Gen Havuzu

Gen Havuzu

Gen havuzu, bir populasyondaki tüm bireylerin taşıdığı genlerin toplamı için kullanılan terimdir;bir populasyonun tüm bireylerinin kalıtım materyali olan DNA?larının tamamına verilen isimdir Her canlı türünün bütün bireylerinin taşıdıkları farklı genetik özelliklerin tümünün toplamına o türün "gen havuzu" denir Havuz denmesinin sebebi, tüm farklı özelliklerin bir arada değerlendirilmesi anlamında kullanılmaktadır Kalıtsal olarak genlerde taşınan her türlü fonksiyon, hastalık, direnç, yetenek, özellik, renk, vs bu havuz içinde toplanır Tek bir bireyin değil, tüm populasyonun genlerinin toplamıdır
Bir bireyin kalıtsal yapısı genotip (organizmanın genetik yapısı) olarak tanımlandığında, bir populasyonun kalıtsal yapısı da "gen havuzunu" oluştururHer türün gen havuzu sabittir Bu havuz içindeki genler karşılıklı çaprazlanmalar sonucunda ortaya çıkan yeni nesillerde farklı kombinasyonlarda bir araya gelirler Fakat tür hep aynı türdür Sadece çeşitlenmeler artmıştır Bu çeşitlenmenin de her tür içinde belli bir limiti vardır ve bu limitin ötesinde bir çeşitlenme mümkün değildir
Mendel'in yasaları ile bireysel kalıtım üzerine yoğunlaşan bir çok araştırmacı, iki koyu gözlü atadan neden mavi gözlü bir çoçuğun meydana geldiğini araştırmaya başlamış, daha sonra evrim konusu kalıtsal açıdan gündeme gelince, populasyon genetiğinin önemi anlaşılmaya başlamıştır (bak Populasyon ve Populasyon Genetiği) Çünkü bireylerin populasyonda genleri taşıyan aracılar olduğu farkedilmiştir
Örneğin 100 dönümlük bir buğday tarlası içinde 100'lerce farklı türden buğday bulunabilir Bu buğdayların her bir türü kendine has özellikler içerir Mesela A türü X gen bozukluğuna sahip olabilir Bu bozukluk A türünün bir bireyinde görünmeyebilir Ama genlerinde anne veya babasından bu bozukluğu almıştır ve taşıyıcıdır B türü de yine aynı şekilde Y gen bozukluğunun taşıyıcısı olabilir
Eğer 2 tür arasında self sterilite denilen farklı türlerin birbirini dölleyememesi olayı gerçekleşmemiş ve 2 tür arasında bir dölleme meydana gelmiş ise ortaya çıkacak olan yeni tür (birey) XY şeklinde bu bozukluğun taşıyıcısıdır Fenotipte (fiziksel görünüm) bu ortaya çıkmayabilir, ancak genoptipinde (kalıtsal görünüm) bu X ve Y bozukluklarını taşır
Türleri arası gen alış-verişi olarak açıklanabilir Bu şekilde farklı türlerin birbirleri ile gen alış-verişi yapması ile biyolojik çeşitlilik oluşur
Bir canlı türünün gen havuzunda bulunan bütün özellikler, varyasyon sayesinde çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir Eşeyli üreme aracılığıyla bir bireyde bulunabilecek bütün genler aynı gen havuzundan gelir
Örneğin varyasyon sonucunda, bir sürüngen türünün içinde ortalamaya göre biraz daha uzun ayaklı ya da biraz daha kısa ayaklı cinsler ortaya çıkabilir, çünkü kısa ayak bilgisi de, uzun ayak bilgisi de sürüngenlerin gen havuzunda vardır
Bitki teknolojisinde de aynı durum söz konusudur Şeker pancarı bu konuda iyi bir örnektir 1800'lü yıllardan başlayarak şeker pancarı üreticileri iyi cins şeker pancarlarını birbirleriyle türeterek yeni cinsler oluşturmuşlardır 75 yıllık bir çalışmanın sonucunda şeker pancarının içerdiği şeker oranının %6'dan %15'e yükseltilmesi mümkün olmuştur Ancak bir süre sonra şeker pancarındaki iyileşme durmuş ve şeker oranı daha fazla yükseltilemez hale gelmiştir Çünkü şeker pancarının genetik bilgisinin izin verdiği değişimin sınırına ulaşılmıştır ve bunun ötesinde, artık bu bilginin çapraz çiftleştirme yöntemiyle geliştirilmesi mümkün olmamaktadır