Be?inci Ayak Parma?y

• Bir zamanlar sayysy 200’e kadar çykarylan ‘körelmi? organ’ yaky?tyrmasynyn
asylsyz oldu?una dâir delillerden birisi de, aya?ymyzyn be?inci parma?ydyr
• Evrimcilerin iddialaryna en güzel cevaby, anatomi ve ortopedi ilminin
son geli?melerinden elde ediyoruz
• Akylsyz ve ?uursuz evrim mekanizmalary, i?e yarayan bir organy köreltebilir mi?


Körelme; bir uzvun anatomik, fizyolojik ve biyomekanik hususiyetlerinde geriye gitmek ?eklinde tarif edilir “Az fonksiyon gören organ körelip yok olurken, çok fonksiyon gören organ geli?erek nesilden nesile aktarylyr” dü?üncesi, felsefî bir iddiadyr

Klâsik evrim teorisinin hakikatten uzak, zorlama yorum ve hükümlerinden biri, insan aya?yndaki be?inci parmakla alâkalydyr: “A?aç dallaryny kavramak için ayak parmaklaryny kullandyklaryndan, maymunlaryn bütün ayak parmaklary çok iyi geli?mi?tir Yki ayak üzerinde dik durma fonksiyonlary geli?mi? insanda ise, di?er parmaklara kyyasen ba?parmaklara daha çok ihtiyaç duyulmu?tur Aya?yn be?inci parma?y insanda zamanla ihtiyaç duyulmayan bir yapyya dönü?tü?ü için, pek fazla kullanylmamy?tyr Neticede giderek körelen (rudimenter) be?inci parmak, küçük kalmy?tyr” Bu faraziyelerden yola çykylarak birçok safsatanyn ortaya atylabilece?inin dikkate alynmasy ve felsefî görü?lerin ilmin y?y?ynda test edilmesi gerekir Görüntüden hareketle, ayak parmaklarynyn anatomisine, fizyolojisine ve biyomekani?ine inmeden, hipotezlerden genel hükümler çykarmak hakperest bir davrany? de?ildir

Yukarydaki hükmün, ne ölçüde hakikatle ba?da?yp ba?da?mady?yny anlamak için, insan aya?ynyn be?inci parma?yny anatomik, fizyolojik ve biyomekanik prensipler açysyndan incelemek gerekir Bir ayak anatomik açydan incelendi?inde, ilk baky?ta birbirinden farkly ?ekilde yaratylmy? kemik, kas, kiri? ve sinirlerin varly?y dikkati çeker

Kemikler: Ayakta 2,3,4 ve 5 parma?yn üçer kemi?i (phalanx) vardyr Çe?itli iskeletler üzerinde ayak parmaklarynyn ortalama kemik boylary ölçüldü?ünde, birinci parma?yn boyu 2,8 cm; ikinci ve üçüncü parma?yn boyu 2,3 cm; dördüncü ve be?inci parmaklaryn boyu ise 2,1 cm olarak tespit edilmi?tir Tarak kemiklerinin (****tarsal) boylary ise, birinci tarak kemi?i 6,6 cm; ikinci tarak kemi?i 8,3 cm; üçüncü tarak kemi?i 7,1 cm; dördüncü ve be?inci tarak kemiklerinin de 7 cm olduklary görülmü?tür (?ekil 1) Parmak kemikleri ile tarak kemiklerinin toplam uzunluklary, Tablo 1’de verilmi?tir

Tablo 1’de görüldü?ü gibi, birinci, üçüncü, dördüncü ve be?inci parmak ve tarak kemiklerinin toplam uzunluklary yakla?yk birbirine e?ittir Be?inci parmakta küçülme yoktur Ylk baky?ta aldatycy bir küçülme var gibi görülebilir Bu aldatycy görünüm tarak kemikleri arkasyndaki ön tarsal kemiklerin (cuboideum ve cuneiformlaryn) dizili? hususiyetinden kaynaklanmaktadyr Tarak kemiklerini arka yüzlerinden ayny hizaya getirdi?imiz zaman ikinci parmak haricinde, di?er parmaklar yakla?yk ayny boyda olacaktyr Anatomik açydan hâdiseye bakyldy?ynda, be?inci parmakta dy? görünü?e göre hüküm verildi?inden, bir küçülmeden bahsedilmi?; ama hakikatte öyle bir küçülme yoktur


