Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri

Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri


KÜÇÜK BALIKLARI YİYEMEYEN KÖPEKBALIĞI
Araştırmacılar bir köpekbalığını oda büyüklüğündeki bir cam bölmeye koymuşlar Cam bölmenin diğer tarafında da balıklar var Köpekbalığı ne tarafa gitse cam bölmeye çarpmış Bir süre sonra cam bölmeye çarpmamayı öğrenmiş Çünkü ne kadar uğraştıysa da diğer taraftaki balıklara ulaşamamış Köpekbalığı 21 günden sonra cam bölmelere hiç çarpmamayı öğrenmiş Bunun üzerine cam bölmeyi çıkarmışlar Köpekbalığı oralı bile olmamış Kendisinin sadece o bölme alanına kadar yüzebileceğini sanıyormuş Artık diğer balıkları yiyemeyeceğini anlamış ve balıklara dokunamamış Çünkü köpekbalığı çaresizliği öğrenmiş

ZIPLAYAN PİRELER
Öğrenilmiş çaresizlikle ilgili psikologlar bir pire deneyi yaparlar Pirenin ne kadar zıpladığını ölçerler ve 50 cm zıpladığını görürler Pireyi yüksekliği 30 cm olan cam kavanoza koyarlar Kavanozun ağzını kapatırlar Kavanozun altından ısıtırlar Pire ısındıkça zıplar ve zıpladıkça kapağa çarpar Bir süre sonra pire kapağa çarpmamak için 29 cm sıçrar, düşer Ama kapağa çarpmaz Pire bunu alışkanlık haline getirdikten sonra kavanozun kapağını açarlar Pire hala 29 cm sıçrıyor Halbuki eskiden 50 cm sıçrardı Pire bu deneyle 29 cm' den fazla sıçrayamayacağını öğrenir

FİLLER NASIL EĞİTİLİR?
Filler daha yavruyken, kalın bir zincirle bacağından bir direğe bağlanır Önceleri hayvan kaçmaya çalışır ama ne kadar uğraşırsa uğraşsın ne zinciri koparabilir ne de direği yerinden oynatabilir Fil yavrusu ayağında zincirle büyür ve kaçamayacağını kabullenir Özgürlük kavramını yitirir İşte bu noktada ayağındaki zincir çözülür ve yerine konulan ince bir halatla birkaç santimetre boyunda tahtadan bir çubuğa bağlanır Fil, bu koşullarda kolaylıkla kaçabilecek olmasına rağmen olduğu yerde kalır Çünkü hâlâ var olduğunu sandığı zincirini asla kıramayacağına inanır Fil büyüyünce ipten kurtarılır Ama artık o alanın dışına çıkamayacağını öğrenmişti