Epope (Destan) Nedir

Destan , milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış (savaş, göç, istilâ gibi) tarihî olayların (yangın, salgın hastalık, sel, deprem gibi) toplumsal ve doğal olayların çağdan çağa aktarılmış, aktarılırken de hayal unsurlarıyla oluşmuş, süslenmiş, değiştirilmiş manzum söylenceleridir

Destanlar, Araplar'da "esatir ", Batı'da "myth" olarak adlandırılır Destanlar ikiye ayrılır; Yapay ve Doğal Destanlar Yapay Destanlar: yazarı belli olan,daha yakın zamanda yazılan ve olağanüstü durumlara az yer veren bir destan türü iken, Doğal Destanlar: anonim( yazarı belli olmayan),ilkel dönemde yaşanmış olayları konu alan ve sözlü destan türüdür Destanlar İslamiyet'in kabulünden önceki Türk Edebiyatı kategorisine aittirler Ayrıca da çok uzun yazılardırlar Destanlar 3 safhadan oluşur:

Halkın benliğinde iz bırakan olaylar ve bunda rol oynayan kahramanlar,
Olayın ağızdan ağıza aktarılması,
Yazıya daha sonradan geçirilmesidir
Milletlerin toplumu derinden etkileyen, tarihi önem arz eden önemli olaylarını (doğal afetler, savaşlar, göç, yangın vb) konu edinirler Çoğu kez manzum olurlar Tarih, etnografya, folklor gibi bilimler destanlardaki bilgilerden yararlanır

Destanlar da masallar gibi Sözlü ve Yazılı olmak üzere ikiye ayrılır

Doğal Destanlar (İslamiyet öncesi ve İslami Dönem Destanları, Sözlü Destanlar, Anonim)
Yapay (Örn Nazım Hikmet - Kuvayı Milliye)
Türk edebiyatında destanlar İslamiyet öncesi ve İslami dönem olmak üzere ikiye ayrılır Bunlar doğal destanlardır

Doğal Destanlar : Bu destanların çoğu destan döneminde yani İslamiyet öncesi dönemde ortaya çıkmıştır Destan dönemi çok eski dönemlerde mitolojilerin ortaya çıktığı dönemdir İnsanların evreni, yaradılışlarını, yaşanılan tüm doğa olaylarını sorguladıkları, adlandırmaya çalıştıkları dönemdir (Örn Yunan mitolojisindeki Zeus ve Afrodit gibi tanrı ve tanrıçaların ortaya çıkması bu dönemdedir)

Destanların temelinde çekirdek bir olay vardır Bu olay gerçektir Zaman içerisinde yaşanmış olan bu gerçek olay o millet tarafından; kimi zaman benzetmeler, kimi zaman abartmalar kullanılarak yaratılmıştır
Özellikle İslamiyet öncesi döneme kaynaklık ederler
Destanların dil ve anlatımı kimi zaman kahramanlara olağanüstü özellikler kazandırır, ifadeler açıktır Uzun betimlemeler yer almaz
Sözlü ürünlerdir Doğal destanların üç dönemi vardır :
Ortaya çıkma
Yayılış
Derleme
Destanlar manzum örneklerdir Bu, akılda kalıcılığı ve sürekliliği sağlamak içindir
İslamiyet öncesi Türkler göçebe yaşam tarzı sürerlerdi Atçılık ve avlanma onlar için önemlidir Göktanrı inancı hakimdir Tüm bu sosyal şartları aynı zamanda destanlarda görebiliriz
Destanlarda iki tip vardır :
"Veli" tipi (yol gösteren, yaşlı pir kişi)
"Alperen" tipi (savaşçı, cesur, korkusuz kişi)
Özellikle bazı destanlarda, anlatılan bölüm hikâye, karşılıklı konuşmaların ve seslenmelerin olduğu bölüm nazımdır Yani nazım ve nesir iç içedir (Destanların aslı manzum örneklerdir)
__________________