Ayak kaslary: Aya?yn be?inci parma?yna on adet kas yapy?tyrylmy?tyr Bu kaslaryn, statik hususiyetlerinden ziyade fonksiyonel özellikleri önemlidir Yürüyü? syrasynda ve ayakta dururken, zeminin özelli?ine göre bu kaslar de?i?ik ?ekillerde ve syrada kullanylyr Yürürken aya?ymyzy kaldyrdy?ymyz anda, be?inci parma?y yukary kaldyran iki adet kas kasylarak parmaklar yukary kaldyrylyr (mextansor digitorum longus, m peroneus brevis’in kiri?i) Bu kaslardan birine, hem parmak aralaryny açyp-kapatmada, hem de ayak tabanynyn dy?a çevrilmesinde yardymcy rol verilir Aya?ymyzy ve parmaklarymyzy yere basty?ymyzda ise, belirli kaslara topu?u kaldyrma vazifesi gördürülür ve sonra bütün parmaklar yukary kaldyrylyr (hiperextansion) Vücudumuzu ileri itmede, parmaklarymyzy zemine do?ru ters yönde bükme hareketi yaparyz (flexion) Ykinci, üçüncü, dördüncü ve be?inci parmaklaryn bükme i?lemini gerçekle?tirmesinde, iki kas (m flexor digitorum longus ve brevis) vazifelendirilmi?tir Bükme hâdisesinde çok büyük bir kuvvete ihtiyaç duyuldu?undan, bu kuvvetin parma?a ve kiri?lere zarar vermeden aktarylmasy için m longus ve brevis bloke edilir Bu engelleme, ikinci bir destek noktasy olu?turdu?undan, eklem ve kemiklere zarar vermeden parmaklaryn bükülmesi sa?lanyr Bu iki kas dy?ynda, be?inci parma?a bükme hareketinin yaptyrylmasynda vazifeli be? kas daha vardyr (m abduktor digiti minimus, m abduktor digiti minimi brevis, m opponeus digiti minimi, m interossea dorsalis, m interossea plantaris) Bu kaslarla; parmaklaryn arasyny açyp kapama; birinci parma?y, be?inci parma?a yakla?tyrma vazifeleri yerine getirilir

Aya?yn be?inci parma?ynda vazifelendirilen bir ba?ka kas, sadece 2,3,4 ve 5 parma?a yapy?an m lumbricalistir Bu kas, ayak parmaklary yere temas hâlinde ve topuk havada iken, parmaklar itme ve bükme (flexionda) hareketi yaparken, dört ve be?inci parma?y yukary kaldyrarak (extansion yaptyrarak) yürürken ve ko?arken aya?yn takylyp dü?mesine mâni olmakla vazifelendirilmi?tir


Be?inci parmak kemi?inin muhtelif yerlerine ölçülü ve dengeli olarak yapy?tyrylan 10 kasyn
vazifesi sadece hareketi sa?lamak de?ildir Ayakta dururken statik denge vazifesini yerine getirmek de bunlara verilmi?tir Aya?yn dy? yanyna yerle?tirilen üç kasa (abduktor digiti minimi, abduktor digiti minimi brevis, m lumbricalis) uzunlamasyna statik yastyk vazifesi verilmi?tir Bu kaslar, topuk kemi?inden (calcaneus) be?inci parma?yn üst kemi?ine kadar uzanyr Ayak yere tam basty?y zaman, vücut a?yrly?ynyn üç katy kadar bir a?yrly?y kaldyrabilir Bu kaslaryn fonksiyonlary dikkate alyndy?ynda, be?inci parma?yn körelmi? bir yapy oldu?u iddiasynyn geçerli ve do?ru olmady?y görülmektedir Ayryca a?a?ydaki tespitler de bu hususu teyit etmektedir:
- Be?inci parma?a on tane kas, bir tane aponevroz (taban destek zary) yapy?yrken; 2, 3 ve 4 parma?a yedi kas ve bir aponevroz; birinci parma?a ise, alty kas ve bir aponevroz yapy?tyrylmy?tyr Di?er dört parma?a daha az sayyda kas yapy?tyrylmy?ken, körelerek geriye giden be?inci parma?a neden on kas ve bir aponevroz yapy?tyrylmy? olsun ki?!


