Sümerlerde Süt Akrabalığı..

Sümerlerde Süt Akrabalığı

Eski toplumda süt analığı kurumu sanılıp söylendiği gibi "annesini kaybeden" veya "ana sütü az olan" çocukların durumuyla ilgili olarak ortaya çıkmış değildir "Süt anne" "süt nine" "süt kardeş" gibi akrabalık kavramları ve "haram-helal süt" yönleriyle İslam’da devam eden "süt akrabalığı" kurumunun yazılı kaynaklarını da Sümer ve Babil kayıtlarında buluyoruz

Fakat eski tarih kayıtlarını yeterince değerlendirmemiş Bay A R Balaman gibi uzmanlarımız Avrupa sosyoloji çevrelerinde genellikle hâlâ kabul gören yanlışlara da dayanarak Süt Akrabalığı kurumunu "sanal" "düzmece" veya "şakacıktan kurumlar" kategorisinde tanıtma adetini sürdürmüşlerdir

"Süt analığı" ve bundan doğan "süt kardeşliği" eski toplumda "sanal" veya "şakacıktan" bir akrabalık kurumu değildi Süt akrabalığı oluşması halinde ilgili taraflara (sünnet kirveliği kurumunda da olduğu gibi) peşinen evlilik yasakları doğuyor olması bu kurumun eski toplumda en az ‘kandaşlık kurumu’ kadar önemli olduğunu ve "süt akrabalığı" ilişkisini kullanan toplumların tarihinde "kandaş"lıkla aynı rolü oynamış olduğunu göstermektedir

Süt akrabalığı eski toplumda doğuran gelin’e oğul’u emzirme yasağıyla birlikte bu ilk oğulun baba toplum birimine geçişinin önündeki bir engeli kaldırmış olmalıdır Halaların veya baba toplum birim tanrıçalarının kutsal "süt analığı" yoluyla ilk oğul baba toplum biriminin parçası haline geldiği için şimdiki "süt kardeşleriyle" evlilik (cinsel ilişki) yasağına tabi olur Aralarında hiç bir "kan bağı" bulunmayan yani "kandaş-karındaş" olmayan kız ile erkek çocuğun emziren ortak bir ana aracılığıyla süt kardeşi olur olmaz evlilik yasağına tabi olmalarının anlamı buydu

Sümer-Babil toplumunun bu "ilk oğul"u eğer onu "doğuran gelin" tarafından emzirilseydi adaş dede-dayı toprağının aidi olarak kalmaya devam edecekti Dolayısıyla da baba toplum birimine ait kadınlar üzerindeki evlilik hakkını sürdürmüş olacaktı Bu ise artık baba toplum birimine ait sayılan bu oğul bakımından yürürlükteki akrabalık sisteminin yıkımı demekti Bu akrabalık sisteminde damat ile gelinin ait olduğu toplum birimler kendi kadınlarını sadece karşı yanın erkeklerine vermekle yükümlüydüler Eski toplum Dumu-zi döneminde en azından ilk oğul’un baba toplum birimine ait sütle beslemesini sağlayan süt analığı kurumunu oluşturarak oğul’un ana’lığına süt veren kadını geçirmişti Bulgu ve kalıntılar eski toplumun bu dönemdeki gelin’e bu nedenlerle doğurduğu çocuğu emzirmeyi yasaklamış ve ilk oğul’un anası saymaktan vazgeçmiş olduğuna işaret ediyor

"Süt ana"lık kurumu şimdi "sanal" "düzmece" veya "şakacıktan" sanılan bütün akrabalık kavram ve kurumları gibi tarihteki gerçek ilişkilerin artık genellikle işlevsiz kalan kalıntılarından başka bir şey değildir Türklerde de olduğu gibi sokakta gördüğü ve tanımadığı birisine "ana"lık "bacı"lık "dayı"lık "baba"lık dağıtan Asya Afrika ve Amerika’nın bütün "şakacı" toplulukları bu tür sınıflayıcı kavramlarda eski gerçek akrabalık düzeninin anısını yaşatırlar

Süt akrabalığı kurumu eski toplum bakımından sonuçları ciddi yükümlülükler doğuran gerçek bir kurum olduğu için Hammurabi özel bir hükümde şöyle yazdırmıştı:

§ 194 - Eğer bir adam evladını süt anaya verir o evlat süt *****n elinde ölürse ve süt ana (ölen bebeğin) babasının ve anasının haberi olmadan ikinci bir çocuğu (emzirmek için) alırsa bunu ispat ederlerse (ölen bebeğin) babasının ve anasının haberi olmadan ikinci bir çocuğu bağrına bastığı (emzirdiği) için (süt *****n) memelerini keseceklerdir (Hammurabi Yasası)

Bu hükümde tanımlanan suç süt *****n emzirdiği evladın ölmesine yol açması vb Değildir Süt *****n memelerinin kesilmesine yol açacak şiddetteki suçu ölen bebeğin ana ve babasının iznini almadan bir başka çocuğun da "süt anası" olmasıdır Eski toplumda bu davranış ciddi bir suçtur; çünkü süt ana ölen çocuğun ana baba ve kardeşlerini onların bilgi ve onayları olmadan emzirdiği ikinci çocuk üzerinden başkalarıyla süt akrabası haline getirmekteydi Bu ise her iki tarafın nesiller boyu devam edecek bir evlilik yasağı kapsamı içine girmelerine yol açıyordu

Süt analık kurumu Mezopotamya veya Turuva’da giderek köle kadın veya dadıların yükümlülüğüne doğru evrim göstermişse bu bütün kurumların tarihte bozulmaya uğramaları gerçeğinin yanısıra yeni bir evlilik yasağı sıkıntısının en küçük ölçülere ancak bu köle kadınlar kanalıyla düşürülebileceği içindir de