İmam

İMAM a (ar imâm)

1 Toplu kılınan namazda cemaatin önünde duran ve kendisine uyulan kimse (Bk ansikl böl isi)

—2 islam dininde mezhep kurucusu

—3 Hz Muhammet'ten sonra onun vekilliğini üstlenen halifelere verilen san

—4 Kimi küçük islam devletlerinde devlet başkanının sanı

—5 Şiilikte, Hz Ali soyundan gelen ve kendisine uyulan on iki kişiye verilen san

—6 Önder, başkan, ordu komutanı

—7 Özellikle islami ilimlerde çok geniş bilgisi olan, yapıtlar veren kimse: imam Gazali

—8 İmam kayığı, tabut (arg)

|| imam osurursa, cemaat sıçar, "yöneticiler bu hataları yaparsa, yönetilenler çok daha kötüsünü yapar" anlamında kullanılır (kaba)

|| İmam suyu, rakı (arg) || imama varmak, evlenmek (tkz)

|| imamın dört çiftesine binmek, ölmek

—Ask Silahlı kuvvetler'de din ve moral hizmetlerini yürütmek, askerlerin özel işlerine yardımcı olmakla görevli personel (Bk ansikl böl)


—Ask tar imamıazam bayrağı, Yeniçeri ocağı bayraklarından biri (Beyaz ipeğin üzerine sırma ile "inna fetahna" ayeti işlenmiş bayrak, ocağın Sünniliğini simgelerdi)


—Folk imam feneri, mahalle imamlarının geceleri camiye giderken kullandıkları
çevresi camlı, içinde mum yakılan teneke fener, (imam, mahalle muhtarı, bekçi ve polisin düzenlediği mahalle baskınlarında da kullanılırdı ve bu baskınların simgesi haline gelmişti)

—isi huk Peygamber'in vekili ve toplumun başkanı


—isi huk, Folk ve isi İmam nikâhı, imam ya da yetkili bir din adamı tarafından kıyılan dini nikâh (Bk ansikl böl)

—Kur tar imamı camii miyane, Yeniçeri ocağı ortasının din görevlisi (Bk ansikl böl)

|| imamı hazreti ağa, Yeniçeri oca-ğı'nın din görevlisi (Bk ansikl böl)

—ansikl Ask imamlar Türk silahlı kuvvetlerinin sefer kadrolarında yer alırlar Barış zamanında bu kadrolar boş tutularak bu görevi küçük birliklerde, askerler arasından seçilen personel; tümen ve benzeri büyük birliklerdeyse ilahiyat fakülte-şi'ni bitirmiş moral subayları yürütür, imamlar bulundukları kadrolara göre tabur imamı ya da alay imamı unvanını taşırlar; dini törenlerde imam giysisiyle görev yaparlar


—İsi Fıkıhta, birlikte namaz kılmak isteyenlerden birinin öne geçerek ötekilere önderlik etmesine imamet, imama uyarak arkasında namaz kılmaya iktida ya da it-tiba, toplu namaz kılanlara da cemaat denir

ilk imam, Hz Muhammet'tir Dört halife de imamlık yaptılar Zamanla müslü-manların sayısının çoğalması, yerleşim birimlerinin artması ve genişlemesiyle imamların sayıları da çoğaldı İslam dininin birlik ve bütünlüğe verdiği önem dolayısıyla namazların toplu ve olabildiğince cami ve mescitlerde kılınması titizlikle uygulandı ve bu durum imamlığın önemli ve saygın bir işlevi olmasına yol açtı Ayrıca, Hz Muhammet'in aynı zamanda ilk imam olması, müslümanların gözünde bu mesleğin bir "Peygamber mesleği" olarak değerlendirilmesi ve imamların saygınlıklarının daha da artması sonucunu doğurdu


Bir kişinin imam olabilmesi için öncelikle

1 müslüman;

2 ergin;

3 akıllı;

4 erkek olması;

5 namaz kıldırmaya yetecek kadar Kuran okumayı ve namaz kılmanın kurallarını (erkân) bilmesi; 6 bu kuralları yerine getirecek kadar sağlıklı ve bedensel kusurlardan uzak olması gerekir Bu nitelikleri taşıyanlardan herhangi biri imam olabilirse de içlerinden daha bilgili, Ku-ran'ı daha doğru ve güzel okuyan, ahlaksal bakımdan daha erdemli olarak tanınanlara öncelik verilir Bunların dışında yaşça büyük, sçyu belli, güzel sesli, konuşması düzgün olanların yeğlenmesi öğütlenir, imamlık için ilk altı koşul dışındaki özellikler tavsiye niteliğini taşır Ehl-i sünnete göre bu koşullara sahip olanlar günahkâr da olsalar, arkalarında namaz kılınabilir Ayrıca, kadının kadına, bilgisizin (ümmi) bilgisize imamlık etmesi caizdir imamın, en ön saftan en az 30-40 cm ileride namaza durması ve namaz sırasında en iyi bildiği sureleri okuması gerekir

