Çocuklarda Sık Görülen Parazitler

Ülkemizde özellikle çocukluk çağında parazit enfeksiyonları sıklıkla görülmektedir Parazitler içersinde en sık olarak görülen barsak parazitlerinden bir kaçını sizlere anlatmak istedim


Daha önceleri istatistiksel bilgiler çocuklarda barsak parazit görülme sıklığını % 75 olarak veriyordu Bugün oranların bu denli yüksek olduğunu sanmıyorum ama çok da düşük olmadığını biliyorum Bir çok çocuğun ailesi durumun farkında olmadığından gerçek oranlar yine de yüksek olabilir


Bu yazımda ülkemizde sık görülen parazit enfeksiyonlarını ele alacağım


Parazit Nedir :

Parazit enfeksiyonları protozoon, helmint ve artropod gibi organizmaların neden olduğu enfeksiyonlardır Halk arasında böcek, solucan gibi isimler verilen organizmalardır


Protozoonlar tek hücreli organizmalardır ve konaklarında bölünerek çoğalırlar Bulaşma genellikle parazitlerin kendilerinin veya yumurtalarının bulaşmış olduğu su ve besinlerin ağız yoluyla alınması ile gerçekleşir İçme suyunun temiz olmadığı ve genel hijyen ve sanitasyonun yetersiz olduğu bölgelerde daha sık görülür


Helmintler çok hücredirler ve konakta bölünmezler


Bir parazit konağa girdiği zaman ya ölür veya konağa zarar vermeden veya zarar vererek yaşamaya devam edebilir Parazitler enfeksiyon oluşturmak ve konakla birlikte yaşamak için adeta istilacı bir tutum içindedirler Vücudun savunma sistemine karşı kendilerini koruyucu mekanizmalar geliştirirler Fiziksel varlıklarının devamı ve kendi besin ihtiyaçları için adeta konağın vücudu ile bir yarışa girerler Bir çok parazit enfeksiyonunda anemi (kansızlık) görülmesinin sebebi de budur Parazit bedeninde bulunduğu canlının kanı ve aldığı besinlerle yaşamını sürdürür


Parazit enfeksiyonlarının çoğu bir belirti vermeksizin veya hafif belirtilerle seyredebilirken çok ciddi hastalıklara da sebep olabilirler



Yuvarlak Solucanlar ( Askariyazis)


En sık görülen parazitlerden biridir Her iklimde ve her ülkede görülür Çocuklarda erişkinlere göre daha sık rastlanmakta ve özellikle okul öncesi çocuklarda, ılıman iklimlerde daha yaygın olarak görülmektedir Bunlar toprak solucanlarına benzerler fakat renkleri kirli beyaz ? sarımsı olmaları ile onlardan ayrılırlar


Yuvarlak solucanlar larva içeren döllenmiş olgun yumurtaları ile bulaşır Enfekte kişinin dışkısı ile dışarı atılan yumurtalar, herhangi bir nedenle ağız yoluyla alınmasından sonra larva midede yumurtadan çıkar, incebağırsak duvarından kana geçerek akciğere ulaşır Akciğer dokusunda olgunlaşan larva bronşlara ve soluk borusundan gırtlak bölgesine ulaşır ve buradan tekrar yutulur İncebağırsağa gelen larvalardan olgun erişkin solucanlar oluşur


Erkek solucanlar 15-25 cm uzunluğunda ve 3 mm enindeyken dişileri 25-35 cm ve 4 mm?dir Dişi solucanların yaşam süresi 1-2 yıldır ve bir dişi solucan günde 200,000 civarında yumurta üretir Yumurtaları uygun olamayan koşullara bile dayanıklıdır


Yuvarlak solucanlar dışkı ile bulaşan bir enfeksiyondur İnsan dışkısının gübre olarak kullanılması, tuvalet sonrası temizliğe özen gösterilmemesi, tuvaletlerin açıkta olması gibi hijyen kurallarına uyulmaması veya yetersizliği durumunda bulaşma olasılığı çok yüksektir


Yuvarlak solucanın bulaştığı kişilerin çok azında hastalık gelişir Bunun nedeni mide asidinde ölerek, etkisiz hale gelebilirler Hastalık belirtileri genellikle larvaların akciğere göçü sırasında veya erişkin formlarının bağırsakta bulunduğu zamanlarda ortaya çıkar


Akciğer safhasında; mevsimsel bulaşma olan bölgelerde mevsimsel zatürre şeklinde görülebilir Öksürük, kanlı balgam, kanda ezinofil (bir tür lokosit) hücrelerin artışı en belirgin bulgulardır



