Adet Görmeme (Amenore) Nedir?

Adet Görmeme (Amenore) Nedir?


14 yaşına kadar meme büyümesi, tüylenme gibi sekonder seks karakterlerinin gelişmemesi veya 16 yaşına rağmen ilk adetin görülmemesi veya normal adet gören kadında 3 siklus boyunca adet olmaması amenore olarak adlandırılır Hayatında hiç adet görmemiş ise buna primer amenore, daha önceden düzenli adet gören kadında adetin kesilmesine de sekonder amenore adı verilir


Normal Üreme Fizyolojisi:


Siklus, son adet tarihinin ilk gününden bir sonraki adet tarihinin ilk gününe kadar geçen süredir Normalde bu süre 28 gün olmasına karşın 21 ile 35 gün arası normalin alt ve üst sınırlarıdır


28 günde bir adet gören, yani siklusu 28 gün olan bir kadının ovulasyon (yumurtlama günü) sıklıkla (şart değil) 14 gündür Her adetin ilk günü beyinde hipotalamustan salgılanan GnRH adlı hormon, hipofizden folikül stimule edici (uyarıcı) hormon (FSH) salgısını uyarmaya başlar FSH etkisiyle yumurtalıklardan birinde yeni bir folikül (yumurta hücresini barındıran yapı) olgunlaşmaya başlar Bu folikül olgunlaştıkça östrojen hormonu üretimi artar, östrojen üretimi arttıkça hipofiz bölgesinden salgılanan luteinizan hormon (LH) miktarı artar


Folikül olgunlaştıkça giderek içi sıvı dolu ufak bir kese haline gelirFolikül yaklaşık olarak 16-20 milimetre çapına eriştiğinde östrojen hormonu da kanda maksimum seviyeye ulaşır ve bu da LH seviyesinin giderek daha da artmasına neden olur LH piki (LH'ın en yüksek seviyeye ulaştığı an) olduğunda folikül çatlar ve içindeki oosit (yumurta hücresi) serbestleşerek Fallop tüpünün içine girer


Folikül çatladıktan sonra "çatlama bölgesinde" corpus luteum (sarı cisim) adı verilen bir yapı oluşur ve bu yapı bu defa östrojen hormonuna ek olarak progesteron hormonu da üretmeye başlar Gebelik oluşmazsa bu yapının işlevi 14 günde biter Gebelik oluştuğunda ise gebelik ürününü "desteklemek" için bu yapı yaklaşık 10 haftaya kadar progesteron salgılamaya devam eder 10 haftadan itibaren "gebelik ürünü" kendi progesteronunu kendisi üretebilecek hale gelir ve görevi devralır


Uterusun içi endometrium adı verilen bir tabakayla kaplıdır Endometrium östrojen etkisiyle kalınlaşır ve yumurtlama sonrası devreye giren progesteron hormonunun etkisiyle döllenmesi muhtemel bir yumurta hücresinin implantasyonu (yerleşmesi) ve gebeliğin başlaması için elverişli duruma getirilir


Corpus luteumun ömrü siklus kaç gün olursa olsun her kadında 14 gündür Bu süreye yaklaştıkça corpus luteumun progesteron salgısı giderek azalır ve kandaki progesteron iyice azaldığında endometrium tabakası desteğini kaybederek "dökülmeye" başlar İşte bu dökülme kanamayla birlikte olduğundan adet kanaması adını alır


Corpus luteum ömrünün kısıtlı olmasının özel bir anlamı vardır: 28 günde bir adet gören bir kadında ovulasyon 14 günde olmaktadır, demek ki kadın örneğin 30 günde bir adet görüyorsa bu kadında 30-14=16 gün ovulasyon günüdür Aksine 26 günde bir adet gören bir kadında 26-14=12 gün ovulasyon günüdür


Adet Görmeme Sebepleri:


?Asherman sendromu: Geçirilmiş kürtajlara bağlı olarak rahim içinde yapışıklıklar olur ve amenore yanında normal fakat miktar olaarak azalmış adetler olabilirTedavisi olayın şiddetine göre değişir


?Gelişim Bozuklukları: Müllerian agenez olarak da bilinir Burada gelişimsel olarak rahim, tüpler ve vajenin üst kısmı yoktur Vajen kör bir sonla noktalanırOver fonksiyonları normaldir ancak kanama olmaz


?Androjen Duyarsızlığı, testiküler feminizasyon: Kişi genetik olarak erkektir ancak erkeklik hormonuna karşı duyarsızlık olduğundan kişinin batın içinde testisleri olmasına rağmen dış görünüşü kadın gibidirDurum fark edildiğinde testisler alınmalıdır


?Turner Sendromu: Kişide genetik bir bozukluk vardır 46 yerine 45 kromozom bulunur


?Gonadal agenez: Kişide overler gelişmemiştir


?Resiztant over sendromu: Kişide over olmasına rağmen bu hormonlara karşı dirençlidir


?Prematür over yetmezliği: Erken menopoz olarak da bilinir


?Radyasyon ve kemoterapi: Tedavilere bağlı olarak overler fonksiyonlarını yitirir


?Hipofiz tümörü: Hipofiz bezinden kaynaklanan bir tümör nedeni ile hormonal düzen bozulur En sık prolaktinom görülür Burada süt hormonu olan prolaktinom fazla miktarda salgılanır ve bu diğer hormonların salınımını bozacağından adet düzenini bozar ve kısırlığa sebep olabilir En sık bulgu memelerden kendiliğinden süt gelmesidirEğer tümör 10 mm'den büyükse cerrahi gerekebilir Diğer durumlarda ilaç tedavisi yeterli olur


?Sheehan Sendromu: Doğum sonrası kanamaya bağlı olarak hipofiz bezinde enfarktüs olur ve hormon salgılanması bozulur


?Hipotalamik amenore: Daha öncede belirtildiği gibi stres, üzüntü, kilo değişimi gibi nedenlere bağLı olarak görülür


TEDAVİ:


Konunun tanımından ve Amenore sebeplerindende anlaşıldığı gibi,Amenore 'nin tedavisi tamamen altta yatan sebebe bağlıdır