Ferdinand Lassalle (d.11 Nisan 1825,Breslau (bugünWroclaw) ,Prusya – ö.31 Ağustos 1864,Cenevre Yakınları,İsviçre).

FERDİNAND LASSALLE

Ferdinand lassalle (d11 Nisan 1825,Breslau (bugünWroclaw) ,Prusya – ö31 Ağustos 1864,Cenevre yakınları,İsviçre)Sosyalist düşünür,siyaset ve eylem adamıAlman işçi hareketinin kurucularındandır

Karl Marx'ın görüşlerinden etkilenmesine karşın,sonraları reformcu bir çizgiye yönelmiştir




Yahudi olan babası Heymann Lasal (Loslauer) toptancı bir ipek tüccarı ve belediye meclisi üyesiydiBreslau'da okuduğu liseden,bir okul raporuna sahte imza attığı için atıldı1840'ta Leipzig'de bir ticaret okuluna devam etti1841'de Breslau'ya döndü ve 1843'te mezuniyet sınavlarını verdi1843-44'te Breslau Üniversitesinde felsefe,tarih,filoloji ve arkeoloji öğrenimine başladı1844-45'te öğrenimini sürdürdüğü Berlin'de G W F Hegel ve Ludwig Feuerbach gibi Alman filozofların ve Fransız ütopyacı düşünürlerin yapıtlarını inceleme olanağı bulduÜniversitede öğretim görevlisi olmak amacıyla Herakleitos üzerine bir doktora tezi hazırlamaya başladı1845-47 arasında sık sık Paris'e giderek teziyle ilgili araştırmalar yaptıOrada Fransız sosyalist kuramcı Pierre-Joseph Proudhon ve Alman şair Heinrich Heine'yle tanıştıSoy adını Lassalle biçiminde yazmaya başlaması da bu döneme rastlar

Meslekten bir avukat olmamasına karşın ,1846'da Düsseldorf'ta Kontes Sophie Hatzfeld'in boşanma davasını üstlendiOtuz beş duruşma süren dava 1854'te mahkemenin kontesin boşanma talebini benimsemesiyle sonuçlandıBu hizmeti karşılığında kontes,Lassalle'a yılda 4 bin Taler tutarında bir gelir bağlandıBöylece Lassalle,mali bakımdan bağımsız duruma geldiAma kontesle yaşam boyunca süren ve dostluktan öteye gitmeyen ilişkisi dedikodulara yol açtı ve siyasal yaşamını da olumsuz yönde etkiledi

1847-57 arasında Düsseldorf'ta yaşayan Lassalle,toplantı ve basın özgürlüğü gibi medeni hakları güvence altına alacak meşruti bir monarşi kurmayı hedef alan 1848-49 Devrimi'ne etkin biçimde katıldıKarl Marx ve Friedrich Engels'le bu dönemde ilişki kurduKasım 1848'de milis kuvvetlerine ayaklanma çağrısında bulunduğu için tutuklandı ve mahkeme önüne çıkarıldığı Temmuz 1849'a değin hapiste kaldıDevrim sırasında ve devrimin yenilgiye uğramasından sonra yurdışına kaçmayan salı radikal önderler arasında yer aldıSık sık tutuklanmasına,sorguya çekilmesine ve hapis cezasına çarptırılmasına karşın Düsseldorf'ta bir yazar ve işçi hareketi örgütleyicisi olarak çalışmalarını sürdürdüErken doğmuş devrimin yenilgisini izleyen gericilik döneminde İsviçre'yi ,1Paris Dünya Sergisi'nin düzenlediği Fransa'yı (1855) ve bazı Doğu ülkelerini (1856) kapsayan dış geziler yaptıBu arada Herakleitos üzerine hazırladığı tezi tamamladı ve insan kişiliğinin tarihin akışını belirlemedeki rolünü vurgulayan Franz von Sickingen (1859) adlı trajedisini yazdı