- Be?inci parma?yn evrim süreci içinde yok olmaya do?ru giden bir organ oldu?u iddia ediliyorsa, yürürken ve ko?arken dü?memizi önleyen m lumbricalis kasynyn nereye yapy?aca?y sorusu cevapsyz kalmaktadyr (?ekil 2-A)

- Ayak birinci parma?y ile be?inci parma?yny ortadaki parmaklardan uzakla?tyryp yakla?tyrma hareketini seyrek yapmamyza ra?men, niçin bu kemiklere ba?lanan kaslar körle?ip kaybolmamy? veya incelme ve zayyflamaya (atrofi) u?ramamy?tyr?!

Be?inci parmak ortadan kalkty?ynda, topuk kemi?inden ba?layyp be?inci parma?yn üst kemi?ine kadar uzanan m abduktor digiti minimi ve m abduktor digiti minimi brevis kaslary (?ekil 2-B) nereye yapy?tyrylacaktyr?! Kasyn zayyflamamasy için yapy?ma yerinin hareketli bir eklemi geçmesi lâzymdyr Hareket için tek yapy?aca?y yer, parmak kemikleridir Tarak kemiklerine yapy?sa hareketsizlikten incelme ve zayyflama olacak ve kas vazifesini tam yapamayacak, ayakta a?rylar ba?layacaktyr Kaslaryn kalyn ve güçlü kalarak yastyk vazifesi görmesi, devamly çaly?malaryna ba?lydyr Be?inci parmak kemi?i yok edildi?inde ise;

1 Kas kiri?lerinin (m flexor digitorumlongus ve brevis) en yakyn olan dördüncü parmak üst kemi?ine yeti?mesi için en az 1,5 cm uzamasy lâzymdyr Uzatma i?lemi nasyl gerçekle?tirilecektir?

2 Topuktan ve bacaktan gelen di?er sekiz kas ve bir elâstik zar nereye yapy?tyrylacaktyr?

3 Be?inci parma?yn kaybyyla olu?an estetik bozukluk nasyl telâfi edilecektir? Bu kaslaryn malzeme, yapy ve fonksiyonlary, tesadüflerle, tabiatla, kendili?inden meydana gelme gibi kör, akylsyz ve iradesiz unsurlarla my inceden inceye plânlanyp ortaya çykarylacaktyr?

4 Be?inci parma?yn üstlendi?i fonksiyonlary kaybeden insan, yürümede ve ko?mada daha my iyiye gidecektir?! Ko?arken, yürürken sürekli dü?meyecek midir? Merdiven-inip çykarken müthi? bir uyum içinde çaly?tyrylan on kasyn vazifesi hangi kaslara yaptyrylacaktyr?



Aponevrozis Plantaris: Betonarme bir binada tavan da?ylyp çökmesin diye, beton ve tu?lalary bir arada tutmak için aralaryna demir yerle?tirilir Ayak tabanyndaki aponevroz (elâstik zar) topuktan ba?layyp 1,2,3,4 ve 5 parmaklaryn uçlaryna kadar uzatylmy?tyr Ya?, kas ve di?er zarlaryn içine kadar girerek ayak tabanyna destek ve koruma vazifeleri yaptyrylmaktadyr Böylece ayak tabanyndaki dokular yerinde tutulur, âhenkli bir ?ekilde çaly?tyrylyr ve iskelet için önemli destek vazifesi görür (?ekil 3)

Sinirler: Be?inci parma?a yapy?tyrylmy? on kasyn çaly?abilmesi için, sebep olarak alty ayry sinir yoluyla beyinden gönderilen emirler gerekir (n plantaris, n plantaris medialis, n plantaris lateralis, n peroneus procindus, superficilas, n tibialis) Ancak alty ayry sinirle fonksiyonel hâle gelebilen bir parmak, bu sinirlerin hangi kaslara iletilece?ini nasyl ö?renmi?tir?

Ayaktaki damarlar, ?ekil 3’te görüldü?ü gibi da?ytylmy?tyr Parmak uçlarynda yer alan yastykçyk ?eklindeki dolgunluklar pulpa olarak isimlendirilir Be?inci parma?yn yok oldu?unu farzetsek bile, aya?yn en ucunda mutlaka ya? dokusu ve cildin olmasy lâzymdyr Çünkü be?inci tarak kemi?i ucunda, ya? ve deri dokusu (pulpa) olmasy lâzymdyr ki, sinirler a? ?eklinde her noktaya da?ylabilsin Parmaklara ula?an sinirler bu ?ekilde da?ylmazsa, parmaklarda hissizlik ve yaralar meydana gelir A? ?eklinde da?ylmayan sinirler, ufak travmalarda sinir dü?ümlerine (neurinoma) dönü?ebilir Kangrenden dolayy parmaklar kesilmek mecburiyetinde kalynyrsa, sinir uzayyp dü?ümlenme olmasyn diye, sinirler biraz daha geriden kesilir E?er dü?ümlenme olursa, kesilen yerde ?iddetli a?rylar ve cereyan çarpyyor gibi rahatsyzlyklar ortaya çykabilir Bu tip muhtemel komplikasyonlary önlemek için, sinirler geriden kesilir



