Tik Nedir (Fizyolojik TREMOR)

Tikler ani ortaya çıkan, tekrarlayan ve ritmik olmayan sesler ve davranışlardır
Tiklerin sıklığı ve şiddeti zaman zaman kişinin kendi istemi ile, istirahat halinde veya konsantrasyonla azalabilir veya kaybolabilir veya stresle artabilir Bazı hastalarda uykuda tikler kaybolabilir Bazı hastalar birkaç dakikadan birkaç saate kadar değişebilen sürelerde tiklerinikontrol altında tutabilir, bu nedenle muayene sırasında tikler görülmeyebilir Özellikle çocuk hastalar ve bazı yetişkin hastalar ise tiklerini kontrol edemezler ve geçici bir süre içinde olsa engelleyemezler


Tiklerin ortaya çıkışı organik veya psikolojik nedenlerle olabilir Organik nedenlerle ortaya çıkan tikler genelde kalıcıdır ve zaman içinde Tourette bozukluğu gelişebilir Psikolojik nedenlerle ortaya çıkan tiklerde ise hastalık genelde geçicidir ve zaman içinde tikler kendiliğinden ortadan kalkar Stresin tikleri ortaya çıkaran bir neden olduğunu gösteren bir veri yoktur ancak stresle tiklerin alevlendiği herkesçe bilinmektedir


Basit motor tikler hızlıdır, tekrarlayıcıdır ve belli bir amaca yönelik değildir Göz kırpma, burun kırıştırma, yüz kaslarında oynama, başı bir tarafa çevirme veya omuz sallama gibi tek bir kas grubunu ilgilendiren ve belli bir bölgeye lokalize olan davranışlar görülür
Karmaşık motor tikler basit tiklere göre daha yavaş, törensel ve belli bir amaca yöneliktir Dokunma sıçrama, koklama, karşısındaki kişinin davranışlarını taklit etme (ekopraksi), garip şekilde durma (kopropraksi) vb karışık motor tiklerdendir


Basit vokal tiklerde öksürme, boğazı temizleme, burundan soluma, hırıltı ve horlama gibi sesler aniden ortaya çıkar Ayrıca vokal tiklerde ritm bozukluğu, sesin şiddetini ayarlayamama veya kelimelerin uzatılması gibi konuşma bozuklukları da olabilmektedir Karmaşık vokal tiklerde ise normal konuşmanın içeriğine uymayan kelime veya cümlelerin aniden söylendiği görülür Küfür veya cinsel içerikli sözcükler gibi sosyal olarak kabul edilemeyecek garip kelimeler ve cümleler konuşmanın arasına girebilir veya aniden patlar gibi ortaya çıkabilir İstemsiz olarak kişinin kendi kelimelerini tekrar etmesi (palilali), veya başkalarının son söylediği sözcükleri tekrarlaması da (ekolali) karmaşık vokal tiklerdendir


Tikler belli bir süre devam edip ortadan kalkabilir, sürekli hale gelebilir veya Tourette hastalığının bir belirtisi olabilir


GEÇİCİ TİK BOZUKLUĞU
Bu tanı ancak geriye dönük olarak konabilir Çünkü bu tanının konabilmesi için hastalığın bir yıl içinde ortadan kalkmış olması gerekir Bir yıl geçmesine rağmen hala hastalık devam ediyorsa süregen tik bozukluğundan söz edilir


Özellikle 5-9 yaşları arasında erkek çocuklarda sıktır Okul çağındaki çocukların %5-24’ünde geçici tik öyküsü vardır


Geçici tik bozukluğunda basit motor ve vokal tikler görülür Genelde gün içinde değişik zamanlarda ortaya çıkabilir Göz kırpma, yüz kaslarında seğirme, ağız-burun oynatma, boğaz temizleme, hırıltı, öksürme ve burundan nefes verme gibi sesler çıkarma gibi vokal ve motor tikler olabilir


İlsçls tedavi edilmesi gerekmez Ailelerin ve öğretmenlerin bu hastalık konusunda bilgilendirilmeleri ve hastalığın seyri açısından hastaların takibi genelde yeterli olmaktadır
KRONİK (SUREGEN) TİK BOZUKLUGU


Toplumda sıklığı tam olarak bilinmemekle beraber %1-2 oranında görüldüğü tahmin edilmektedir Genelde 18 yaşından önce başlar ve en yoğun görüldüğü dönem 7-11 yaş grubudur 6-8 yaşlarında başlayan tiklerin iyileşme oranı yüksektir Bu rahatsızlıkta genelde tikler 4-6 yıl kadar sürer ve ergenlik döneminde kendiliğinden ortadan kalkar Zaman içinde belirtilerin ortadan kalkması özellikle yüz bölgesinde görülen tiklerde kol, bacak ve gövdede görülen tiklere göre daha fazladır


Aynen geçici tik bozukluğunda olduğu gibi hastalarda tekrarlayan davranışlar veya tekrarlayan sesler görülür Geçici tik bozukluğunda tek farkı tiklerin daha uzun süre devam etmesidir Ayrıca basit tiklerin yanında karmaşık tikler de görülebilir


