Atatürk Ve Matematik...

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-21-2012

ATATÜRK VE MATEMATİK

Atatürk Selanik Askeri Rüşdiyesinde iken Matematik dersindeki başarısı ile öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendinin gözüne girmiş ve bunun sonucu olarak isminin sonuna" Kemal "ismi eklenmiştir

Atatürk askeri öğrenimi süresince matematikle sistemli bir şekilde ilgilenmiştir

Onun 1904 yılında Harp Akademisini bitirdikten sonra ve ölümünden 1,5 yıl öncesine kadar bu ilginin ne ölçüde devam ettiğini bilmiyoruz

Ancak birazdan bahsedeceğim iki olay Onun matematik dehasını gözler önüne serecektir

Bunların birincisi "geometri" kitabı yazmış olması, ikincisi ise Sivasda bizzat geometri dersi anlatmasıdır

Bu kitap, ilk kez 1937 yılında, Geometri öğretenlere ve bu konuda bilgi isteyenlere kılavuz olarak Kültür Bakanlığınca yayınlanmıştır

Atatürk bu eserde günümüzde kullandığımız terimleri türetmiştir

M

KEMAL ATATÜRKÜN TÜRKÇEMİZE KAZANDIRDIĞI MATEMATİKSEL TERİMLER

ESKİ İSMİ YENİ İSMİ

Maksumunaleyh BÖLEN

Taksim BÖLME

Haric-i Kısmet BÖLÜM

Kabiliyet-i Taksim BÖLÜNEBİLME

Zarb ÇARPI

Mazrup ÇARPAN

Mazrubata Tefrik ÇARPANLARA AYIRMA

Muhit-i daire ÇEMBER

Tarh ÇIKARMA

Amudi DİKEY

Gaye LİMİT

Aşari ONDALIK

Katı Mükafti PARABOL

EHRAM PİRAMİD

Menşur PRİZMA

İhtisar SADELEŞTİRME

Suret PAY

Mahrec PAYDA

Hatt-ı Mümas TEĞET

vs

Atatürkün bulduğu terimlerin hemen hemen çoğu bugüne dek hiç değiştirilmeden kullanılmıştır

Onun sadece birkaç terimi sonradan biraz değişikliğe uğramıştır

Mesela varsayı-varsayım, tümey açı-tümler açı, bütey açı-bütünler açı haline gelmiştir

Atatürk ayrıca bu kitabı eğitim sisteminde uygulanmasını sağlamış ve 13 Kasım 1937 tarihinde Sivasta geometri dersine girmiş,kendisi ders anlatmıştır

*

"Bilindiği gibi ilim konusu iki ayrı bölümde işlenir ve bunlardan faydalanır; Müspet İlimler, Sosyal ilimler

Atatürk gerek öğrencilik devirlerinde gerekse ömrü boyunca bu iki ilimden çok faydalanmıştır

Asıl müspet ilimlerin başında gelen matematik bilgisi, Atatürk için başlıca bir konud

06-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Atatürk Ve Matematik... ATATÜRK VE MATEMATİK Atatürk Selanik Askeri Rüşdiyesinde iken Matematik dersindeki başarısı ile öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendinin gözüne girmiş ve bunun sonucu olarak isminin sonuna" Kemal "ismi eklenmiştir Atatürk askeri öğrenimi süresince matematikle sistemli bir şekilde ilgilenmiştir Onun 1904 yılında Harp Akademisini bitirdikten sonra ve ölümünden 1,5 yıl öncesine kadar bu ilginin ne ölçüde devam ettiğini bilmiyoruz Ancak birazdan bahsedeceğim iki olay Onun matematik dehasını gözler önüne serecektir Bunların birincisi "geometri" kitabı yazmış olması, ikincisi ise Sivasda bizzat geometri dersi anlatmasıdır Bu kitap, ilk kez 1937 yılında, Geometri öğretenlere ve bu konuda bilgi isteyenlere kılavuz olarak Kültür Bakanlığınca yayınlanmıştır Atatürk bu eserde günümüzde kullandığımız terimleri türetmiştir MKEMAL ATATÜRKÜN TÜRKÇEMİZE KAZANDIRDIĞI MATEMATİKSEL TERİMLER ESKİ İSMİ YENİ İSMİ Maksumunaleyh BÖLEN Taksim BÖLME Haric-i Kısmet BÖLÜM Kabiliyet-i Taksim BÖLÜNEBİLME Zarb ÇARPI Mazrup ÇARPAN Mazrubata Tefrik ÇARPANLARA AYIRMA Muhit-i daire ÇEMBER Tarh ÇIKARMA Amudi DİKEY Gaye LİMİT Aşari ONDALIK Katı Mükafti PARABOL EHRAM PİRAMİD Menşur PRİZMA İhtisar SADELEŞTİRME Suret PAY Mahrec PAYDA Hatt-ı Mümas TEĞET vs Atatürkün bulduğu terimlerin hemen hemen çoğu bugüne dek hiç değiştirilmeden kullanılmıştır Onun sadece birkaç terimi sonradan biraz değişikliğe uğramıştırMesela varsayı-varsayım, tümey açı-tümler açı, bütey açı-bütünler açı haline gelmiştir Atatürk ayrıca bu kitabı eğitim sisteminde uygulanmasını sağlamış ve 13 Kasım 1937 tarihinde Sivasta geometri dersine girmiş,kendisi ders anlatmıştır* "Bilindiği gibi ilim konusu iki ayrı bölümde işlenir ve bunlardan faydalanır; Müspet İlimler, Sosyal ilimler Atatürk gerek öğrencilik devirlerinde gerekse ömrü boyunca bu iki ilimden çok faydalanmıştır Asıl müspet ilimlerin başında gelen matematik bilgisi, Atatürk için başlıca bir konud