Hıyanet-i Vataniye Kanunu

HIYANET-İ VATANİYE KANUNU


Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin Milli Mücadele’yi ortadan kaldırmak amacı ile başlattığı çalışmalar, Şeyhülislam’dan fetva almaya ve Milli Mücadele’nin üzerine kuvvet göndermeye kadar değişik yollarla devam etti Buna karşılık Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti de iç güvenliği sağlamak ve etkinliğini sürdürebilmek için bazı tedbirler alma gereğini duydu Bu tedbirlerin başında Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması, İstiklal Mahkemeleri’nin kurulması ve İstanbul’da yayınlanan fetvaya karşı Anadolu’daki İslam âlimlerinin verdikleri karşı fetva gelmektedir


Büyük Millet Meclisinin açıldığı dönemde asayişi sağlamak için Müdafaa-i Hukuk Teşkilatları ile askeri birlik komutanları kendi güçlerine göre bazı tedbirlere başvurdu Mustafa Kemal Paşa da Temsil Heyeti adına 17 Mart 1920 tarihli bir genelge ile “Vatanın çıkarlarına aykırı davranışların, memleketin huzur ve düzenini bozanların din ve millet farkı gözetmeksizin şiddetle cezalandırılmalarını” istemişti

Ancak bunu yasal bir dayanağa kavuşturmak ve kişisel yargılardan kurtarmak gerekmekteydi Bu nedenle Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından düzenlenmiş, onun otoritesini egemen kılacak, içte güvenliği sağlayacak bir yasa yapma zorunluluğu doğdu Meclisin açılışından iki gün sonra 25 Nisan 1920’de Mehmet Şükrü Bey, Meclis Başkanlığına “Milli Meclisin kararları aleyhinde bulunanların ya da bunlara uymayanların vatan haini sayılmalarını ve bu gibilerin vatana ihanet suçu ile yargılanmalarını” isteyen bir önerge verdi Bu önerge, 29 Nisan 1920’de “Hıyanet-i Vataniye Kanunu” haline dönüştürülerek kabul edildi Yasanın ilk maddesinde, Türkiye Büyük Millet Meclisinin yasallığına karşı ayaklanmaya yönelik sözle, yazıyla ya da doğrudan doğruya bilerek karşı çıkan, yayında bulunan kişiler vatan haini sayılacaklardı Yasa yürürlüğe girdikten sonra 13 Mayıs 1920’de bazı milletvekilleri Damat Ferit Paşa’nın vatan haini ilan edilip yargılanmasını içeren bir önerge verdi Bu önerge Meclis’in 19 Mayıs 1920 günkü toplantısında onaylanarak Damat Ferit Paşa vatan haini ilan edilmiştir Hıyanet-i Vataniye Kanunu ile hangi suçları işleyenlerin vatan haini sayılacağı ve bunlara verilecek cezaların ne olacağı açıklanmıştı