Akıl ve Ruh Hastalıkları-psikozlar-işlevsel Psikozlar,nevrozlar,tedavi Ilkeleri,hastalık Hastalığı,hukukta Akıl Hastalığı

AKIL VE RUH HASTALIKLARI




Akıl ve Ruh Hastalıkları,bireyde sıkıntı duygusu yaratan ve zihinsel işlevlerinin önemli bir bölümünde bozukluğa yol açan psikolojik ya da psikofizik belirtiler bütünü,

Akıl ve ruh hastalıklarının bu terimi dışlaması amaçlanan dah "düzgün" zihinsel işlev ve davranışlardan açık seçik ayırt edildiği,genelde herkesçe kabul edilen bir tanımı yokturTerimin kapsamı konusunda da,günümüzde belirgin görüş ayrılıkları sürmektedirÖrneğin ,davranışçılar ,kişinin davranışları yerine zihine yönelmesine karşı çıkmaktadırBaşka ruhbilimciler ise,görünüşe göre zihinsel bozuklukları olanların yalnızca olgulara başka türlü baktıklarını bunu da toplumun "bozuk" yargısıyla damgaladığını öne sürebilirlerBu ruhbilimciler akıl hastalıklarına karşı geçmişteki katı bakışlara uygun tıbbi yaklaşımlarda bulunulmasına da katılmayabilirlerAncak konu ile ilgilenen araştırmacı ve hekimlerin genel eğilimi daha iyi bir seçenek bulunamadığından akıl ve ruh hastalıkları tanımını benimsemek yönündedirBunlar davranış sapmalarının tek başına bir akıl hastalığı oluşturmadığı görüşünde oldukları gibi,toplumsal ölçülerinde insan davranışlarının değerlendirilmesinde oldukça önemli bir rolü olduğunu kabul ederlerBu duruma ,alışılmış belirli gündelik davranışların sabuklama türü ya da kompulsif davranış biçimlerinden ayırdedilmesi örnek oluştururBu toplumsal ölçülerden dolayı,akıl hastalıklarının tanımı kültürden kültüre belirgin farklılıklar gösterir

Akıl ve ruh hastalıklarıyla ilgili birçok sınıflandırma sistemi geliştirilmiştirBunların tümü bu hastalıklarla benzerlik gösteren fiziksel ya da tıbbi koşulların tanımından yola çıkmaya çalışmaktadırPek çok sistem,hastaları bilinen gruplardan birine sokabilmek için iki temel sorudan yararlanılırÖncelikle kişinin somut gerçekliği görebilme ve değerlendirebilme becerisi incelenirBu konudaki beceri yoksunluğunda psikoz tedavisine yönelinirGerçeklikle bağını koparmamış hastalar ise kendi rahatsızlıklarına karşı olan tutumalarına göre değerlendirilirKişisel tavrını soyuttoplumdan kopuk ve sorunlara yol açan bir durum olarak görenlerin hastalığı nevroz ya da psikonevroz olarak kabul edilirHastalığını normal bir durum gibi algılayanlar ya da ortada bir sorun bulunduğunu yadsıyanlarda ise bir kişilik bozukluğu ya da topluma uyumsuz davranış tipi olduğu düşünülürBu terimler kişinin tüm yaşamının bir tanımı olmaktan çok,belirli bir dönemdeki bir dizi sorunun sınıflandırılmasıdır



Kaynak :AnaBritannica cilt 1 frmsinsinet için derlenmiştir

PSİKOZLAR

Psikozlar,Ruhbilimcilerin,çalışmalarını kişilik bozuklukları çocuk eğitimi,ruh sağlığı ile ilgili sorunlara yönelttikleri günümüzde psikiyatri kliniklerinde tedavi görenlerin büyük çoğunluğunun hastalığı olan psikozlar üzerinde en çok araştırma yapılan ruh hastalıkları grubunu da oluşturmaktadırBelirli kimyasal ya da anatomik bir kökeni bulunmayan davranış kusurlarının oluşturduğu psikozlar,işlevsel psikoz olarak tanımlanırBeyin tümörü ya da vücuttaki kimyasal bir bozukluk gibi somut somut fiziksel yapı değişimlerinden kaynaklananlar ise organik psikoz olarak adlandırılır