Kesim bölgesine parmak ucu gibi yumruluk (pulpa) yapylyrsa, his kayby olu?maz, hasta bu bölgedeki so?uk, sycak ve acy gibi duyulary hissedebilir Pulpa olmazsa be?inci tarak kemi?i hizasyndan ta?an fazlalyklar, ayakkaby vurmasyyla nasyr ve yaralara sebep olur

Biyomekanik açydan ayaktaki a?yrlyk merkezleri
Ynsan ayakta durdu?u zaman vücut a?yrly?y (yükü) çe?itli noktalara da?ytylyr Bu yük, birinci derecede topuk kemi?ine ve aya?yn birinci tarak kemi?inin ba?yna, ikinci derecede be?inci tarak kemi?inin ba?yna, üçüncü derecede ise 2, 3 ve 4 tarak kemiklerinin ba?laryna biner (?ekil 4)

Aya?yn altyna zeminle temasy sa?lamak üzere üç ana nokta yerle?tirilmi?tir Dört ayakly hemen her sehpa, masa ve sandalyenin (dört noktadan çok sayyda düzlemler geçmesi itibaryyla) zemine tam oturmady?yny ve sallandy?yny, buna kar?ylyk sacaya?y te?kil eden üç ayakly e?yalaryn zemine tam temas etti?i için sallanmady?yny dü?ünecek olursak, ayaklaryn rahmet, hikmet ve sanatly yaratyly?yny daha iyi idrak ederiz Birinci parma?yn iki kalyn kemi?i, aya?yn temas etti?i yeri itmek için kullanylyr Be?inci parma?yn kemiklerinin kysa olmasy, ****tarsal kemiklerin (tarak) özelli?inden kaynaklanyr ve vücudu ileri itmek için bu ?arttyr Di?er nokta olarak topuk kemi?i çok hassas ölçülü bir ?ekilde dengelenmi?tir Parmaklary bükmede vazifeli iki kas V ?eklini alyr Bunlar geriye yapy?an brevis kasy ile V’nin ortasyndan parma?yn en ucuna yapy?an longus kasydyr ve longus kasy parma?a dik bir çizgi ?eklinde yerle?tirilmi?tir Hayali olarak be?inci parma?yn uzady?yny kabul edersek, uzun parmakta itme gücü daha zayyf olacaktyr Be?inci parma?a bükme yaptyrmada vazifeli kas kuvvetli kasylyrsa, mesafe uzady?y için itme kuvveti de azalacak veya kuvvete dayanamayan kasyn tendonu (kiri?) yerinden kopacaktyr Be?inci parma?y görünü?te kysa olmasynyn hikmeti; parmaklar, vücudu ileri iterken yürümenin periyodik devamyny bir çemberin dönü?ü kolayly?ynda yakalamak, hem takylyp dü?meden, hem de dokulara zarar vermeden yürümeye vesile olmaktyr (?ekil 5)



Üzerine ikinci derecede yük binen, vücut a?yrly?yny itme kuvvetiyle ileriye hareket ettirmede ve takylyp dü?meyi önlemede vazife yapan be?inci parmak neden körelsin?! Evrimin manty?yna göre üçüncü derecede yük binen 2, 3 ve 4 parmak kemiklerinin körelmesi gerekmez miydi?!

Özetlersek, aya?yn be?inci parma?ynyn donanym (arter, sinir, vena, tendon, kemik vb) bakymyndan di?er parmaklardan hiçbir farky yoktur Ayryca tendonlaryn kemi?e yapy?ma yerleri, di?er parmaklaryn yapy?ma yerleriyle tam tamyna ayny ?ekildedir Bütün bunlar, be?inci parma?yn külli bir Ylim ve Yrade Sahibi’nin takdiriyle yaratyldy?yny açykça göstermez mi?!