Akraba evliliği soyları tehdit ediyor

Akraba evliliği soyları tehdit ediyor



Akraba evlilikleri sonrasında ortaya çıkan sorunlar oldukça önemli ve ciddidir Endogami olarak adlandırılan akraba evliliğinin ülkemizdeki sıklığı yaklaşık %20'dir, yani her 5 hamilelikten birisi akraba evliliğidir Doğu'ya doğru gidildikçe bu sıklık artmakta ve neredeyse %30 olmaktadır ki bu da, her 3 hamilelikten birinin akraba evliliği olduğu anlamına gelmektedir Amca, hala, dayı, teyze çocuklarının yaptığı evliliklere 1 derece akraba evliliği (kuzen evlilikleri) denir Kuzen çocuklarının yaptığı evlilikler ise, 2 derece akraba evliliği (torun evlilikleri) olarak tanımlanır


Sıklığı nedir?


Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç Dr Narter Yaşildağlar: "Akraba evliliği sıklığı köy ve küçük kasabalarda artmaktadır Tabii böyle yerlerde uzun süredir yaşayan sülaleler incelendiğinde, aslında farkında olmadan pek çok kişinin akraba olduğu da ortaya çıkar Bu da yakın olmayan akraba evliliklerinin düşünülenden daha sık olduğu şeklinde yorumlanabilir" diyor ve konu ile ilgili bizi bilgilendiriyor Akraba evlilikleri, evliliğe aile büyükleri tarafından karar verilen, erken yaşlarda olan ve sadece dini nikah yapılan evliliklerde daha büyük orandadır Eğitimle birlikte akraba evliliği sıklığının azaldığı gözlenmektedir Şöyle ki; ilkokul mezunları arasındaki sıklık yaklaşık %20 iken, orta ve yüksek öğrenimi tamamlayanlarda %10'a kadar gerilemektedir Ailesinde akraba evliliği olan kişilerde, olmayanlara göre yaklaşık 2 kat daha fazla akraba evliliği bulunmaktadır


Sebepleri


Akraba evliliklerinin ekonomik sebepleri, genellikle aileye ait mal varlığının dağılmasının istenmemesidir Akraba evliliklerinin sosyal sebepleri arasında en önemli etken, belirli bir sosyal sınıfta olan kişilerin, başka sosyal sınıftan kişilerle evlenmek istememesi ve kendine en yakın özelliklerdeki kişileri, en kolay akrabaları arasında bulmasıdır Psikolojik faktörler bazı yörelerde öne çıkmaktadır Örneğin; ülkemizde bazı yörelerde evlenen kızın anne-babasıyla görüşmesi engellenmekte veya sınırlandırılmaktadır Bu durum bazı kişileri, kız çocuklarını bir akraba ile evlendirerek ilişkileri sürdürebilme şansı aramaya itebilmektedir Dini sebepler daha çok azınlıklar ile ilgilidir Yaşadıkları ülkedeki hakim olan dini inanıştan başka inanışa sahip olan aileler, çocuklarının aynı dinden insanlarla evlenmesini istediklerinden, evlilik için akrabalar seçilmektedir Yine bazı yörelerde coğrafi koşullar nedeniyle ulaşım güçlüğü olması, orada kapalı bir toplum oluşması ve akraba evliliklerinin artmasına yol açabilmektedir Aile bireyleri arasındaki saygıyı korumak ve karşı cinsle rahat iletişime girememe de sebepler arasında sayılabilir


Akraba evliliğinde kalıtsal hastalıklar


Ne yazık ki ülkemiz gibi akraba evliliklerinin oldukça sık görüldüğü ülkelerde, doğumlarda anormal bebeklere de çok sık rastlanmaktadır Akraba evliliklerinde, geçmişte ortaya çıkmamış olsa bile nesilden nesile taşınmakta olan kalıtsal hastalıkların, hem anne hem de baba adayı tarafından taşınıyor olması halinde, bebekler hasta olarak doğabilirler Ayrıca teşhisi konmuş diyabet (şeker hastalığı), meme ve kalın barsak kanserleri gibi kalıtsal olduğu bilinen hastalıkların olduğu sülalelerdeki akraba evlilikleri, doğacak çocukların ilerdeki hayatlarında bu hastalıklara yakalanmalarıyla sonuçlanabilir


Çocuklar, anne ve babalarının özelliklerini taşırlar Söz konusu bu özellikler kromozomlar üzerindeki genlerle onlara geçer Her genin iki parçası vardır ve biri anneden diğeri de babadan gelir Bazı hastalıklar genin her iki parçası da hastalık taşıdığı zaman ortaya çıkmaktadır Tek bir gen parçasında hastalık olduğu zaman, kişi hasta olmamakta ancak taşıyıcı olmaktadır Örneğin, Talassemi (Akdeniz anemisi) ve orak hücreli anemi olarak adlandırılan doğuştan var olan kan hastalıkları, akraba evliliklerinde iki taşıyıcı kişinin evlenmesi sonucu çocuklarda ortaya çıkabilmektedir Ülkemizde sık görülen akdeniz anemisi; kendileri hasta olmayan ama taşıyıcı olan anne ve taşıyıcı babadan, yani akdeniz anemisinin taşındığı gen parçalarından sadece birisinde hastalık bulunan bir çiftin çocuklarında, hastalığın taşındığı gen parçalarının her ikisinde de hastalık olması ihtimali %25'tir Bir başka deyişle dörtte birdir Bahsedilen bu çiftin çocuklarının anne ve babadan hastalık taşımayan gen parçalarını almasıyla, yine %25 oranında sağlam çocuk doğabilir, ancak doğacak çocukların yarısı (%50), anne ve babadan bir sağlam, bir de hastalıklı gen parçası alacak ve böylece de kendileri hasta olmayacak ama anne–babaları gibi taşıyıcı olacaklardır


Akraba evliliklerinde hamilelikte tarama


Akraba evliliklerindeki hamileliklerde kalıtsal hastalık şansızlığı arttığı için tarama programları daha yoğun olarak kullanılır Eğer akraba evliliği yaptıysanız ve bebek istiyorsanız, bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmalı, gerekiyor ise klinik genetik uzmanlardan görüş almalısınız Öncelikle ailenizin 3 kuşaklık bir aile ağacı çizilmeli ve her birey hakkında sizden bilgi alınmalıdır Aile ağacınızda herhangi bir hastalığın belirtileri saptanırsa, bu durumla ilgili bilgilere ulaşmalısınız Ailenizdeki hasta bireyin tıbbi kayıtları, fotoğrafları ve bilgileri değerlendirilmelidir Gereği halinde ilgili branşta uzman kişilere danışmalısınız Hastalığın kalıtım özelliğine göre risk hesabı yapılmalıdır Risk artışı varsa, söz konusu hastalığa yönelik testler planlanmalı ve test sonuçlarına göre hamileliğinizi yönlendirmelisiniz Ailenizde belirlenen bir risk faktörü yoksa, toplumda sık rastlanan hastalıklar (Örneğin, akdeniz anemisi) ile ilgili taşıyıcılık testi yaptırmalısınız Yani size tavsiyemiz, mutlaka doktor kontrolü altında hamile kalmanız ve sıkı takip altında olmanızdır Hamileliğinizin takibinde tarama testlerinizi ve ayrıntılı ultrasonunuzu ihmal etmemelisiniz Doğumunuzdan sonra bebeğinizi çocuk doktorunuz mutlaka kontrol etmeli, işitme kaybı ve metabolik hastalıklar açısından araştırmalıdır