1857'de döndüğü Berlin'e yerleşerek siyasal gazeteciliğe başladı1861'de Marx'la buluştuİlişkilerini mektuplaşma düzeyinde sürdüren iki düşünür zamanla birbirinden uzaklaştıMarx'ın tersine devrim aşamasının sona erdiğine ,ancak yasal ve evrimci mücadele biçimleriyle başarıya ulaşılabileceğini inanan Lassalle ,bu doğrultuda Prusya başbakanı Otto von Bismarck'la diyaloga girdi(1863-64)O sırada Bismarck çoğunlukta olan liberal muhalefet karşısında kendisine müttefikler arıyorduLassalle ise üst sınıfların çıkarını gözeten yürürlükteki seçim sistemi yerine genel oy hakkına dayanan monarşik bir refah devleti kurulmasını savunuyorduOna göre işçi sınıfının siyasal ve toplumsal yaşama katılması,özel mülkiyete dayalı burjuva devletinin demokratik ve anayasal bir devlete dönüşmesini sağlayacaktı

Kaynak;AnaBritannica cilt 20 frmsinsinet için derlenmiştir

İtalya'da Garibaldi'nin önderliğinde başlayan devrimci ayaklanmanın beklentilerin tersine öteki ülkelere yayılmaması ve Berlin'deki hükümetin reform önerilerine yanaşmaması,Lassalle'ın düşüncelerini önemli ölçüde sarstıZanaatçı birlikleri ve yurttaş derneklerinde konferanslar vererek ve broşür dağıtarak bir sonuç alınamayacağını gören Lassalle ,siyasal amaçlarını kitlelere duyurmak için işçi örgütlerinde ajitasyon çalışmalarına başladıÖte yandan Bismarck ile Prusya Parlamentosu arasında ortaya çıkan anlaşmazlık da liberal düşüncelerini gözden geçirmesine yol açtıBu dönemde siyasal iktisatla ilgilenmeye ve anayasal sorunların iktidarla ilişkisini vurgulamaya başladı

Kasım 1862'de ,Alman İşçileri Genel Kongresini Toplamakla Görevli Merkez Komite Lassalle'dan bir program yazmasını istediLassalle 1863-64 yıllarında özellikle Ren Bölgesi'nde yoğunlaşan işçi hakları mücadelesini desteklemek için hemen öne atıldı" Benim için yalnızca işçi sınıfı önemlidir" diyerek yeni tavrını açıkça ortaya koydu23 Mayıs 1863'te Leipzig'de Alman Genel İşçi Derneği ( ADAV) kurulduğunda ,beş yıllık bir dönem için örgütün başkanlığına seçildiBu dönemde Köln'de bulunan sosyalist yazar Moses Hess'le yakın bir işbirliğine girdi

Alman Genel İşçi Derneği'nde yürüttüğü propaganda çalışmalarının elle tutulur sonuçlar vermemesi üzerine umudunu yitiren Lassalle,yorgunluğunu öne sürerek siyaseti bıraktığını açıkladıTemmuz 1864'te dinlenmek üzere İsviçre'ye gittiOrada tanıştığı Helene von Dönniges'e aşık olduGenç kızın eski nişanlısı Yanko von Racowitza'yla 28 Ağustos'ta Cenevre yakınındaki küçük bir ormanda yaptığı anlamsız düelloda karnından yaralanarak üç gün sonra öldüBreslau'daki Yahudi mezarlığına gömüldü

Lassalle uzun yıllar Marksist işçi hareketi içinde reformist bir sapmanın temsilcisi olarak değerlendirildiBazı çevrelerde ise sosyalizmin öncülerinden biri olarak romantik biçimde yüceltildiAlmanya Sosyal Demokrat Partisi'nin ( SPD) Eduard Bernestein'ın önderliği altında bir kitle partisine dönüşme,parlamenter demokrasiyi geliştirme ve yönetime katılma hedeflerini benimsediği 20yüzyıl başlarında,daha olumlu bir yaklaşımla ele alınmaya başladıBu dönemde kuramcı ve örgütçü yanlarından çok,insanın yabancılaşmadan kurtulmasına ilişkin görüşleri öne çıkarıldı

Lassalle'ın yaşamı ve kişiliğiyle ilgili başlıca yapıtlar arasında Gustav Mayer'in Bismarck und Lassalle'ı ( 1928) ,Eduard Bernstein'ın Ferdinand Lassalle und seine Bedeutung für die Arbeiterklasse'si (2baskı 1919; Ferdinand Lassalle ve İşçi Sınıfı İçin Önemi )Shlomo Na'aman'ın Lassalle'ı ( 1970) ve Georg MC Brandes'ın Ferdinand Lassalle'ı (1911,yb 1970) sayılabilir


Kaynak;AnaBritannica cilt 20 frmsinsinet için derlenmiştir