Halk arasında kendisine din adamı da denilen imamın, bu kutsal işlevin bir Peygamber mesleği olduğu bilincini taşıması, halka örnek bir yaşam düzeni sergilemesi, camiye gelenleri din ve dünya işleri konusunda eğitmesi ve aydınlatması, bunun için dinin temel kaynakları olan Kuran ve sünnet ile temel bilimsel gerçekler konusunda kendisini yetiştirmesi, hutbe ve namazları cemaati bıktıracak kadar uzatmaması, namaza başlamadan önce safların düzgün tutulması için cemmaati uyarması, camiye gelenlerin hal ve hatırlarını sorarak durumlarıyla ilgilenmesi, uyarılarında kırıcı olmamaya özen göstermesi ve Hz Peygamberin "Kolaylaştırı-nız, güçleştirmeyiniz; müjdeleyiniz, korkutmayınız" ilkesine uyması Hz Muhammet'in ve öteki din büyüklerinin önemle üzerinde durdukları ve İmam olanlara öğütlediklerl davranışlardandır,

—isi huk, Folk ve isi Evlenecek çiftin vekili sayılan İmam, nikâh günü, nikâhın kıyılacağı yerde (genellikle kız evi), davetlilerin (kadınlar ayrı, erkekler ayrı odalarda) ve iki tanığın huzurunda nikâhı kıyar Bu sırada gelin bir perdenin ya da kapının arkasında oturarak ortaya çıkmaz, imam, gelin ve güveye Allah'ın evlilik kurumu ile ilgili sözlerini ve emirlerini, fıkhın bu konudaki hükümlerini anlattıktan sonra iki tarafa da evliliğe razı olup olmadıklarını sorar Olumlu yanıt alınca "Ben de akdi nikâh eyledim" der, durumu bir kâğıda geçirerek tanıklara İmzalatır işlem bitince Ku-ran'dan bazı ayetler okur ve nikâhı kıyılan çifte mutluluk diler; boşanmaları durumunda iki tarafın birbirlerine neler borçlanacağını anlatır Nikâh, sonradan evlenme defterine geçirilir, imam nikâhı, sünneti şerif olarak kabul edilir
Türkiye'de Medeni kanun kabul edilinceye (1926) kadar yalnız imam nikâhı kıyıldı Bu tarihten sonra medeni nikâh zorunlu kılındı Ancak, isteyenlerin medeni nikâhın yanı sıra imam nikâhı da kıydıra-bllmeleri serbest bırakıldı

Nikâhı kıyan İmama ailenin parasal gücüne göre uygun tutarda para; peşkir, havlu, mendil, sabun vb armağanlar verilir; nikâh çağrılılarına şerbet sunulur, imamın yapacağı nikâh duasıyla tören son bulur Bundan sonra istenilirse çalgılı düğün yapılır, İsteyen Kuran okutmakla yetinir Günümüzde medeni nikâhın yanı sıra, imam nikâhı kıydırılması geleneği geniş bir kesim tarafından sürdürülmektedir

—Kur tar • imamı camii miyane Ortaların her birindeki bu imamların görevi, askere dini ahkâmı öğretmek, namaz kıldırmak, ölüleri yıkamak ve dine ilişkin işleri yönetmekti Başlarına giydikleri yeşil çuhadan yapılmış yuvarlak başlığın üzerine beyaz sarık sararlardı Sırtlarına dar kollu kırmızı cüppe, bunun altına sevayi entari, bacaklarına dövme şalvar, ayaklarına da mavi mest pabuç giyerlerdi Mushafı şerif koymaya özgü cüz kesesini de boyunlarına asarlardı

• imamı hazreti ağa "Ocak imamı'da denen bu din görevlisi, yeniçeriler arasında medrese öğrenimi görmüş olanlardan seçilirdi imam hangi ortaya atanırsa burası imam ortası ve kendisi de onun komutanı sayılırdı Ordu alaylarında ya da resmi törenlerde başına her zamanki gibi yaya-başı keçesi yerine, ulemaya özgü örf giyerdi Beş vakit namazda Ağakapısı'ndaki yeniçeri ağasına imamlık yapar ve ancak ağa sefere çıkarsa onunla birlikte giderdi imamı hazreti ağa görevden alınamazdı Ancak deveciler ortasına yayabaşı olmak isterse, ayrılmasına İzin verilirdi Ayda bir kez yeniçeri ağası ve alayla birlikte sadrazamı ziyarete gider, el öptükten sonra öteki ağalar gibi dışarı çıkmaz, yeniçeri ağasıyla birlikte sadrazamın odasında otururdu Bayram günlerinde de yine aynı tören uygulanır, bayramlaşmada başçavuşla baş devecinin arasında yer alır ve padişahı elini öperek kutlardı