara küçük erdemler gerekir, dediğim için bana diş biliyorlar Bir şey veriyormuş gibi davranıyorlar ama, gerçekte istedikleri almaktır Onlar küçülmüşlerdir ve gittikçe de küçüleceklerdir, mutlulukları ve erdemleri bundan ibarettir Onların erdemleri, rahatlık isteklerine uygundur Kendilerine acı verilmesin diye başkalarına acı vermekten çekinirler Erdem dedikleri, aslında korkaklıktır Bu küçük adamlar ömürlerinde bir gün sert konuşacak olsalar, ancak seslerinin kısıklığını belli ederler Kurnazdırlar

Erdemlerinin kurnaz parmakları vardır Uysal yapan her şey, onlarca erdemdir Böylece, kurdu köpekleştirirler ve insanı evcil bir hayvan yaparlar Ah, bu boyun eğme ustaları, nerede küçüklük, hastalık, adilik varsa bit gibi oraya sokulurlar Erdemleri çok fazla esirgenmek için çok fazla fedakarlık etmektir Bilmezler ki bir ağacın büyümesi için kayaların çevresine kök salması gerekir Benim yanımda olanlar, böylesine bir boyun eğişten uzak duranlardır Her şey ele geçebilir, derler Fakat ey rahat düşkünleri, sizlere derim ki:

Her şey alınır ve her şey elinizden alınacak Ah, benim şu sözümü anlasanız: Ne olursa olsun daima istediğinizi yapınız Bunun için de, her şeyden önce, bir şey isteyebilen insanlar olunuz Yakınlarınızı kendiniz gibi seviniz, ama önce kendinizi seven insanlar olunuz
Gerçekte, bencilliğe konu olan şeylere erdem denmeliydi İnsanın kendisini taşıması güçtür, sırtında birçok yabancı şey taşımaktadır çünkü Ben, herkese karşı iyi ve herkese karşı kötüyüm diyebilen cüceyi ve köstebeği susturmuş olur Ama her şeyi iyi bulan ve dünyayı en iyi şey sayanları da sevmem (Leibniz'e karşı)
Ben, evet ve hayır demesini bilen dilleri, ağzının tadını bilen damakları ve mideleri severim

Parçalayınız kardeşlerim, eski levhaları parçalayınız!
Adı iyi ve kötü olan eski bir kuruntu vârdı Kardeşlerim, şimdiye kadar yıldızlar ve gelecek üstüne ancak [sayfa 346] kuruntular kurulmuş, oysa hiçbir şey bilinmemiştir Çalışmalısınız, öldürmemelisiniz sözleri bir zamanlar kutsaldı Bu sözlerin karşısında diz bükülür, pabuç çıkarılırdı Fakat size soruyorum: Doğada hırsızlık ve öldürmek yok mudur? Böyle sözlerin kutsal sayılması doğal gerçeğe aykırı değil midir? Parçalayınız kardeşlerim, eski levhaları parçalayınız!

Soyluluğunuz geçmişinizden değil, gittiğiniz yoldan geliyor Sizler geleceğin ekincilerisiniz Atalarınızın yurdundan sürülünüz, yurdunuz çocuklarınızın yurdudur Babalarınızın çocukları olmak günahını çocuklarınızla temizleyiniz Geçmiş böylece kurtarılacaktır İşte size bu yeni değer levhasını gösteriyorum Mağaralarınızdan çıkınız kardeşlerim, dünya büyük bir bahçe gibi sizleri beklemektedir

Nietzsche, yeryüzünün efendisi olacak yönetici bir ırk gerektiğini ve Almanya'ya Yahudi akımının durdurulması kanısında olduğunu söyler Törebilimi aristokrattır, "İyi bir aileden doğmadıkça hiçbir ahlaklılık mümkün değildir, insanın her ilerleyişi aristokratik toplumdan gelir" der

İnsanüstü ereği, Nietzsche'nin deyimiyle aynen, "Milyonlarca salağı ortadan kaldırarak geleceğin insanını kakba dökmek"tir, ve "Bütün bir ulusun yoksulluğu bir insanüstü'nün acı çekmesinden daha az önemlidir" Nietzsche'nin halk yığınlarına karşı tutumu, yaratmak istediği insanüstü'lerin tutumu gibidir; gerçekte "milyonlarca salak" deyimiyle nitelediklerine, amaçlarına koşmak istediği zaman, "ey insan kardeşlerim!" diye seslenir ve onların insan olduklarını, ancak onlardan hizmet beklediği zaman hatırlar

Yarım yüzyıl sonra, onun felsefesinin ürünü olan insanüstü Hitler de aynını yapacaktır Nietzsche, Hıristiyanlığa karşı olduğu kadar, onun deyimiyle, "milyonlarca salağı" insan etmek isteyen toplumculuğa da karşıdır Ona göre toplumculuk, milyonlarca salağı insanüstülere karşı çıkarmaktadır Oysa "milyonlarca salak" öğretimden yoksun bırakılmalı, birçok gerçekleri bilmemeli ve insanüstü'lere kölelik etmelidir


Nietzsche'nin üstün insan'ından yola çıkan Hitler faşizminin liderlerinden Himmler de Nietzsche'vari bir üslûpla Alman olmayan bütün insanlar için alt insan (Fr Sous-hommes) deyimini kullanacak

Himmler, 1937 yılında yaptığı bir konuşmada, gelecek on iki yıl içinde Alman dış siyasasının amacını dünyadaki bütün alt insanların yokedilmesi olarak saptamıştı (bkz Andre Brissaud, Les SS toute l'historie de L'ordre noire, Paris 1968, Marabout yayını, s 236-7)

Nietzsche'nin yaşamı incelendiği zaman, onun hasta bir vücut ve ruh yapısı içinde geliştiği görülür
Çocukluğu, güçsüzlüğün acısıyla kıvranarak geçmiştir Güçlülük kavramı, onun için, metafizik bir kavramdır ve ülküsel anlamıyla din kurumunda dilegelir İsa; yıkılması gereken bir güçlülük simgesidir Onun yerine, aynı metafizik yapıda, bir insanüstü geçirilmelidir Bir arkadaşına şöyle der:

"Bir gün gelecek, İsa'dan önce ve İsa'dan sonra terimleri yerine, tarihi belirlemek için, Nietzsche'den önce ve Nietzsche'den sonra terimleri kullanılacak"

Çıldırarak ölmüştür Son yazısının altına attığı imza "çarmıha gerilen"dir

I Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa anamalcılığının dört elle sarılacağı faşist diktatörlükler işte bu düşünsel temeller üstünde yükselecektir

*
Orhan Hançerlioğlu -Düşünce Tarihi