İŞLEVSEL PSİKOZLAR

İşlevsel psikozlar,Bu grubun en sık görülen hastalığı olan şizofreni,psikiyatri kliniklerine ilk kez başvuruan hastaların yüzde 20-25"inde görülürBelirtileri erken yaşlarda başlayıp tedavisi de uzun yıllar gerektirdiğinden,yataklı tedavi kurumlarında bulunanların yarısından çoğu şizofreni hastasıdırFarklı yoğunluktaki belirtilerin bir arada görüldüğü çeşitli duygu ve düşünce bozukluklarından kaynaklanan şizofreninin bütün türlerinde hasta,kendisini dış dünyadan bütünüyle soyutlarHastalık,içe dönüklük ,huzursuzluk,hastalık hastalığı kişiliksizleşme ve düşünceye dalma gibi belirtilerle başlarYavaş ya da ani olarak gelişin kişilik değişimini tüm belirtilerin ortaya çıktığı psikoz bulguları izlerZamanla yoğunluğu azalan belirtiler,sonuçta kaybolabilirÇoğunlukla ilaçlar,elektrik akımı ve cerrahi yöntemlerle tedavi edilen hastalar en çok ayrı bir ortama alınmaktan yarar görürlerGündelik yaşam koşullarının dışında,kendini koruma altında hisseden sizofren ,zihinsel karmaşa dönemlerini ve bunların getirdiği rahatsızlıkları tek başına daha iyi çözebilir

İşlevsel bozuklukların bir başka türü olarak kabul edilen afektif psikozlar arasında bulunan taşkınlık-çöküntü psikozu belli dönemlerle birbirini izleyen ruhsal çöküntü ve taşkınlık davranışlarıyla tanınırPsikotik depresyondaki hastada ise derin bir sıkıntı duygusu bulunurKendini değersiz bulan ve gitgide umutsuzlaşan hasta,yaşamını bir işkence olarak algılarİntihara eğilim,bu gruptaki hastaların yüzde 75"inde görülür

Yanlış inanışlara dayalı mantıksal sistemlerin egemen olduğu paranoyada kişi,başkalarına anlamsız gibi görünen kendi inançlarına akla yatkın açıklamalar geliştirirÇevresindeki insanlarla ilişki kurmada güçlük çeken paranoyak,alışılagelmiş tedavi yöntemlerine de yanıt vermez


Kaynak :AnaBritannica cilt 1 frmsinsinet için derlenmiştir

ORGANİK PSİKOZLAR

Organik psikozlar,Altmış yaşını geçen insanlarda,normal bir durum olarak kabul edilebilecek kadar sık görülen bellek ve öğrenme bozuklukları,yaşlılık psikozları olarak tanımlanırBu hastalık,genelde beyin küçülmesi sinir dokusunun tahrip olmasından kaynaklanırken,beyin damarlarının sertliği ile oluşan psikozlar yalnızca dolaşım sistemi değişikliklerinin sonucudurAlkolün aşırı miktarlarda alınması ya da bağımlılarda birden kesilmesi de ,alkolik psikoz olarak bilinen hastalığa yol açarSara hastalığının bazı türlerinde görülen bilinçdışı psişik nöbetler ,sanrılar ve yanılsamalarda ,psikoz olarak değerlendirilebilirAyrıca beyin iltihapı ,kafa travması,beyin tümörü ve çeşitli kronik sinir hastalıklarından sonra da organik psikozlar gelişebilir,


NEVROZLAR

Nevrozlar,Başka psikiyatrik bozukluklara oranla daha hafif olan nevroz ile gündelik üzüntü,korku ve uyumsuzluklar arasında kesin bir ayrım yapılamamaktadırNevrotik davranışlar ilk olarak,farkına varmadan da olsa hastanın kendini çevresine karşı savunmada tutması ve kendiyle ilgili olguların sonuçlarını yadsımasıyla belirlenirTanısı ise,abartılı,tavırlar,psişik yapı değişiklikleri ,düşünceye dalma,ve nedensiz korkular gibi bir dizi belirti ile konurGünümüzde tüm araştırmacılar nevrotik belirtileri ruhsal gerginliğe,bundan korunma girişimlerine ve kişinin iç çelişkilerine bağlar

Kaygı ( anksiyete) tepkisi,klinik uygulamada tüm nevrozların yüzde 12-15"ini oluştururve üç ayrı türde gözlenirBunların en ağırı olan akut kaygı nöbetinde,panik hali gösteren ve bir an için tüm becerilerini yitiren hasta,aşırı korku ile terleme ,solgunluk,ve kalp atışı değişimleri gibi fizik belirtiler verirSavaşta askerlerde sıkça gözlenen kaygı gerginliği ,ortama ortama ve kişideki gerginliğe bağlıdırKaygı nevrozu ise,ikincil fiziksel belirtilerin öne,çıkması ve zamanla kronik bir hal alması ile öbürlerinden ayrılır


