Paratoner

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-26-2012

Paratoner

Paratoner, havadaki elektrik yükünü toprağa aktarmayı amaçlayan araçtır

İki bulutun sürtüşmesi,çarpışması veya kendi aralarında elektron boşalması yapmaları sonucu oluşan şiddetli ışık görüntüsüne şimşek denir

Şimşeklerin yıldırıma dönüşebilmesi için bulutların yeryüzüne yakın birşekilde paralel olarak durup, elektron alışverişi yapması gerekir

Bu olaydan sonra elektronların izlediği yol şiddetli bir ateş topuna dönüşür ve yıldırım oluşur

Yıldırımdan korunmak için binaların ve evlerin gök yüzüne yakın olan yerlerine paratoner adı verilen aletler konulur

Bu aletler kısaca toprağa bağlanmış birer demirçubuktur

Topraklama sayesinde demir iletkene gelen yıldırım etkisiz hale getirilir

Tarihçesi

Elektrik yüklerinin artı ve eksi olarak belirlenip adlandırılmasını sağlayan Benjamin Franklin (1706 - 1790)'dir

Franklin, yaptığı çeşitli deneylerin sonucunda elektriğin belirli ortamlarda fazla veya eksik ölçülerde bulunabilen bir sıvı olduğu görüşüne vardı

Her ikisinde de elektrik eksikliği ya da fazlalığı bulunan cisimlerin birbirini ittiğini, birinde eksiklik diğerinde fazlalık olan cisimlerin ise birbirlerini çektiğini ileri sürdü

Fazlalığı artı elektrik, eksikliği ise eksi elektrik olarak adlandırıldı

Leiden şişesiyle ilgili deneyleri de sürdüren Franklin, Leiden şişesinden boşalan elektriğin oluşturduğu çatırtılar ve kıvılcımlar ile fırtınalı havalardaki gök gürültüsü ve şimşek arasında bir ilişki olması gerektiğini düşündü ve 1752'de, fırtınalı bir havada uçurduğu bir uçurtma ile bir Leiden şişesini yüklemeyi başardı

Franklin'in bu deneyden pratik yararlar elde etme yönündeki girişimleri paratonerin bulunmasına giden yolu açtı

Bu nedenle, yıldırıma karşı bir korunma aracı olarak kullanılan ve toprağa bağlı bir metal çubuktan ibaret olan paratonerin gerçek yaratıcısı Franklin'dir

1782 yılında Amerika'nın Philadelphia kentinde paratoner kullanan konut sayısı 400'ü geçiyordu

Deneyi

Bir çiviyi kum yada toprak gibi bir yere saplayın

Karanlık bir odaya bu malzemeleri koyun

Şişirilmiş bir balonu yün bir giysiye iyice ve hızlı bir biçimde sürtün

Kuma saplanmış çiviye deydirmeden hafifçe yaklaştırın

Çivi ile balon arasındaki kıvılcım küçük bir yıldırımdı

06-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Paratoner Paratoner Paratoner, havadaki elektrik yükünü toprağa aktarmayı amaçlayan araçtırİki bulutun sürtüşmesi,çarpışması veya kendi aralarında elektron boşalması yapmaları sonucu oluşan şiddetli ışık görüntüsüne şimşek denirŞimşeklerin yıldırıma dönüşebilmesi için bulutların yeryüzüne yakın birşekilde paralel olarak durup, elektron alışverişi yapması gerekirBu olaydan sonra elektronların izlediği yol şiddetli bir ateş topuna dönüşür ve yıldırım oluşurYıldırımdan korunmak için binaların ve evlerin gök yüzüne yakın olan yerlerine paratoner adı verilen aletler konulurBu aletler kısaca toprağa bağlanmış birer demirçubukturTopraklama sayesinde demir iletkene gelen yıldırım etkisiz hale getirilir Tarihçesi Elektrik yüklerinin artı ve eksi olarak belirlenip adlandırılmasını sağlayan Benjamin Franklin (1706 - 1790)'dir Franklin, yaptığı çeşitli deneylerin sonucunda elektriğin belirli ortamlarda fazla veya eksik ölçülerde bulunabilen bir sıvı olduğu görüşüne vardı Her ikisinde de elektrik eksikliği ya da fazlalığı bulunan cisimlerin birbirini ittiğini, birinde eksiklik diğerinde fazlalık olan cisimlerin ise birbirlerini çektiğini ileri sürdü Fazlalığı artı elektrik, eksikliği ise eksi elektrik olarak adlandırıldı Leiden şişesiyle ilgili deneyleri de sürdüren Franklin, Leiden şişesinden boşalan elektriğin oluşturduğu çatırtılar ve kıvılcımlar ile fırtınalı havalardaki gök gürültüsü ve şimşek arasında bir ilişki olması gerektiğini düşündü ve 1752'de, fırtınalı bir havada uçurduğu bir uçurtma ile bir Leiden şişesini yüklemeyi başardı Franklin'in bu deneyden pratik yararlar elde etme yönündeki girişimleri paratonerin bulunmasına giden yolu açtı Bu nedenle, yıldırıma karşı bir korunma aracı olarak kullanılan ve toprağa bağlı bir metal çubuktan ibaret olan paratonerin gerçek yaratıcısı Franklin'dir 1782 yılında Amerika'nın Philadelphia kentinde paratoner kullanan konut sayısı 400'ü geçiyordu Deneyi Bir çiviyi kum yada toprak gibi bir yere saplayın Karanlık bir odaya bu malzemeleri koyun Şişirilmiş bir balonu yün bir giysiye iyice ve hızlı bir biçimde sürtün Kuma saplanmış çiviye deydirmeden hafifçe yaklaştırın Çivi ile balon arasındaki kıvılcım küçük bir yıldırımdı