Erişkin dönemlerinde ise bağırsakta veya safra yollarında yerleşerek konağın beslenmesini bozarak hastalanmasına sebep olabilirler Karın ağrısı, gerginliği gibi şikayetler görülür Yuvarlak solucan bulunan çocuklarda dışkıda azot ve yağ atılımı azalır, çok yoğun enfekte çocuklarda solucanlar bir kitle oluşturarak bağırsak tıkanmasına sebep olabilir


Ani ve şiddetli karın ağrısı, safralı kusma gibi bulgular ortaya çıkar Vücutta çok fazla solucanın varlığı safra yollarını tıkayarak karında sancılanma, bulantı, kusma ve ateşe neden olur Sarılık nadir görülür


Tanı solucanın veya yumurtasının dışkıda veya kusmukta görülmesi ile konur


Tedavisi genellikle 8-10 gündür


KIL KURDU (oksyuriasis)

Kıl kurdu enfeksiyonları dünyanın her yerinde yaygındır Doğal konağı insandır Her yaşta görülmekle birlikte 5-14 yaş arasında en sıktır Kalabalık yaşam koşullarında, kurumlarda yaşayanlarda yaygındır Oldukça zararsızdır



İplik şeklinde hareketli bir bağırsak parazitidir Erkekleri 2-6 mm, dişileri 8-12 mm uzunluğundadır


Enfekte kişilerde dişi erişkin kıl kurtları gece uykudan 2-3 saat sonra anüsten dışarı çıkarak makat civarına binlerce yumurta bırakır ve kısa süre içinde ölürler Yumurta 6 saat içinde bulaşıcı özelliğini kazanır İç çamaşırlarına bulaşan, yatağa dökülen ve ya da oluşturduğu kaşıntı hissi ile o bölge parmakla kaşındığında, tuvalet sonrası makat temizliği esnasında kişinin eline, tırnaklarının arasına geçerler Bu nedenle tekrar tekrar bulaşma ve çocuktan çocuğa bulaşma riski fazladır Oda sıcaklığında 2-3 hafta canlı kalabilir Çamaşırlarda, yatak ve çarşaflarda da yumurta bulunduğunda bulaşma ortamı oluşturur Kıl kurdu bulaşmış çarşafların silkelenmesi ile havaya saçılan yumurtaların ağız bölgesine ulaşarak bulaşması da mümkündür



Kıl Kurdu ağız yoluyla bulaşır Yutulan yumurtalar midede larva şekline ulaşır ve kör bağırsağa göç ederek erişkin forma gelir Makat bölgesinde yumurtaların larva şekline gelmesi ve anal yoldan tekrar bağırsağa girmesiyle de tekrarlayabilir


Kıl kurdu genellikle belirtisizdir En sık görülen belirti geceleri görülen makat bölgesindeki kaşıntılarıdır Vücudun bazı bölgelerinde cerahatli enfeksiyonlar gelişebilir Uykusuzluk, gece korkuları, diş gıcırdatma, gece işemeleri olabilir Kıl kurdunun çok fazla yoğun olması halinde çocuğun psikolojik durumunu veya parazite karşı oluşan alerjik bir reaksiyonda oluşabilir Ağır enfeksiyonlar bağırsakta tahribat yaratarak sindirim sisteminde bozukluklara neden olabilir


Kesin tanı yumurtaları veya parazitin kendisinin görülmesi ile konur Yumurtalar sabahları çocuğun makat bölgesine seloteyp yapıştırılarak kolaylıkla saptanır Tekrarlayan vakalarda çocuğun yanı sıra tüm aile bireyleri de incelenmelidir Tekrarlamaları önlemek oldukça güçtür El yıkama alışkanlığın yerleştirilmesi, tırnakların kısa kesilmesi ve fırçalanması bulaşmayı ve tekrarlama riskini azaltır


Tedavinin temeli tüm aile bireylerini ayni anda tedavi etmek, genel hijyen kurallarına azami dikkat etmek gerekir Tuvalet temizliğine, ellerin yıkanarak tırnak aralarının tırnak ya da eski bir diş fırçası ile fırçalanarak iyice temizlenmesi gerekir Kıl kurdu bulunan çocukların sabah uyandığında makatı sabunlu su ile yıkanmalı İç çamaşırları değiştirilmeli, yeni külot giydirilerek, kirliler sıcak suda yıkanıp, kaynatılarak kızgın ütü ile ütülenmelidir Bir haftalık tedavi sırasında bu uygulama yeniden bulaşma riskini azaltacaktır