Harita Projeksiyonu

Harita Projeksiyonu



İster dünyanın şeklini küre ister elipsoid olarak kabul edin, iki boyutlu düz bir sistemde harita elde etmek için 3D yüzeyin transfer edilmesi gerekmektedir Bu matematiksel tranformasyon işlemine harita projeksiyonu ismi verilir Haritalama projeksiyonunun konumsal özelliklerini nasıl değiştirdiğini anlamanın kolay bir yolu yanan bir ışık ile dünya yüzeyinin projeksiyon yüzeyi denen bir yüzeye düşürülmesidir




Üzerine eşit aralıklı gridlerin çizilmiş olduğu Dünya yüzeyinin saydam olduğunu farzederek temiz bir kağıdı saralım ve dünyanın ortasında da bir ışığın yandığını düşünelim Bu ışık dünyadaki fiziksel objelerin gölgesini kağıdın üzerine düşürecektir Bu aşamadan sonra kağıdımızı tekrar açarak düzleyelim Düz kağıt üzerinde Gridin şeklinin çok farklı olduğu ve büyük bir bozulmanın olduğu görülecektir
Harita projeksiyonu dünya üzerindeki küresel koordinatlari düz düzlemsel koordinatlarla ilişkilendirmek için matematiksel formülleri kullanır
Projeksiyon seçimi

• Çizim ölçeğine,
• Haritası yapılacak bölgenin yerine
• Haritası yapılacak bölgenin büyüklüğüne

bağlı olarak değişir

Harita Projeksiyonları


Merkator Silindirik Projeksiyonu




Merkator Silindirik Projeksiyonu


Mercator'un 1568'de yaptığı ve kendi adıyla anılan basit bir izdüşüm yöntemidir Genellikle dünya ve deniz haritalarında kullanılır Bu yöntemle yapılan haritalarda enlem ve boylamlar birbirini dik keser Bu şekilde iki yerin birbirine göre yönleri gerçeğine uygun gösterilmiş olur Ancak büyüklükler ekvatordan uzaklaştıkça deformasyona uğrar Kutup bölgeleri ise haritada hiç gözükmez



Miller Silindirik Projeksiyonu
Mercator Projeksiyonuna benzer Bu projeksiyonda da paraleller arası mesafe ekvatordan uzaklaştıkça artar Ancak bu artış Mercator Projeksiyonundaki artıştan daha azdır Bu yüzden orta enlemlerdeki deformasyon da daha az olmaktadır



Eckert IV Projeksiyonu
Bir eşdeğerli alan projeksiyonudur Ekvator ve kutuplar kısmında küçük bir deformasyon söz konusudur Genel referans haritası olarak veya eğitim amaçlı atlaslardaki tematik dünya haritasında (iklimler, bitki örtüsü, nüfus, vs) kullanılır



Mollweide Projeksiyonu
Yeryüzünü bir arada planisfer (eğrisel yerküre) biçiminde gösterebilen bir projeksiyondur Bu projeksiyon eksenleri ekvator ve orta meridyen doğrultuları ile gösterilen bir elipsten oluşmaktadır Ekvatoru gösteren eksen orta meridyeni gösteren eksenin iki katı kadardır Paraleller birbirlerinden eşit uzaklıkta olmayan çizgilerdir Meridyenler ise eliptik yaylar şeklindedir


Winkel Projeksiyonu
Yeryüzünü gerçeğine en yakın resmetmeye yarayan projeksiyonlardan birisidir Alanlar, uzaklık ve konum açılarından deformasyonlar kabul edilebilir bir seviyede tutulmaya çalışılmıştır Daha çok atlas haritalarında kullanılır Van der Grinten'e göre ölçülerde Robinson'a göre de şekilde daha az bozulmalar söz konusudur



Van der Grinten Projeksiyonu
Mercator ve Mollweide projeksiyonlarının uzlaştırılması ile meydana getirilmiştir Kutup bölgelerinde deformasyon fazladır Ekvatordan 60 derece kuzey ve güney paralelleri arasında yani en fazla insanın yaşadığı bölgelerde şekil, ölçü ve doğrultular açılarından gerçeğe daha yakın bir görünüm sağlanmaktadır Bu projeksiyon genel referans haritalarında daha fazla kullanılmaktadır


