Newton Haraket Yasaları

NEWTON HAREKET YASALARI





Newton haraket yasaları,bir cisme etkiyen kuvvetler ile cismin hareketi arasındaki bağıntıları belirleyen yasalarBu bağıntılar Newton"un doğumundan yaklaşık dört yıl önce Galilei tarafından deneysel olarak bulunmuştuama bunları kullanılabilir matematiksel ifadeler biçiminde ortaya koyan Sir Isaac Newton olduBu yasalar,bir cismin yalnızca toplam hareketini,yani ağırlık merkezinin hareketini kapsarBu da ,cismin belirli bir kütlesi bulunduğunu ama hacminin sıfır olduğunu varsaymakla eşdeğerdir

Bu hareket yasaları ancak yıldızlara bağlı bir referans (koordinat) sistemindeki hareketler için geçerlidirBöyle bir referans sistemi Newton (ya da Galilei) referans sistemi ya da eylemsiz referans sistemi olarak adlandırılırYer kendi çevresinde dönmekte olduğundan ,Yer"e bağlı bir referans sistemi eylemsiz olarak kabul edilemezve Newton yasalarının uygulandığı bazı durumlarda bu dönmenin etkileri göz önüne alınmalıdırAma çoğu uygulamada Yer "in hareketi ihmal edilebilir

Newton haraket yasalarının birincisine göre,hareketsiz ya da bir doğru üzerinde sabit bir hızla yol alan bir cisim,üzerine bir kuvvet etkimediği sürece,hareketsizliğini sürdürür ya da doğru üzerinde sabit hızla yol almaya devam ederEylemsizlik ilkesi olarak bilinen bu önerme temelde kuvvetin özelliklerinden birinin tanımıdırKuvvet,duran bir cismi harekete geçirebilir,hareket eden bir cismi durdurabilir ya da bir tür hareketi başka bir tür harekete dönüştürebilirGalilei"den önce,cisimlerin ancak üzerlerine bir kuvvet uygulandığı sürece hareketlerini sürdürebilecekleri ve kuvvetlerin yokluğu durumunda durağan halde alacakları düşünülüyorduGezegenlerin hareketlerini sürdürmelerini sağlayan kuvvetlerin varlığını belirlemeye çalışan bilim adamları,yörüngedeki hareketi sabit hızla sürdürmek için hiçbir kuvvet gerekmediğini fark edemedilerKütleçekimi kuvveti ( o çağda böyle bir kavram yoktu)hareketin sadece doğrultusunu değiştirir




Newton hareket yasalarının ikincisi,bir kuvvetin cismin hareketinde yarattığı değişikliklerin niceliksel ifadesidirBu yasaya göre ivme ( a,doğrultusu ve yönü bulunan bir nicelik olarak göz önüne alınan hızın birim zamandaki değişimi ),kuvvet (F) ile doğru orantılı ve cismin kütlesi (m) ile ters orantılıdıra= F/m ya da F= maBir başka deyişle kuvvet ne kadar büyükse ivme o ölçüde yüksek olurkütle ne kadar büyükse ivme o ölçüde düşük olurHem kuvvet hem de ivme,büyüklükleri yanında doğrultu ve yönü de bulunan vektörel niceliklerdirbunlar uzunlukları,büyüklükleri ile orantılı olarak çizilen vektörler (oklar)biçiminde temsil edilebilirBir kuvvetin yol açtığı ivme,kuvvet ile aynı doğrultudadırbirden çok kuvvetin etkidiği bir cismin ivmesi ise,bu kuvvetleri temsil eden vektörlerin uç uca eklenmesiyle bulunan bileşke (toplam)kuvvetten kaynaklanır


Kaynak;AnaBritannica cilt 23 frmsinsinet için derlenmiştir

Yasaların en önemlisi ikinci yasadırbu yasadan yola çıkarak sonsuzküçükler hesabı yardımıyla bütün temel dinamik denklemleri çıkarılabilirVerilebilecek basit bir örnek serbest düşüş yapan bir cisimdirHava direnci ihmal edilirse cisme etkiyen tek kuvvet aşağı doğru etki yapan ağırlığıdırBu kuvvetin yarattığı ivme yerçekimi ivmesine (simgesi g) eşittirve değeri yer yüzeyi yakınında 9,8m/sn2"dir

Nevton yasalarının üçüncüsüne göre iki cismin birbirine etkisi her zaman eşit ve zıt yöndedirbir başka deyişle tepki her zaman etkiye eşit ve zıt yöndedirTemas halinde iki cisim için bu açıkca görülebilirMasa üzerinde duran bir kitabın masaya uyguladığı aşağı doğru kuvvet,masanın kitaba uyguladığı yukarı doğru kuvvete eşittirbu yasa kütleçekimi kuvvetleri için de geçerlidirHavadaki bir uçak Yer"i , Yer"in uçağı çektiği kuvvete eşit bir kuvvetle çekerÜçüncü yasa özellikle statikte (durağan cisimler fiziği)önemlidirçünkü karmaşık yapı ve makinelerin en az sayıda bilinmeyen kuvvet ile tek tek çözümlenebilecek basit birimlere ayrılabilmesini sağlarBirimler arası bağlantılarda bir parça üzerindeki kuvvet öbür parçadaki kuvvete eşit ve zıt yöndedirCisimler arasındaki uzaklık büyük olduğunda ,üçüncü yasa,elektromagnetik kuvvetler için geçerliliğini yitirebilir


Kaynak;AnaBritannica cilt 23 frmsinsinet için derlenmiştir