Tiklerin başka ruhsal ve bedensel hastalıklarda görülen istemsiz hareket ve seslerden ayrılması gerekir


Süreğen tiklerin ortaya çıkışında genetik yatkınlıktan söz edilir Bu hastaların ailelerinde tik bozukluğunun ve Tourette hastalığının görülme sıklığı normal topluma göre daha fazladır


Tedavide bazı nöroleptik ilaçlar ve psikoterapi yöntemlerinden faydalanılabilir
TOURETTE BOZUKLUGU (Gilles de la Tourette)


Çok sayıda motor ve vokal tiklerle karakterizedir Tikler gün içinde sıklıkla ortaya çıkar ve kişinin toplumsal uyumunu ileri derecede bozar Toplumda %oo 4-5 oranında görülür Motor tikler genelde 7 yaşından önce, vokal tikler ise 11 yaşlarında görülür Başkalarının sözcüklerini tekrarlama ise en son ortaya çıkan belirtilerdir


Bu hastalığın görülmesi erkek çocuklarında kız çocuklarına göre üç kat daha fazladır
Hastalığın nedenleri nelerdir?


Bu hastalıkta genetik yatkınlık fazladır Tourette hastalarının yakınlarında obsesif kompulsif bozukluk ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna daha sık rastlanmaktadır Tourette hastalarında da %60 oranında dikkat eksikliği ve hiperaktivite, %40 oranında da obsesif kompulsif bozukluk görülmektedir


Beyindeki dopamin sisteminin bu hastalığın oluşumunda rol oynadığı belirtilmektedir Dopamin sistemini baskılayan ilaçların tiklerde azalmaya yol açtığı, bu sistemi uyaran ilaçların ise tikleri artırdığı görülmektedir


Bazı hastalarda enfeksiyon hastalıklarını takiben bu hastalığın ortaya çıktığı görülmektedir Bu vakalarda bağışıklık sisteminin hastalığın ortaya çıkışında rol oynadığı düşünülmektedir


Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Sıklıkla 7 yaşlarında başlar Ancak 2 yaşında semptomları ortaya çıkan hastalara da rastlanmaktadır Bu hastalığın tanısını koyabilmek için belirtilerin 18 yaşından önce başlaması şarttır Hastalığın belirtileri sürekli görülebilir veya zaman zaman ortaya çıkabilir Motor tikler genelde yüzden başlar ve zamanla vücuda kollara, bacaklara yayılır


Yüz kaslarında oynama, burnu kırıştırma veya hareket ettirme, göz kapaklarını kaldırma, göz kırpma, ağız bükme, dili dışarı çıkarma, baş sallama, omuzu, kolları ve bacakları sallama, sıçrama, esneme, iç çekme, koklama, emme ve yalama sesleri çıkarma, boğaz temizleme sesleri çıkarma gibi istemsiz sesler ve davranışlar görülür Bu hastalarda tanı koyabilmek için motor ve vokal tiklerin bir arada olması gerekir


Hastalık genelde unutkanlık, dalgınlık ve çabuk sinirlenme belirtileri ile ortaya çıkar ve bunu sıklıkla yüzde ortaya çıkan tikler takip eder Birkaç yıl içinde de karmaşık tikler ortaya çıkar Dikkat eksikliği hastalığın ilk belirtileri olmasına karşın obsesyon ve kompulsiyonların başlaması hastalığın ileri evrelerindedir


Bu hastalığın tanısı konmadan önce benzeri semptomlar ortaya çıkaran başka bedensel ve ruhsal hastalıklar gözden geçirilmelidir Hastalık tedavi edilmediği taktirde kendiliğinde alevlenmeler ve düzelmelerle devam eder ve genelde yaşam boyu sürer Bazen bir tik ortadan kalkıp yerine yeni tikler başlayabilir Hastalık uzun sürelidir ve buna bağlı olarak başka psikiyatrik sorunlar ortaya çıkabilir Belirtiler nedeni ile hastalar sıklıkla toplumdan dışlanır veya utanmaları nedeni ile toplum içine giremez Buna bağlı olarak sosyal, akademik ve mesleki performansta düşme görülür


Hastalığın Tedavisi Nasıl Yapılır?
İlaç tedavisi bu hastalarda genelde faydalı olmaktadır Tek başına psikoterapinin bu hastalarda yararlı olmadığı görülmüştür Hastaların toplumsal uyumunu artırmak ve psikiyatrik sorunlarının çözülmesine yardımcı olmak için ilaç tedavisine psikoterapi eklenebilir


Ailelerin ve okulun bu hastalık konusunda bilgilendirilmesi ve işbirliğine girmesi tedavi açısından önemlidir


BAŞKA TÜRLÜ ADLANDIRILAMAYAN TİK BOZUKLUĞU
Hastalık dört haftadan kısa sürmüş ise veya 18 yaşından sonra başlamış ise bu tanı konabilir Belirtileri diğer tik bozuklukları ile aynıdır