Robinson Projeksiyonu



Robinson Projeksiyonu


İlk defa 1963'te kullanılmıştır Şekil ve ölçü olarak gerçeğe oldukça yakın resim verdiğinden eğitim amaçlı haritalarda daha çok kullanılmaktadır Eckert IV projeksiyonuna benzer Ancak kutuplarda daha fazla deformasyon söz konusudur Goode (Homolosine) Projeksiyonu Kesikli bir eşdeğer projeksiyonudur Sinüsoidal projeksiyonla Mollweide projeksiyonunun birleşiminden oluşmuştur Sinüsoidal projeksiyon ekvatorun 40 derece kuzey ve güney enlemlerine kadar, Mollweide projeksiyonu ise bu enlemlerden kutuplara kadar olan gösterimde kullanılmaktadır



UTM Projeksiyonu




UTM Silindirik Projeksiyonu


UTM Projeksiyonu (İng: Universal Transverse Mercator)
Merkator projeksiyonu kürenin, kendisine ekvatorda teğet olan silindire izdüşümüdür Gauss-Krüger projeksiyonu ise kürenin, bir başlangıç meridyenine teğet olan silindire izdüşümüdür Bu nedenle Gauss-Krüger projeksiyonuna Transversal (yatık eksenli) Mercator Projeksiyonu da denir UTM ise American Military Services tarafından üretilmiş, TM projeksiyonunu kullanan bir projeksiyondur
Projeksiyonda, teğet meridyen boyunca dünya üzerindeki uzunluklar projeksiyondaki uzunluklara eşit olur Teğet meridyenden uzaklaştıkça deformasyon artar Buna göre dünya, başlangıç meridyenleri 6°'de bir değişen 60 dilime (zone) ayrılır ve referans enlemi ekvatordur Her dilimin enlem genişliği 84° kuzey, 80° güney enlemidir Her dilimin ayrı bir koordinat sistemi vardır Dilim orta meridyenleri X ekseni, ekvator da Y eksenidir İkisinin kesişimi başlangıç noktasıdır X değerleri dünyadaki uzunluklarla aynı, Y değerleri ise dünyadakinden biraz büyüktür Bu farkı azaltmak için X, Y değerleri mo = 0,9996 ile çarpılır Y değeri başlangıç meridyeninin solunda negatif olur Bundan kurtulmak için Y değerine 500000 eklenir Bu durumda koordinatlara Sağa ve Yukarı değer denir Uzunluk birimi metredir

HARİTA PROJEKSİYONLARI



KUTUPSAL PROJEKSİYONLAR: Gnomonik projeksiyon bütün yarıküreyi kapsayacak biçimde yapılamaz Stereografik ve küresel projeksiyonlar, yarıküreden daha geniş bir alanı kapsayacak biçimde yayılabilir




SANSON'UN PROJEKSİYONU: Sinüzoidal projeksiyon da denir Paraleller ekvatordan itibaren doğru uzaklıklarıyla çizilmişlerdir Paralellerin her bir boyunca meridyenler arasında kalan doğru uzaklıklar ölçülür Projeksiyon eş alanlıdır




ORTOGRAFİK PROJEKSİYON: Göz veya projeksiyon merkezi sonsuzdadır Projeksiyon düzlemi Dünya merkezindedir Projeksiyon çizgileri birbirine paralel olarak bu düzleme diktir




MERKATUR'UN PROJEKSİYONU rojeksiyon düzlemi olarak, Dünya küresini varsayım olarak saran ve ekvator çizgisinde değen silindir Merkator’un projeksiyonu, bir noktadan diğerine olan yönü en doğru biçimde gösterir Bu nedenle navigasyon araçlarında kullanılır Ekvatorda ölçek, küre ile aynıdır Kuzeye ve güneye gittikçe, her paralel daire ekvatora eşit olduğundan ölçeğin büyümesine neden olur, ancak enlem; boylamla aynı oranda artar




KÜRESEL PROJEKSİYON: Eş uzunluk veya globular projeksiyon da denir Ortografik veya stereografik projeksiyonların geliştirilmiş olanıdır Projeksiyon noktası, küre yüzeyi dışındadır ve projeksiyon düzlemine dik olan bir doğru üzerindedir