![]() |
Akıntılar ve Kıyı Tipleri |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Akıntılar ve Kıyı TipleriAKINTILAR Deniz yüzeylerindeki suların , bulundukları yerden daha uzak mesafelere taşınması ile akıntılar oluşur ![]() Denizlerde ve okyanuslarda görülen akıntılar; rüzgarlar,gelgit, denizler arasındaki tuzluluk (Yoğunluk) ve seviye farkı gibi nedenlerle oluşur ![]() Dalga Akıntısı Kıyıya doğru gelerek kıyıda çatlayan dalgalar, kıyıda suların dibe doğru dalmasına yada kıyı boyunca akıntıya geçmesine neden olur ![]() Gel-git Akıntısı Gel-git hareketiyle kabarıp geri çekilen sular özellikle koylarda ve akarsu ağızlarında akıntıya sebep olur ![]() Batı Avrupa’da Almanya ve Hollanda gibi bazı ülkeler, haliçlere kurdukları santrallerle gel-git akıntılarından yararlanarak enerji elde etmektedirler ![]() Yoğunluk (tuzluluk) ve Seviye Farkı Akıntısı Farklı sıcaklık ve yoğunluğa (tuzluluk) sahip su kütlelerinin birbirine kavuştuğu boğazlarda akıntılar meydana gelir ![]() Soğuk ve sıcak denizlerin karşılaşma alanlarında, soğuk su yoğun olduğundan alt, yoğunluğu az olan sıcak su ise üst akıntı oluşturur ![]() Tuzluluk farkı olan su kütlelerinin karşılaştığı yerlerde, tuzluluk oranı fazla olan alt akıntı, tuzluluk oranı az olan ise üst akıntı oluşturur ![]() Denizlerin boğazlarla birleştikleri yerde beslenme kaynaklarının farklılığından dolayı az da olsa seviye farkları oluşur ![]() ![]() Yurdumuzda, Karadeniz’den Akdeniz’e doğru üst akıntı, Akdeniz’den de Karadeniz’e doğru alt akıntı olmasında yoğunluk ve seviye farkı etkilidir ![]() Okyanus Akıntıları Muson rüzgarları ve sürekli rüzgarların etkisiyle okyanuslarda meydana gelen hareketlerdir ![]() Okyanus akıntıları ilk hareket ettikleri yere göre soğuk yada sıcak etkiye sahiptirler ![]() ![]() Dünyamızın günlük hareketinden dolayı rüzgarlar sapmaya uğradığından, okyanus akıntılarında da sapmalar ve halkalar olur ![]() Okyanus akıntılarının karşılaşma alanlarında balıkçılık çok gelişmiştir ![]() ![]() ![]() KIYI TİPLERİ Kıyıların Şekillenmesinde Etkili Faktörler Dalgalar Akıntılar Gel-git Akarsular Buzullar İç kuvvetler Kıyıdaki dağların uzanış biçimi Canlılar (Mercanlar) (en az etkili) Rüzgarlar (Dolaylı etkiye sahip) ENiNE KIYILAR ![]() Dağların kıyıya dik uzandığı yerlerde görülür ![]() ![]() Bu kıyılarda; •Girinti-çıkıntı fazladır ![]() •Kıta sahanlığı geniştir ![]() •İç kesimlere ulaşım kolaydır ![]() •Limanların hinterlandı (ard bölge) geniştir ![]() •Deniz etkisi iç kesimlere kadar sokulabilir ![]() •Kıyı ile iç kesim arasında önemli farklar yoktur ![]() BOYUNA KIYILAR ![]() Antalya Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde görülür ![]() ![]() Bu kıyılarda; •Girinti-çıkıntı azdır ![]() •Doğal limanlar azdır ve hinterlandları (ard bölge) dardır ![]() •İç kesimlere ulaşım zordur ![]() •Dalga aşındırması ile falez oluşumu fazladır ![]() •Kıyı ile iç kesim arasında iklim, bitki örtüsü, ekonomik faaliyetlerde farklılık fazladır ![]() RİA TİPİ KIYILAR ![]() Akarsu vadilerinin deniz ilerlemesi sonucunda sular altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir ![]() ![]() ![]() DALMAÇYA KIYI TİPİ Kıyıya paralel uzanmış dağların çukur kısımlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir ![]() ![]() Ör:Adriyatik denizinde Dalmaçya kıyıları (Hırvatistan kıyıları) ![]() ![]() LİMANLI KIYILAR Geniş tabanlı vadilerin veya koy-körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipidir ![]() Ör:Karadeniz’in kuzeyindeki kıyılar (Odessa, Dinyeper, ) buna örnektir ![]() ![]() HALİÇ (ESTUARY) TİPİ KIYILAR ![]() Gel-git olayının etkisiyleakarsu ağızlarında aşındırma ile oluşan doğal limanlardır ![]() ![]() Kuzeybatı Avrupa kıyılarındaki önemli limanlar buna örnektir ![]() ![]() WATT TİPİ KIYILAR Gel-git olayının etkisiyle bazen kara bazen de deniz durumuna gelen kıyılardır ![]() ![]() FİYORT TİPİ KIYILAR ![]() Buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla oluşan kıyılardır ![]() ![]() ![]() Eğer kıyıda adalar da var ise bu tür kıyılara Skyer tipi kıyılar denir ![]() RESİF KIYILARI ![]() Sıcak denizlerde yaşayan mercanların kalıntılarından oluşan kıyı tipidir ![]() Ör: Mercan adaları kıyıları (Avustralya Kıtasının doğusunda) ![]() Ortasında lagün (deniz kulağı) bulunan hilal şeklindeki mercan adasına atol denir ![]() |
![]() |
![]() |
|