Maymun,Yenidünya,ağaç Sivrifareleri,makiler, Lorisler,galagolar,cadımaki Maymunları

MAYMUN denince insan dışında primatlar {Primates) takımını oluşturan tüm memeliler anlaşılır Asya'nın sıcak bölgelerine, Afrika' ya, Orta ve Güney Amerika'ya yayılmış olan bu hayvanlar genellikle ağaçlarda yaşar Birkaçı dışında tümü beşer parmaklıdır ve ilkel türler dışında parmaklarında insandaki gibi yassı tırnaklar bulunur
Maymunlar öncelikle iki büyük gruba ayrılır Bunlardan ağaç sivrifareleri, makiler, lorisler, galagolar ve cadımakiler ilkel maymunlardır {bak CADIMAKİ; MAKİ; SİVRİFARE) Gerçek maymunlar ise Yenidünya maymunları, dar burunlu maymunlar ve insansı maymunlardan oluşur Gerçek maymunların sön iki grubu yalnızca Eskidünya'da bulunduğundan bazen Eskidünya maymunları adı altında toplanmaktadır

Yenidünya ya da Amerika Maymunları

Yenidünya maymunları Meksika'nın güneyinde, Orta ve Güney Amerika'da yaşayan 70 türden oluşur Bunlardan marmosetler ve tamarinlerin {bak MARMOSET) 32 dişi, öbürlerinin 36 dişi vardır Ağzında 36 dişi olan 37 tür, Yunanca'da uzun kuyruklu maymun anlamına gelen bir sözcükten türetilmiş Cebidae adlı familyanın üyeleridir İçlerinden kapuçin maymunları {Cebus cinsi) Yenidünya'daki en zeki maymunlar arasında sayılır ve kolayca eğitilebildiklerinden gösteri hayvanı olarak kullanılırlar Bazıları siyah beyaz olmakla birlikte, çoğu açık ya da koyu kahverengidir Kuyruğu kavrayıcı ya da sarılıcı yapıdadır Ama bu özellik kavrayıcı kuyrukları olan öbür türlerinki kadar gelişmemiştir Ormanda küçük topluluklar halinde dolaşır, böcekleri, yumurtaları, kuşları ve bazı meyveleri yiyerek beslenirler

Yünlü maymunlar (Lagothrix cinsi) adlarını kısa, sık ve yumuşak postlarından alır Türlere göre taba, boz, kırmızımsı ya da siyah, gövdeleri kadar uzun olan kavrayıcı kuyruklarıyla birlikte toplam uzunlukları ortalama 1,2 metredir

İyice uzamış ince yapılı kol, bacak ve sarılıcı kuyruklarıyla büyük bir örümcek izlenimi veren A teles cinsinin üyeleri örümcek maymunu adıyla tanınır Küçük ya da büyük topluluklar halinde ağaçlar üstünde dolaşan bu cinsin üyeleri ağaçta yaşamaya en iyi uyarlanmış Yenidünya maymunlarıdır Kuyruklarını sürekli beşinci bir el gibi kullanır, ağaçtan ağaca 9 metre kadar sıçrayabilirler Örümcek maymunları hemen hemen tümüyle meyve ve kabuklu yemişle beslenirler Günün ilk yiyecek arayışı erkenden başlayarak dinlenmeye çekildikleri sabahın ilerleyen saatlerine kadar sürer Dinlenmeleri ise ikindiyi bulur Akşamüstü, gece uykusuna yatmadan önce yeniden beslenirler Dişi, doğurduğu tek yavruyu önce karnına sarılı biçimde, biraz büyüyünce sırtında taşır Yavru sırta çıktığında annesinin kuyruk kökünü kuyruğuyla sıkıca kavrar Büyüyen yavrusunu yalnız bırakmayan dişi, ağaçtan ağaca geçerken dalları ve sarmaşıkları çekerek ona yardımcı olur Bazen de sırtına alır

Uluyan maymunların (Alouatta cinsi) boğazında sesin yükselmesini ve çok uzaklardan duyulmasını sağlayan kemikten bir kutu oluşmuştur Örümcek maymunlarından daha kısa olmakla birlikte daha ağır ve kalın yapılıdırlar Renkleri çeşitlilik gösterir Kırmızı, siyah ya da erkekleri siyah, dişileri açık san renkli olanları vardır Çoğu maymun gibi topluluklar halinde yaşar, meyve ve yaprakla beslenirler

Orta Amerika'dan Güney Amerika'nın içlerine kadar uzanan bölgede yaşayan sincap maymunları (Saimiri cinsi) küçük ve ince yapılıdır Uzunlukları kuyruklarıyla birlikte 60 santimetreyi pek aşmaz Geniş topluluklar halinde yaşayan bu hayvanlar Amerika'da en bol bulunan maymunlardır Böcek, örümcek meyve ve küçük kuşların yanı sıra kertenkele ve benzeri küçük hayvanları da yedikleri sanılmaktadır

Titilerin (Callicebus cinsi) yumuşak yünsü postunda uzun ve sert kıllar bulunur Genellikle kahverengi ve kızıl kahverengi olan bu maymunların bir türü bozdur Davranışları ve besinleri sincap maymunlarınınkine benzer

Geceleri etkinlik gösteren birçok memeli hayvan gibi durukulinin (Aotus trivirgatus) de gözleri iridir Yuvarlak başında beyaz üzerine üç koyu şerit bulunur Kuyruğu gövdesinden biraz daha uzundur Geceleri dolaşmaya çıkarak böcekleri, meyveleri ve kuşları yerler Yenidünya maymunları arasında yalnız uvakarilerin (Cacajao cinsi) kuyruğu kısadır Brezilya'da, Amazon ve Rio Negro ırmakları boyunca son derece sınırlı bir bölgede yaşayan üç türü vardır Kara başlı uvakarinin (Cacajao melanocephalus) yüzü siyah, kızıl ve dazlak uvakarilerin yüzleri ile başları kırmızıdır En yüksek ağaçlarda yaşar, yalnız meyveyle beslenirler

Sakallı sakilerin (Chiropotes cinsi) tepelerindeki uzun tüyler ortadan ikiye ayrılarak yanlardan aşağı doğru sarkar Kuyrukları uzun ve kabarık tüylü, toplam uzunlukları 1 metre dolayında, renkleri siyah ve kahverengidir Büyük ölçüde meyveyle beslenirler Tüm Yenidünya maymunlarında olduğu gibi sakilerin de burnu geniştir ve burun delikleri yanlara doğru açılır