Kişilik ayrışması olarak bilinen nevrozda,kişinin gündelik işlevlerinden bir bölümünün etkinlik süreci içinde çözülmeye uğraması söz konusudurAyrışma kavramı,kişiliğin bir bölümünün az çok bağımsız bir biçimde işlev görmeye başladığı ,bellek kaybı gibi sonuçlara kadar varabilen bir dizi tepkiyi içerirOlağan bilinçliliğin dışında gerçekleşen düş görme de,bu çözülmeler arasında değerlendirilebilir





Kaynak :AnaBritannica cilt 1 frmsinsinet için derlenmiştir

Fobi,nedensiz ve anlamsız görülen ve kolay kolay kaybolmayan gerçekdışı korkudurBu tepkinin psikiyatrik tanısı,kişinin engelleyici ve yıldırıcı bulduğu korkuları,hekimin tehlikesiz olduğunu belirtmesine karşın üzerinden atamaması ile konur

Obsesif- kompulsif tepki,hastanın bilinçli olarak rahatsız olduğu,yinelenen düşünce,dürtü ve davranışlarla belirlenen nevroz grubudurHastadaki öznel etkinlik obsesif ,nesnel etkinlik ise kompulsif olarak adlandırılırTeşhircilik,çalma hastalığı,yakma deliliği,ve dikizcilik gibi,toplumda iyi karşılanmayan belirtiler obsesif -kompulsif davranışlar arasında kabul edilir

Nevrozun önde gelen belirtilerinden olan ruhsal çöküntü daha çok toplumun eğitim görmüş,olgun,kültürlü ve entektüel nitelikleri yüksek kesimlerinde ve çoğunlukla orta yaşlarda görülürBelirtileri arasında çevreye ilgi ve istek azalması,çekingenlik toplumsal etkinliklerde sınırlama,karamsarlık ve can sıkıntısı sonucu yorgunluk,ağrılar,kabızlık,iştahsızlık,ve kilo kaybı bulunur

Hastalık hastalığı,kişinin bedensel işlevleriyle ilgili olarak obsesif düşüncelere daldığı ve sağlığı ile aşırı derecede ilgilendiği bir tepkidirHisteride ise,içsel ,duygusalve fiziksel işleyişlerle dışavurması söz konusudurBu dışavurmanın belirtileri organik hastalıklara benzer,körlük ve felce kadar varabilir

TEDAVİ İLKELERİ

Tedavi ilkeleri,Psikolojik bozukluk gösteren hasta biyolojik yöntemlerle ya da kendisiyle iletişim kurularak tedavi edilir

Biyolojik tedavi yöntemlerinin temeli dinlenme,diyet ve hastanın kendini güvenlenme ,diyet ve hastanın kendini güven altında duyduğu bir klinik gözetimidirİlaç tedavisinin ilkesi hastanın öznel sıkıntılarını azaltmak,ruhsal gerginliğini gidermek ,sanrılarını engellemek ya da hastayı uyarmaktırBunun için sakinleştirici,uyutucular,yatıştırıcılar,uya rıcılar ve depresyon giderici ilaçlar kullanılır




Kaynak :AnaBritannica cilt 1 frmsinsinet için derlenmiştir

Başka tedavi yöntemleri arasında beyinden zayıf bir elektirk akımının geçirilmesine dayanan elektroşok (ECT),elektrik ile yapay bir uyku halinin sağlandığı elektronarkoz bilinç kaybı için kan şekerinin düşürülmesine dayanan insülin tedavisi ve beynin değişik bölümleri arasında ketlemenin yol açtığı abartılı ve normal dışı etkileri azaltmak için önbeyin lobuna kesi atılması ameliyatı bulunur

Hekimin hasta ile iletişim kurmaya çalıştığı psikoterapi yönteminin amacı,hastanın bilinçli düşünceleriyle bilinç dışı süreçleri kavramasını ve psikiyatrik belirtilerin coşkusal çelişkileriyle ilişkisini tam olarak kurabilmesini sağlamaktırÖzellikle başlangıç aşamalarında hastanın kolay kabullenemediği bu yöntem,zamanla yalnızca gündelik sorunlara karşı güç kazanmasını değil,geleceğini istemli olarak denetimi altına alabilmesini de sağlar


HUKUKTA AKIL HASTALIĞI

Hukukta akıl hastalığı,Akıl hastalığı,hukukta,kişinin temyiz (Sezginlik) gücünü ve ceza sorumluluğunu kaldıran ya da azaltan nedenler arasında yer alırve medeni hukuk ve ceza hukuku alanlarında önem taşırAkıl hastalığının temyiz kudretine ne ölçüde etki yaptığının belirlenmesi için,bilirkişi olarak uzman hekime başvurulması gerekirAkıl hastalığı uzman raporlarıyla kanıtlanan kişinin de,uyuşmazlık konusu işlemi yaparken temyiz kudretinin bulunup bulunmadığı saptanmalıdırÖrneğin melankolik ,nevrastenik ya da saralı kimselerden çoğu temyiz gücünden sürekli olarak yoksun değildirTemyiz kudretini sürekli olarak kaldırmayan akıl hastalıklarında hastanın aklı başındayken yaptığı işlerden sorumlu olduğu kabul edilirBu sürede hastaların normal oldukları zaman yaptıkları işlem ve eylemler,hukuk karşısında sağlıklı kimselerin işlem ve eylemlerinden farksızdırAkıl zayıflığı ise doğuştan var olan bir arızadır ve bu nedenle süreklidirAkıl zayıflığı çekenlerde temyiz kudretinden yoksunluk süreklidirTürk Medeni Kanunu"na göre,akıl hastaları evlenemezAyrıca akıl hastalığı bir boşanma nedeni olarak görülmüştür

Suçu işlediği sırada "cinnet"halinde bulunan kimsenin sorumsuzluğunu,Türkiye"de ilk kez 1858 tarihli Tanzimat dönemi Ceza Kanunu kabul etmiştirBununla birlikte Osmanlı Devletinde daha önce geçerli olan şeriat kurallarına göre de "cünun" yani delilikle "ateh",yani bunama halleri ceza sorumluluğunu ortadan kaldıran hallerdiBugün yürürlükte bulunan Türk Ceza Kanunu"nun (TCK)46maddesine göre,suç oluşturan eylemi işlediği sırada bilincini ya da hareket serbestliğini ortadan kaldıracak derecede akıl hastalığına uğramış bulunan kimseye ceza verilemez






Kaynak :AnaBritannica cilt 1 frmsinsinet için derlenmiştir

Akıl hastalığı dolayısıyla sorumsuzluğun belirlenmesi konusunda çeşitli ülkelerde başlıca üç yöntem uygulanır

1- Biyolojik yöntem: Türkiye"de 1858 tarihli Ceza Kanunu"nun 41 maddesiyle Fransız Ceza Kanunu"nun 64maddesi bu yöntemi benimsemiştir

2- Psikolojik yöntem; 1853 tarihli,İsviçre Federal Ceza Kanunu bu yöntemi benimsemişti

3- Karma yöntem:Alman,İsviçre ve İtalya Ceza kanunlarıyla TCK bu yöntemi kabul etmiştirBiyolojik yöntemin çok dar,psikolojik yöntemin ise çok geniş olmasına karşılık,karma yöntem en elverişli olanıdırBuna göre ,akıl hastalığının suçu işlediği sırada failin bilincini ya da hareket serbestliliğini etkileyip etkilenmediğinin ,etkilenmişse bunun derecesinin belirlenmesi gerekecektir

Suçu işlediği sırada tam akıl hastası olanlar hakkında,emniyet tedbiri yargılanması yapılmak üzere dava açılırTCK "nın kabul ettiği sisteme göre suçu işlediği sırada tam akıl hastası olanlar hakkında ceza uygulanmazbunların koruma ve tedavi altına alınmasına karar verilirSağır ve dilsizlerde bu hükme tabidirKoruma ve tedavi önlemi de bir çeşit yaptırım olmakla birlikte,kanun bu amaca yönelik yargılamayı "emniyet tedbiri davası" olarak nitelemiştirSanığın suçu işlediği sırada tam akıl hastası olduğu hazırlık soruşturmasında anlaşılırsa tedbire sulh yargıcı karar verirDuruşmasız yapılacak yargılama sonunda yargıç sanığın suç işlediği kanısına varır ve akıl hastalığının kanun hükümleri kapsamına girdiğini saptarsa,koruma ve tedavi kararını verir


Sanığın durumu son soruşturma evresinde anlaşılmışsa ,koruma ve tedavi tedbirine yetkili mahkeme karar verirUyuşturucu madde kullanma alışkanlığına kapılmış olanlar hakkında ayrıca "emniyet_i umumiye nezareti altına alınma"cezasına hükmolunması gerekir

Failin akıl hastalığı,bilincini ve hareket serbestliğini büsbütün kaldıracak ağırlıkta değil de bir ölçüde azaltılacak bir nitelikte ise,ceza sorumluluğu vardır ama,bu sorumluluk azaldığı için ceza da hafifletilerek verilir




Kaynak :AnaBritannica cilt 1 frmsinsinet için derlenmiştir